Lesbók Morgunblaðsins - 03.01.2004, Blaðsíða 9

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 3. JANÚAR 2004 9
hinumegin, á milli súlna í sýningarýminu sem
sveifluðust til og frá með reglulegu millibili fyrir
tilstuðlan forritaðra tölvuskipana og mynduðu
þannig fallega hreyfingu auk kærkomins and-
vara í hitanum, en októbermánuður var óvenju
hlýr í Istanbúl þetta árið.
Sýningarýmin tvö voru vel skipulögð hvað að-
gengi og upplifun áhorfandans snerti þótt upp-
setningin, þ.e. hin heldur ólögulegu og etv.
óþörfu hringlaga skilrúm og mikill fjöldi mynd-
bandsverka í neðra rými hafi skapað stemmn-
ingu sem minnti lítillega á heimilissýningar í
Laugardalshöllinni. Hentugra hefði e.t.v. verið
að fækka myndbandsverkum eða dreifa þeim á
aðra sýningarstaði.
Í nágrenni við Antrepo Nr.4 er menningar-
miðstöðin Tophane-i Amire. Byggingin var
byggð sem fallbyssuverksmiðja á 16. öld en
byggingarstíll hennar minnir frekar á moskur
borgarinnar og gefur til kynna að hún þjóni æðra
hlutverki en hinu upphaflega. Þar sýndu níu
listamenn verk sín sem öll lituðust af hádrama-
tískri tónlist úr myndbandsverki ástralska lista-
mannsins Michael Riley.
Þar dvöldu flestir áhorfendur lengi við verk
palestínsku myndlistarkonunnar Emily Jacir,
„Where we come from“, sem samanstendur af yf-
ir tuttugu ljósmyndum og textum í litlum römm-
um á 4-5 metra löngum vegg. Í verkinu hefur Jac-
ir spurt fjölda palestínskra flóttamanna sem
búsettir eru víða í heiminum hvað þeir myndu
vilja að hún gerði fyrir þá ef hún færi til Palest-
ínu. Vegna þess frelsis sem bandarískt vegabréf
hennar veitir henni gat hún farið til Palestínu og
gert það sem þetta fólk myndi, aðspurt, vilja að
hún gerði þar, s.s. „Drekka vatn í þorpi foreldra
minna“, „Fara á pósthúsið og borga símreikning-
inn minn“ og „Leggja blóm að gröf nýlátinnar
móður minnar á afmælisdegi hennar og biðja fyr-
ir friði“. Textarnir í römmum segja frá bónum
fólksins og því á hvaða hátt Jacir tókst, og stund-
um ekki, að verða við þeim. Ljósmyndirnar sýna
staði og fólk sem textarnir benda til, í skyndi-
mynda-stíl.
Verk þessa sýningarstaðar voru misleit, mynd-
bandsinnsetningar sáust illa og möguleikar við
uppsetningu nær allra verka þar voru vannýttir
og gerðu lítið fyrir verkin sem þar voru sýnd.
Sá fjórði af aðal sýningarstöðum Tvíæringsins
er í safni Hagia Sofia moskunnar sem byggð var
árið 537 sem kirkja en var síðar gerð að mosku en
þar mátti sjá verk eftir sex listamenn. Listaverk-
in sem valin voru til sýningar þar féllu í skuggann
af upplifun áhorfandans á mikilfengleika og sögu
þessarar merku byggingar og tel ég að hægt
hefði verið að nýta bygginguna og sögu hennar
betur listaverkum í hag og að ýmis verk á öðrum
sýningarstöðum Tvíæringsins hefðu sómt sér vel
í Hagia Sofia, s.s. nokkur þeirra myndbands-
verka sem sýnd voru í Antrepo Nr.4.
Ekki sá ég öll útilistaverkin átta vegna óljósrar
staðarmerkingar (eða skorts á fundvísi!) en af
þeim sem ég sá vakti mesta athygli verk breska
listamannsins Mike Nelson, „Buyuk Valide“, en í
verkinu leiddi hann áhorfandann í hrífandi ferða-
lag eftir skriflegum leiðbeiningum, um skemmti-
legan hluta borgarinnar sem áhorfandinn finnur
er hann gengur í gegnum stóra markaðinn,
Grand Bazaar, inn í völundarhús kryddmarkað-
arins, spyr sölumennina til vegar, gengur þá
áfram, upp tröppur og inn um dyr inn í lítið,
dimmt herbergi þar sem hundruð ljósmynda sem
teknar voru í þessum borgarhluta, hanga á
veggjum. Þungamiðja verksins er ferðalagið
sjálft, sem ekki er aðeins skemmtilegt heldur
einnig ágætis áminning til þeirra listunnenda
sem elta og skoða listsýningar víða um heim, um
að gefa sér tíma til að grandskoða borgirnar og
samhengið sem sýningarnar eiga yfirleitt í sam-
ræðu við.
Að því sögðu kem ég að nokkrum atriðum sem
mér finnst umhugsunarverð varðandi sýningar-
stjórn Tvíærings þessa árs, s.s. að hin tæplega
hundrað verk sýningarinnar tengjast lítið borg-
inni og þeim dægurmálum sem brenna á Tyrkj-
um. Flest eru verkin tímabundnir aðskotahlutir í
borginni, lita og litast lítið af samhenginu sem
þau eru sett í og gætu verið hvar sem er.
Þetta á einnig við um margar af stærstu list-
sýningum heimsins og hefur verið gagnrýnt í list-
heiminum. Mín athygli beinist hinsvegar aðeins
að Istanbúltvíæringingnum, ég tel að sérstaða
borgarinnar sé of mikil til þess að listsýning af
þessari stærð nýti hana ekki betur en mér fannst
nú gert, sem hugmynda- og samræðugrundvöll. Í
Istanbúl tilheyrir annar borgarhlutinn Asíu og
hinn Evrópu en sú staða endurspeglast víða í
borginni sjálfri þar sem skapast hefur afar sér-
stakt samfélag ólíkra þjóðarbrota. Í borginni búa
um 15 milljónir íbúa og þar mætast gamli og nýi
tíminn án mikilla árekstra á áhugaverðan hátt.
Þótt engin verk Tvíæringsins seu beinlínis á
skjön við yfirskriftina; „Poetic Justice“, þá geng-
ur aðeins tæplega helmingur verka sýningarinn-
ar út frá því sem þema og forvitnilegt er að þótt
fjölmörg verkanna snerti á öðrum pólitískum
hitamálum nútímans þá snerta engin þeirra á
Íraksstríðinu né stöðu alþjóðasamfélagsins
gagnvart því. Einnig kom á óvart varðandi skipu-
lag og umgjörð Tvíæringsins, hversu lítið hann er
kynntur fyrir hinum almenna borgara í Istanbúl
svo og ferðamönnum. Þar er því ekki um hina
tvíæru „listsprengju“ að ræða sem er líkt og
varpað á Feneyjar þegar Tvíæringurinn þar er
haldinn, svo nærtækt dæmi sé tekið.
Einn helsti kosturinn við Istanbúltvíæringinn
er að hann er tyrkneskum myndlistarmönnum
hvatning og eykur við kynningu á verkum þeirra
gagnvart alþjóðlega listheiminum. Sýninga-
möguleikar eru þar takmarkaðir og áhugi styrkt-
araðila er lítill. Margir af þekktari tyrkneskum
listamönnum halda því heimili og vinnuaðstöðu í
Istanbúl eða í höfuðborginni Ankara en sýna
verk sín aðallega utan Tyrklands.
Þótt á sýningunni megi sjá mörg áhugaverð
listaverk, hún eigi þátt í eflingu á streymi nú-
tímamyndlistar til og frá Tyrklandi og laði auk-
inn fjölda ferðamanna til þessarar sögufrægu
stórborgar, þá gefur hún einnig tilefni til efa-
semda og almennra umræðna um gildi slíkra
sýninga fyrir það samfélag sem þær eru settar
upp í og er því ágætt innlegg í listumræðuna, á
Íslandi sem og annarsstaðar.
Neðanmálsgreinar:
1 http://www.lab71.org/issue05/l71section180/l71sec-
tion180.html
Aðrar heimildir eru fengnar af vef Istanbúltvíæringsins:
http://www.istfest.org/
Höfundur er myndlistarmaður.
1“, 2002.
tian“, 2001.
Í bjarma sólarinnar
horfi ég yfir landið.
Djúp þrá fyllir hugann
og ég finn tengingu við
Móður Jörð.
Með þakklæti hugsa ég til baka
en einnig til framtíðar,
þar sem Jörðin fóstrar börnin sín.
Í skýjamyndum sé ég atburði
liðna og óorðna
og ég bið til Guðs
um vernd fyrir ókomna tíð.
Í bjarma tungsljóssins
horfi ég til himins
og finn tenginguna við
Alheiminn.
Með heimþrá horfi ég til stjarnanna
en veit þó að ég er heima.
Með þakklæti hugsa ég um liðnar aldir,
upplifanir líf eftir líf
liðið og ókomið.
Í norðurljósunum sé ég orkuflæði
og bið til Guðs
um vernd fyrir ókomna tíð.
Í bjarma eldsins
horfi ég á liðna ævi.
Djúp þrá fyllir hugann
og ég finn tenginguna
við Guð.
Með þakklæti hugsa ég til skapara míns
sem einnig er hluti af mér.
Veru sem er utan míns skilnings
en þó í mér.
Í skuggum eldsins sé ég dulda krafta
og bið til Guðs
um vernd fyrir ókomna tíð.
BIRGITTA H. HALLDÓRSDÓTTIR
Höfundur er rithöfundur.
VERND
Í Hveragerði er heilsubrunnur,
með heilbrigt líf á stundaskrá.
Því fagnar hjartað sem magi’ og munnur,
og máli skiptir oss fæðan þá.
Fram heilla óskir á hátíð berum,
og heiðrum Jónas Kristjánsson,
sem hælið stofnaði – hér því erum,
svo hans að frumkvæði – trú og von.
Að fá bót meinanna – hugann hressir,
og hér er þjónustan vegsamleg.
Þeir lýsa dagarnir ljúfir þessir
og ljósið milda um ævi–veg.
PÉTUR SIGURGEIRSSON
Ort í tilefni opnunar baðhúss NLFÍ
20. sept. 2003 á afmæli Jónasar
Kristjánssonar brautryðjanda
náttúrulækninga
Lag: Þú komst í hlaðið
Höfundur er biskup.
Í HVERAGERÐI
GUR-
ENGI