Íslendingaþættir Tímans - 07.03.1984, Blaðsíða 8

Guðlaug Narfadóttir
Ég var þá á ferð hér syðra og lenti í afmælishófi
sem verkakvennafélagið Framtíðin hélt. Guðlaug
bjó þá í Dalbæ en hún var boðin í afmælið sem
heiðursgestur þar sem hún var einn af stofnendum
félagsins og átti sæti í fyrstu stjórn þess. Enn man
ég sumt úr ræðu þeirri sem Guðlaug flutti þar, og
var það þó ekki löng ræða. En hún tók af kappi
og þrautseigju þátt í baráttu verkakvenna í
Hafnarfirði fyrir rétti sínum. Það fann ég þá strax
að fyrir Guðlaugu var sú barátta fyrst og fremst
um réttindi og hagsmunir voru í öðru sæti þó að
þetta fylgdist að og færi saman.
Baráttufélagar Guðlaugar í Hafnarfirði voru
yfirleitt Alþýðuflokksmenn. Hún vissi að ég fylgdi
Framsóknarflokknum, og því brá hún mér á pintal
svo að hún gæti rætt flokksmál við mig. Allt
hjálpast þetta að til að gera mér stundina og
konuna ógleymanlega'. Og allt var þetta í samræmi
við nánari kynni síðar.
Næst hitti ég Guðlaugu 9. október 1947. Ég
vann þá hjá Tímanum og Daníel Ágústínusson
sagði mér að hitta Guðlaugu og tala við hana fyrir
Tímann vegna fimmtugsafmælis hennar. Hún var
þá flutt til Reykjavíkur. Pessi ferð mín leiddi til
þess að ég fór að taka þátt í starfi templara í
Reykjavík og að því hef ég búið síðan eftir því
sem ástæður hafa leyft. Og þá er komið að þeim
félagsmálaþættinum sem hæst ber í sögu Guðlaug-
ar Narfadóttur þar sem bindindismálin eru.
Guðlaug Narfadóttir naut trausts og virðingar
samherja sinna svo sem maklegt var því að hún
gekk að starfi af fullum heilindum og miklum
áhuga. Hún gegndi ýmsum trúnaðarstörfum fyrir
Framsóknarflokkinn og bindindishreyfinguna.
Hún átti sæti í áfengisvarnaráði og áfengisvarna-
nefnd kvenna og er mikil saga af starfi hennar þar,
þó að ég kunni ekki að rekja, enda væri þar frá
ýmsu að segja sem ekki er borið á torg. Að
bindindismálum vann hún þegar hún var í
Gaulverjabæjarhreppnum, stofnaði þar undir-
stúku og barnastúku og var um skeið þingtemplar
Árnesinga. Hún vann linnulaust að bindindismál-
um allt frá bernsku er hún gekk í barnastúku í
Hafnarfirði.
Félagsmálasaga Guðlaugar er ekki tæmd með
þessu því ógetið er kvenfélaganna. Mér er sá
þáttur miður kunnuren samt nóg til að vita að þar
naut hún líka trausts og virðingar. Hún fór m.a.
sem fulltrúi landssambandsins á fundi héraðs-
sambanda.
Þessi minningarorð eru næsta fátækleg og mun
svo finnast öllum þeim sem áhuga Guðlaugar og
tilfinningahita þekktu. Áhuga sínum hélt hún til
hins síðasta. Hjarta hennar kólnaði aldrei. Til
hinstu stundar vildi hún vinna að heilbrigðri
lífsstefnu, réttlæti og samvinnu. Því er okkur
minning hennar dýrgripur sem við erum þakklát
fyrir að hafa eignast.
H.Kr.
t
8
Löngum æviferli er lokið. Gagnmerk störf
heyra sögunni til. Heilsteypt dugnaðarkona kveð-
ur sér ekki framar hljóðs á mannfundum og hvetur
til dáða. Guðlaug Narfadóttir er í val fallin á 87.
aldursári.
Alþingi á sérstakar þakkir skildar fyrir hvert
mannval það hefur jafnan kjörið til starfa í
Áfengisvarnaráði. Frú Guðlaug Narfadóttir átti
sæti í því frá stofnun þess 1954 til ársloka 1971 er
hún lét af störfum fyrir aldurs sakir. Að henni
horfinni er Kjartan J. Jóhannsson læknir einn á
lífi þeirra sem fyrst voru kosnir í áfengisvarnaráð.
Frú Guðlaug vann vel að hverju því sem hún
tók sér fyrir hendur. Hún hafði mikinn áhuga á að
kvennasamtökin þekktu sinn vitjunartíma í vímu-
efnamálum. Hún ferðaðist löngum um landið,
flutti erindi á kvennafundum og lagði jafnan
áherslu á að konur héldu vöku sinni. Frú Guðlaug
Narfadóttir var hrcinskilin. Tvískinnungur var
eitur í beinum hennar. Hún gerði sér þann
sannleika Ijósan að víma kallar á vímu og það er
engra hagur nema þeirra sem maka krókinn á
eymd annarra að mæla með neyslu einnar tegund-
ar vímuefna fremur en annarrar. - Af hyggjuviti
sínu hélt hún fyrir löngu fram þeim hugmyndum
sem Alþjóðaheilbrigðisstofnunin telur nú líkleg-
ast að stemmt geti stigu við vímuefnaáþjáninni ef
stjórnmálamenn fengjust til að fara eftir þeim. Og
ekki hefði hún lagt sig niður við að fjargviðrast út
af neyslu ólöglegra fíkniefna einna meðan áfengi
kálar þrjátíu sinnum fleira fólki árlega hér á landi
en öll önnur vímuefni samanlagt.
Ung hreifst Guðlaug Narfadóttir af hugsjónum
Góðtemplarareglunnar um bræðralag meðal al-
gáðra manna. Þeim hugsjónum brást hún í engu
og fyrir þær barðist hún ótrauð meðan kraftar
entust. Hún kvikaði aldrei frá því sem hún vissi
sannast og réttast. Hugsjónaeldar æskuáranna
kulnuðu ekki í brjósti hennar. - Þess vegna dó hún
ung í anda og baráttuglöð þó að árin væru mörg
að baki.
Áfengisvarnaráð minnist frú Guðlaugar Narfa-
dóttur með virðingu og þökk.
Ólafur Haukur Árnason
t
Guðlaug er farin yfir móðuna miklu eftir mikið
og fórnfúst starf og langan starfsaldur því hún var
fædd 1897 í Hafnarfirði og ólst þar upp.
Guðlaug var tvígift, fyrri eiginmaður hennar
var Halldór Backmann Jónsson járnsmiður og
eignuðust þau tvo syni, Ólaf Backmann sem er
raffræðingur og býr ásamt konu sinni, Huldu
Hafliðadóttur ættaðri úr Biskupstungum, í Kali-
forníu. Hinn sonurinn er Halldór Backmann
vélmeistari á Akureyri kvæntur Önnu Guðmunds-
dóttur ættaðri frá Reyðarfirði. Mann sinn missti
Guðlaug 1921 en giftist öðru sinni 1926 síðari
eiginmanni sínum, Hirti Níelssyni frá Bjarneyjum
á Breiðafirði.
Þau Guðlaug og Hjörtur eignuðust fimm börn:
Guðjón verksmiðjustjóra á Álafossi, Magnús
bifreiðastjóra, Narfa kaupmann, Ingveldi Ástu
húsmóður og Sigurþór rafvirkja. Síðari mann sinn
missti Guðlaug 1970.
Þetta er mikil upptalning og því mikið starf
húsmóðurinnar og margri konunni væri nóg að
annast það sem öllu þessu fylgdi sem nú hefur
verið skráð, en Guðlaug var sterk dugnaðarkona
og ein af þeim sem alltaf áttu nægan tíma til alls,
sem hún tók sér fyrir hendur en það var margvís-
legt.
Hún starfaði mikið að bindindismálum og fleiri
voru félagsmálin sem hún tók þátt í og svo mörg
að ég kann ekki upp að telja, en hún var þessi
sérstaki persónuleiki sem gekk að hvaða starfi
óskipt og virtist aldrei skorta tíma, sem við
nútímamenn skiljum hæpið með allt okkar stress
og tímaleysi.
Ég átti því láni að fagna að kynnast Guðlaugu
því ég trúlofaðist hennar ágætu dóttur, Ingveldi
Ástu og eignuðumst við einn dreng, Richard
Heimir, hver drukknaði á barnsaldri og var það
okkur Ingveldi mikil sorg, en þar hefur tregi
Guðlaugar ekki verið minni því að hún var
tilfinningakona. Ég sagði það hér fyrr að ég hefði
haft þeirri hamingju að fagna, að kynnast Guð-
laugu, en þá var það svo eins og er oft um mætar
konur og karla, að maður er of unggæðislegur og
þykist vita allt betur heldur en eldra og reyndara
fólk. Ég skildi ekki þá, að hún vissi meira um
ofdrykkju, sem aldrei hafði sjálf drukkið áfengi,
en ég sem þá var orðinn ofdrykkjumaður, þó ég
gerði mér varla fulla grein fyrir því, en þetta vildi
verða leiðinlegur ágreiningur hjá okkur.
En svo er Guði fyrir að þakka þó að seinna yrði,
að við áttum eftir að sættast að fullu á þessum
misskilningi og var það fyrir tilefni sem Guðlaug
átti frumkvæði að og mér entist líf til að kunna að
meta hana að verðleikum.
Verkalýðsmál lét hún líka til sín taka og hún
var bóndakona í sveit í mörg ár, já alltaf nógan
tíma, meira að segja til að létta geðið með því að
setja saman vísur því að mínu mati var hún
hagyrðingur góður og kjarkurinn hefur snemma
sagt til sín því það hefur þurft kjark fyrir unga
stúlku að ráðast í riti á móti Sigurði Nordal og var
hún þá að verja íslenskar sveitakonur og fór hún
af hólmi með meiri glæsibrag en hann.
Eitt var það í fari Guðlaugar, að hún var mjög
dulræn kona en ég ætla mér ekki að fara nánar út
í það.
Hér ætla ég að enda þessi fátæklegu orð mín þó
svo að mikið væri meira hægt að segja um
Guðlaugu, en ég mun alltaf bera þakklæti í brjósti
fyrir að hafa fengið að kynnast henni. Það eru
verðmæti sem ekki er hægt að mæla í peningum
og ég bið Guð að blessa ættingja hennar og sendi
þeim mínar samúðarkveðjur.
Guð blessi okkur öllum minningu hennar og
hvíli hún í friði. Ásgeir H.P. Hraundal
ÍSLENDINGAÞÆTTIR