Lesbók Morgunblaðsins - 03.01.2004, Blaðsíða 15

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 3. JANÚAR 2004 15
Næsta v ika menning@mbl.is
Laugardagur
Gallerí Gersemi í Hafn-
arstræti 96 á Akureyri kl.
16. Í tilefni af sextugsafmæli
sínu opnar Guðmundur Ár-
mann Sigurjónsson mál-
verkasýningu. Sýningin verður
opnuð fyrir boðsgesti kl. 16.
Hún verður opin milli klukk-
an 13 og 18 til sunnudagsins
11. janúar.
Á sýningunni verða málverk
sem máluð voru á árunum
2002 og 2003.
Myndefnið er sótt í landslag
og birtustemmningar þar sem
láréttar línur landsins birtast í
fjölbreytileika sínum.
Einnig verða myndverk eftir
börn og barnabörn á sýning-
unni.
Thorvaldsen Bar, Austur-
stræti 8-10 Opnuð sýning á
ljósmyndum Eydísar S. Luna
Einarsdóttur. Sýningin, sem
ber heitið Andstæður, er í boði
Allied Domecq og stendur til
14. febrúar.
Ljósmyndirnar eru unnar á
undanförnum árum og eru í
abstraktstíl þótt myndefnið sé
mestmegnis sótt í náttúruna –
t.d. gróður, dýr og vatn. Mynd-
irnar eru ýmist teknar á filmu
eða með stafrænum hætti.
Eydís Luna er með BA gráðu
í ljósmyndun frá Brooks Insti-
tute of Photography í Santa
Barbara í Kaliforníu. Hún hef-
ur unnið við ljósmyndun og
myndvinnslu síðastliðin tíu ár,
m.a. fyrir tímarit og ljósmynd-
ara og önnur fyrirtæki. Tísku-
ljósmyndun, tölvumyndvinnsla
og kyrralífsmyndir hafa verið
meðal þeirra verkefna sem hún
hefur sérhæft sig í. Að und-
anförnu hefur hún snúið sér í
síauknum mæli að nátt-
úruljósmyndum með sérstaka
áherslu á blómamyndir.
Sunnudagur
Salurinn kl. 20 Árlegir Stór-
tónleikar Rótarý á Íslandi
verða haldnir. Þetta er áttunda
árið sem Rót-
arýhreyfingin
efnir til hátíð-
artónleika í jan-
úar undir stjórn
Jónasar Ingi-
mundarsonar
píanóleikara og
sjötta árið í röð
sem þeir eru haldnir í Salnum í
Tónlistarhúsi Kópavogs, eða
allt frá því að Salurinn var tek-
inn í notkun í janúar 1999. Á
tónleikunum hafa ýmist komið
fram þjóðþekktir tónlistarmenn
og/eða ungir söngvarar sem
mikils má vænta af í framtíð-
inni.
Að venju er Jónas Ingimund-
arson píanóleikari í stóru hlut-
verki á samkomunni, en með
honum að þessu sinni verða
söngvararnir Elín Ósk Ósk-
arsdóttir, sópran, Elsa Waage,
alt, Jónas Guðmundsson, tenór
og Ólafur Kjartan Sigurð-
arson, bariton.
Tónleikarnir verða end-
urteknir á mánudag kl. 20.
Miðvikudagur
Háskólabíó kl. 19.30 Vín-
artónleikar Sinfóníuhljóm-
sveitar Ís-
lands.
Hljómsveit-
arstjóri Ernst
Kovacic. Ein-
leikari Sigrún
Pálmadóttir.
Verk eftir Leh-
ár, Johan
Strauss, Josef Strauss, Gou-
nod, Kreisler og fleiri.
Endurteknir á fimmtudag og
föstudag kl. 19.30 og laug-
ardag kl. 17.
Elín Ósk
Óskarsdóttir
Johan Strauss
Guðmundur Ármann Sigurjónsson opnar málverkasýningu í
dag í Galleríi Gersemi á Akureyri.
Myndlist
Borgarskjalasafn,
Grófarhúsi: Ólíkt – en líkt.
Til 2. febr.
Gerðuberg: Myndskreyt-
ingar úr nýjum barnabókum.
Til 11. jan.
Hallgrímskirkja: Bragi Ás-
geirsson. Til 25. febr.
i8, Klapparstíg 33: Hreinn
Friðfinnsson. Undir stiganum:
Magnús Logi Kristinsson. Til
3. jan.
Gallerí Sævars Karls:
Claus Egemose. Til 8. janúar.
Listasafn Árnesinga,
Hveragerði: Fjölbreytt jóla-
sýning. Til 4. jan.
Listasafn Einars Jóns-
sonar: Opið fyrir hópa eftir
samkomulagi í janúar.
Listasafn Íslands: Íslensk
myndlist 1960–80. Til 11.
jan.
Listasafn Reykjavíkur –
Ásmundarsafn: Nútíma-
maðurinn. Til 20. maí.
Listasafn Reykjavíkur –
Hafnarhúsi: Ólafur Magn-
ússon – konunglegur hirð-
ljósmyndari. Til 4. jan. Erró-
stríð. Til 3. jan.
Listasafn Reykjavíkur –
Kjarvalsstaðir: Ferðafuða.
Myndlistarhúsið á Miklatúni.
Til 25. jan.
Mokkakaffi:
Olga Pálsdóttir. Til 10. jan.
ReykjavíkurAkademían:
Örn Karlsson – yfirlitssýning.
Til 1. febr.
Safn – Laugavegi 37: Op-
ið mið.–sun. kl. 14–18. Ís-
lensk og alþjóðleg samtíma-
listaverk. Breski
listamaðurinn Adam Barker-
Mill. Lawrence Weiner: Fimm
nýjar teiknimyndir. Til 1.
mars.
Hreinn Friðfinnsson. Til 15.
febr.
Leiðsögn alla laugardaga
kl. 14.
Skálholtsskóli:
Staðarlistamenn – Jóhanna
Þórðardóttir. Jón Reykdal. Til
1. febrúar.
Skaftfell, Seyðisfirði:
Fredie Beckmans. Til 11. jan-
úar. Snorri Ásmundsson. Til
8. jan.
Þjóðmenningarhúsið:
Handritin. Skáld mánaðarins
– Jóhannes úr Kötlum. Þjóð-
minjasafnið - svona var það.
Leiklist
Þjóðleikhúsið: .
Dýrin í Hálsaskógi sun.
Ríkarður þriðji lau. Jón
Gabríel Borkmann lau, fim,
fös. Pabbastrákur lau, fös.
Vegurinn brennur frums. fös.
Borgarleikhúsið:
Lína Langsokkur lau, sun,
lau. Öfugu megin uppí fös.
Sporvagninn Girnd fös, lau.
Loftkastalinn:
Bless fress lau.
Iðnó: Sellófon lau.
Hafnarfjarðarleikhúsið:
Meistarinn og Margaríta
frums. mið, lau.
Tjarnarbíó:
Ævintýrið um Augastein
sun. Síðasta sýning.
Ljósmynd/Golli
Lokasýning á Ævintýrinu um Augastein verður á morgun.
SAGNFRÆÐINGAFÉLAG Íslands hefur
staðið fyrir hádegisfyrirlestrum, þar sem lögð
er áhersla á umræður, frá árinu 1998. Sam-
komurnar eru hálfsmánaðarlega yfir vetrar-
tímann og hvert misseri ber yfirskrift sem til-
tekur á hvaða sviði fyrirlestrarnir eru: „Hvað
er félagssaga?“, „Hvað er hagsaga?“, „Hvað er
póstmódernismi?“, „Hvað er stjórnmála-
saga?“, „Hvað er heimild?“, „Hvað er (ó)
þjóð?“, „Hvað er borg?“ og nú í vetur „Hvað er
(um)heimur?“ Fyrirlestraraðirnar eru þver-
faglegar og tvisvar sinnum hafa þær verið
haldnar í samvinnu við aðra, fyrst Rannsókn-
arstofu í kvennafræðum og síðasta vetur stóð
Borgarfræðasetur einnig að þeim.
Fyrirlestrarnir hafa verið aðgengilegir jafn-
harðan á vefritinu Kistunni, en nú hafa Borg-
arfræðasetur og Sagnfræðingafélagið bætt um
betur og gefið út á prenti fyrirlestrana sem
fluttir voru undir yfirskriftinni „Hvað er
borg?“
Í Borgarbrotum eru sextán greinar eftir
fólk sem hefur numið ýmis fræði víða um lönd,
svo sem sagnfræði, listfræði, hagfræði, bók-
menntafræði, afbrotafræði, heimspeki, landa-
fræði, mannfræði, skipulagsfræði, borgar-
landafræði, menningafræði, eðlis- og
stærðfræði, þjóðfélagsfræði, tækni- og vís-
indafræði og umhverfisskipulag. Eins og nærri
má geta er nálgun viðfangsefnis margvísleg og
viðfangsefnin eru ólík, þótt öll fjalli þau um
borgir og borgaralíf.
Saga íslensks þéttbýlis er nokkuð sérstök,
meðal annars fyrir þær sakir að hér náði það
varla að myndast fyrr en á 19. öld og og hér er
aðeins ein borg. Í Noregi voru sett lög um bæi
árið 1276, en af einhverjum ástæðum komu
þau ekki til Íslands. Í Borgarbrotum fjallar
Helgi Þorláksson um sögu þéttbýlisvísa og
kaupstaða hér á landi sem flestir festust ekki í
sessi. Það er varla á margra vitorði að Eyr-
arbakki, Hvítárvellir í Borgarfirði og Gásar í
Eyjafirði, ásamt svæðinu undir Jökli á Snæ-
fellsnesi hafi einhvern tímann verið þéttbýl-
ustu staðir landsins. Viðfangsefni Guðjóns
Friðrikssonar eru áhrif hreinlætis- og heilsu-
farssjónarmiða á skipulag og þróun Reykja-
víkur, en Eggert Þór Bernharðsson tekur á
hinn bóginn fyrir áhrif borgarlífsins á daglegar
venjur íbúanna, sérstaklega matmálstíma.
Hildigunnur Ólafsdóttir segir frá því hvernig
umgengni yfirvalda við drukkna vegfarandur
tók á sig nýja mynd á síðari hluta 20. aldar,
þegar afstaða til áfengisbölsins breyttist frá
því að litið væri á ölvun sem afbrot og lögreglu-
mál, í það að teljast sjúkdómur sem heyrir
undir heilbrigðisyfirvöld. Sigríður Kristjáns-
dóttir skrifar um jaðarbelti borga og tengir
þróun á lögun og efnislegu formi borgarinnar
við þær hugmyndir um skipulagsmál sem
höfðu áhrif á byggðaþróun í Reykjavík. Stefán
Ólafsson spyr hvernig borg Reykjavík sé og
ber hana saman við erlendar borgir. Salvör
Jónsdóttir einbeitir sér að framtíð borga og
fjallar meðal annars um áhrif almennings á
skipulagsmál og kynnir til sögunnar undir-
grein skipulagsfræða sem gengur út frá rétti
borgaranna til að nálgast holla matvöru.
Hér hefur verið tæpt á örfáum af þeim fjöl-
mörgu viðhorfum, staðreyndum og kenningum
sem koma fram í Borgarbrotum, sem mikill
fengur hlýtur að vera að fyrir kennara, nem-
endur og áhugamenn um borgarmál. Aðrir
höfundar efnis eru Páll Björnsson, Ingibjörg
Sólrún Gísladóttir, Ágústa Kristófersdóttir,
Skúli Sigurðsson, Stefán Pálsson, Trausti
Valsson, Sigríður Björk Jónsdóttir, Sigrún
Sigurðardóttir, Ástráður Eysteinsson, Ásgeir
Jónsson og Stefán Ólafsson.
Greinarnar er misunnar, sumar eru nánast
eins og fyrirlestur og jafnvel yfirlit á meðan
aðrar hafa tekið á sig endanlegt form fræði-
greinar. Heimildaskrár eru birtar aftan við
hverja grein, en tilvísanakerfi eru ekki sam-
ræmd. Það kemur ekki að sök því lesandinn
áttar sig á því í hvað er verið að vísa. Aftast eru
upplýsingar um menntun og störf allra höf-
unda en fremst útdráttur úr greinunum ásamt
formálsorðum útgefanda og ritstjóra. Hönnun
kápu og vinnsla bókarinnar er einnig til fyr-
irmyndar og niðurstaðan er handhæg, falleg
bók, sem gerir aðgenglegar upplýsingar um
efni sem er mikið til umræðu í samtímanum.
Þessi margvíslega þekking, kenningar og
skoðanir eru í senn tilgangur og kostur Borg-
arbrota sem ætti að vera til þess fallið að auðga
og blása nýju lífi í umræðuna um þróun og
skipulag Reykjavíkur. Orðið er laust!
Lára Magnúsardóttir
BÆKUR
Borgafræði
Ritstjóri: Páll Björnsson 2003, 223 bls.
Prentun: Gutenberg, umbrot: Viðar Þorsteinsson,
kápa: Sóley Stefánsdóttir, útgáfa:
Borgarfræðasetur og Háskólaútgáfan.
BORGARBROT. SEXTÁN SJÓNARHORN
Á BORGARSAMFÉLAGIÐ
Að byggja (Reykjavíkur)borg
KVENNAKÓRAR hafa
sprottið upp víðsvegar um
landið á undanförnum árum
og myndað með sér land-
samband, Gígjuna sem
stendur fyrir landsmótum
kóranna og fleira. Einn slík-
ur kvennakór er Jórukórinn
á Selfossi með um 50 starf-
andi félaga. Kórinn gaf út
geisladisk í árslok 2003 með
upptökum frá sama ári og
einnig frá 2000 og 2001.
Diskurinn er í styttra lagi
eða aðeins 44 mínútur og
inniheldur 14 lög af ýmsu
tagi. Söngvar um ást og ást-
arþrá eru áberandi, en tvö
trúarljóð eru fyrst á diskn-
um og eru svolítið utanveltu
við annað innihald disksins,
bæði texta- og tónlistarlega
séð.
Söngur kórsins er þrótt-
mikill, lifandi, oftast hreinn
og það sem mest er um vert,
það ríkir mikil sönggleði.
Kórinn er tiltölulega ungur,
stofnaður 1996 og Helena
Káradóttir hefur stjórnað
honum frá haustinu 1997 og
er að gera góða hluti, það er
helst að að hendingamótun
er á stundum dálítið ábóta-
vant, sérstaklega á undan
öndun, kórinn grípur gjarn-
an andann á lofti og hnykkir
á tóninum á undan sem get-
ur verið hvimleitt til
áheyrnar. Diskurinn er unn-
inn af miklum metnaði og
natni og sýnir að kórinn er í
raun góður kór sem enn er í
mótun, góður kór sprettur
ekki fram á einni nóttu,
heldur er það frekar ávöxt-
ur mikillar vinnu og ósér-
hlífni kórfélaga og söng-
stjóra. Hljóðfæraleikararnir
skila sínu af mikilli prýði
sem og einsöngvararnir.
Með disknum fylgir lítill
bæklingur með upplýsingum
um kórinn, stjórnanda og
píanóleikara. Einnig texti
allra laganna fjórtán ásamt
upplýsingum um höfunda
lags og texta ásamt útsetj-
ara. Bæklinginn prýða einn-
ig nokkrar myndir af kórn-
um. Upptöku annaðist
Ólafur Þórarinsson.
Syngjandi Jórur
Jón Ólafur Sigurðsson
TÓNLIST
Geisladiskur
Jórukórinn á Selfossi. Stjórnandi
Helena R. Káradóttir. Hljóðfæra-
leikarar: Þórlaug Bjarnadóttir á
píanó, Sigmundur Páll Jónsson á
saxófón, Smári Kristjánsson á
kontrabassa, Margrét Harpa Guð-
steinsdóttir á flautu, Ólafur Þór-
arinsson á gítar og Gunnar Jóns-
son á congatrommu. Einsöngur:
Bára K. Gísladóttir, Tvísöngur:
Inga Birna Ingólfsdóttir og Jónína
Kristjánsdóttir. Jórukórinn gaf út
2003.
MÁTULEGT ER MEYJARSTIG
KVENNAKÓRINN Embla
mun halda tónleika í Þorgeirs-
kirkju í dag kl. 15.00 og Ak-
ureyrarkirkju á morgun kl.
17.00. Á efnisskrá eru Fjórir
söngvar eftir Johannes
Brahms fyrir kvennakór, 2
horn og hörpu og Söngva-
sveigur eftir Benjamin Britten
fyrir einsöngvara, kvennakór
og hörpu.
Einsöngvarar eru Hildur
Tryggvadóttir, sópran og Elvý
G. Hreinsdóttir, mezzosópran.
Hljóðfæraleikarar eru Emil
Friðfinnsson, horn, Kjartan
Ólafsson, horn og Sophie M.
Schoonjans, harpa.
Stjórnandi er Roar Kvam.
Kvennakórinn Embla var
stofnaður 1. september 2003
með það að markmiði að taka
til flutnings klassísk og nú-
tímaverk fyrir kvennaraddir.
Síðastliðið vor flutti kórinn
ásamt einsöngvurum og
Kammersveit Akureyrar Sta-
bat Mater eftir Pergolesi og
Kantötu nr. 70 eftir Telemann.
Embla með
tónleika