Íslendingaþættir Tímans - 28.02.1974, Síða 14

Helgi Pálsson
Reykjavikur voru þau i mjög nánum
tengslum við dóttur Guðbjargar,
mann hennar og börn, en þau höfðu þá
fyrir nokkru stofnað heimili i Reykja-
vik.
Urðu miklir kærleikar með Markúsi
og börnunum og undu þau löngum hjá
honum, er hann var við vinnu sina.
Hafa þær stundir áreiðanlega verið
báðum aðilum til mikillar gleði. En
vissulega nú þeim til sárrar sorgar, er
hann farinn burtu frá þeim.
Markús hafði alla tið mikið yndi af
sveitalifinu og við sveitina sina var
hann bundinn sterkum böndum.
Þar hafði hann barn leikið sér og þar
varð starfsvettvangur hans mestan
hluta ævinnar. Þar hafði hann lifað
sinar gleði- og sorgarstundir i lifinu.
Þar voru vinir hans og kunningjar frá
æskudögunum. Heima á Gafli var hon-
um hver staður kær, hver þúfa, hver
hóll, hver laut, allt voru þetta góðir og
gamlir vinir.
Það var þvi ekki sársaukalust, er
hann sá sér ekki fært að stunda bú-
skapinn lengur, og tók þann kostinn að
flytjast til Reykjavikur.
Ungur að árum hafði hann tekið ör-
lögum sinum með ró og jafnaðargeði.
Þvi skyldi hann þá ekki ganga jafn
æðrulaust að þessu? Og það gerði
hann. Og á hverju sumri eftir að hann
flutti burt dvaldi hann meira og minna
á Gafli. Þá var hann aftur i snertingu
við þá jörð, er hann hafði erjað áður, i
tengslum við það fólk, er hann þekkti
bezt. Það lif sem var hans lif, og allt
fram undir það siðasta var hugurinn
bundinn við sveitina hans. Og aðeins
þrem dögum fyrir andlát hans, er
hann var orðinn helsjúkur, kom Eirik-
ur uppeldisbróður hans til hans á
sjúkrahúsið. Var hugurinn enn bund-
inn sveitinni hans, og spurði hann
margs og ræddi við hann um menn og
málefni.
Útför Markúsar Björnssonár fór
fram að Viliingaholti 6. febrúar frá
kirkjúnni, sem hafði verið sóknar-
kirkja hans alla ævi (þvi lögheimili
átti hann á Gafli þó hann flytti burt).
1 Siðan hann var barn hafði þessi kirkja
verið honum kær. Hér hafði hann átt
sinar helgistundir.
Gamla kæra sveitin hans er i vetrar-
búningi. Það glittir á svellalögin i skini
febrúarsólarinnar. Þannig brosti
sveitin við þessum góða vini sinum á
degi hinnar siðustu ferðar hans.
Gamlir vinir hans og nágrannar
báru hann siðasta spölinn. Hann var
kominn aftur alkominn i sveitina sina.
Um leið og ég þakka Markúsi sam-
fylgdina vil ég votta ættingjum hans
samúö mina.
Gamall sveitungi
bóndi, Skógum
Fæddur 16. okt. 1908
Dáinn 18. jan. 1974
Á síðustu árum finnst mér áberandi
margir, sem mikill sjónarsviptir er að
og söknuður, hafi veriðlagðir til hinztu
hvilu i grafarró kirkjugarðs Húsavik-
ur. Úr þeim kirkjugarði, en hann ber
hátt móti hádegisátt á Húsavikur-
höfða, — hefi ég séð fegurst útsýni við
útfarir og bjartast sólblik á slikum
kveðjustundum, þegar vel hefir viðr-
að.
Ekki dregur fegurð staðarins úr
sársauka þessara stunda. Hún hækkar
lifsgildin i mati. Eykur þvi eftirsjána
og viðkvæmnina. Afhjúpar fallvalt-
leikann.
Hinn 26. janúar s.l. var moldu orpinn
I þessum garði Helgi Pálsson frá Skóg-
um i Reykjahverfi, einn af góðkunn-
ingjum minum á lifsleiðinni.
Helgi var fæddur i Skógum 16. okt.
1908. Hann var sonur Páls Sigurðsson-
ar, er þar bjó frá 1902 til 1940 og konu
hans Hólmfriðar Jónsdóttur. Páll var
sonur Sigurðar Árnasonar bónda þar
(Skógaætt). Hólmfriður var dóttir
Jóns bónda á Skútustöðum i Mývatns-
sveit og þvi systir Sigurðar i Yztafelli
og hans kunnu bræðra (Skútu-
staðaætt).
Hólmfriður veiktist ung af liðagigt,
varð fötluð á höndum og fótum og allt-
af meira og minna sjúk. Heimilis-
ástæður þeirra Páls þvi alltaf mjög
erfiðar. Hins vegar bætti það stórlega,
að Páll var fjölhæfur til verka og mjög
þjónustusamur innan bæjar. Heyrði ég
ömmu mina, Katrinu Sveinsdóttur,
sem var ljósmóðir, til þess taka, en
hún var þessu kunnug vegna starfa
sins.
Börn Hólmfriðar og Páls, er upp
komust voru fimm: 1. Þuriður, fædd
1902, húsfrú á Siglufirði lengi, siðar i
Reykjavik. Dó 1968. 2. Sigurveig, fædd
1903, nú starfsstúlka á Heilsuverndar-
stöð Reykjavikur. 3. Sigurður, fæddur
1905, bóndi i Skógahlið i Reykjahverfi.
4. Helgi, fæddur 1908, nýlátinn. 5.
Guðbjörg.fædd 1911, húsfrú á Einars-
stöðum i Reykjahverfi.
Páll vann allmikiö að járnsmiöum
og þótti slyngur i smiöju sinni. Hann
var bókhneigður, hagmæltur, ákveð-
inn i skoðunum, róttækur og ekki und-
anlátssamur, ef þvi var að skipta. Við
áttum allmikið saman að sælda, og er
mér hlýtt i huga til minningarinnar
um hann. Hólmfriður kona Páls
andaðist 1918. Eftir það bjó Páll með
börnum sinum þar til 1940, að hann lét
ábýli sitt i hendur sona sinna, Helga og
Sigurðar. Helgi gerðist eigandi
húsakosts og helmings lands, en
Sigurður, sem farinn var að búa i
Skógahlið, nytjaði ásamt þvi jarðnæði,
helming lands Skóga II, — eða svo
leit þetta út, hvernig sem reikningum
hefur verið háttað.
Páll lifði þangað til 1960 og dvaldist
mest hjá börnum sinum til skiptis, —
en lengst þó hjá Sigurði i Skógahlið, og
naut hann siðustu aðhlynningar þar.
Helgi Pálsson var eðlisgreindur
maður, eins og hann átti kyn til. Hann
vildi brjóta mál til mergjar á sjálf-
stæðan hátt. Minni hafði hann gott.
Hann lagði fyrir sig lestur íslendinga-
sagna. Kunni langa kafla úr þeim, t.d.
Njálu, utanbókar. 1 sveit Helga var
ungmennafélag, sem hafði mikil og
þroskandi áhrif á unglinga, þegar
hann var aö alast upp. Þar æfði hann
sig í aö taka til máls i ræöustól. Hann
14
Islendingaþættir