Heimilistíminn - 01.03.1981, Síða 5

danir eiga
SJÁLFS-
MORÐSMETIÐ
norðurlöndum

Tíðni sjálfsmorða er hæst i
Danmörku af öllum löndum i
hinum vestræna heimi. Þar
fremja næstum helmingi fleiri
sjálfsmorð en þeir, sem farast
i umferðarslysum. Skýrslur
sýna að árið 1979 frömdu 1318
manns sjálfsmorð i Danmörku
en ibúar landsins eru um
fimm milljónir. Á sama tima
létu ekki nema 730 manns lifið
i umferðarslysum.
Þessar tölur sýna skuggalega hliö á lífi
manna i landi, sem er öörum löndum
þröaöra félagslega og þar sem lifskjör
manna eru betri en viöast annars staöar.
Heilbrigöisstofnun Sameinuöu þjóö-
anna heldur þvi fram, að árlega reyni nær
10 þiisund Danir aö svipta sig lifi.
Heimsmet
Af hverjum eitt hundrað þúsund Dönum
fremja 26 sjálfsmorö. I Finnlandi er talan
25. Aöeins 19 Sviar af hverjum hundraö
þúsund fremja sjálfsmorö. 1 Noregi eru
það 12 af hverjum 100.000 sem binda endi
á lif sitt á einn eöa annan hátt.
Heimsmetiö i sjálfsmoröum eiga Ung-
verjar. Af hverjum 100.000 Ungverjum
fremja 43 sjálfsmorö. 1 Bandarikjunum
gera þaö aöeins 13 manns og ekki nema
átta í Bretlandi.
Prófessor Niels Juel-Nielsen viö
Odense-háskóla hefur rannsakaö orsakir
þess aö fólk fremur sjálfsmorð á Noröur-
löndunum, og segir hann aö til þess liggi
margar ástæður.
Fjárhagsvandræöi, mikið atvinnuleysi,
vonleysistilfinning.eru þrjár meginorsak-
ir þess, aö fólk fremur sjálfsmorö, segir
prófessor Juél-Nielsen.
Hann bendir á hinar lágu sjálfsmorös-
tiöni i Noregi og segir aö ástæöan fyrir
henni sé, aö þar hafi borgarmenningin
ekki náö eins langt og i hinum löndunum. 1
Færeyjum segir hann sjálfsmorð næstum
óþekkt, enda hafi Færeyingum tekizt aö
halda i gamla lifnaöarhætti og siövenju
umfram aöra.
Skýringar prófessorsins
Juel-Nielsen prófessor heldur þvi fram
aö félagslega velferðarrikiö Danmörk sé
sérlega vel til þess fallið aö eyðileggja allt
persónulegt frumkvæöi fólksins sjálfs.
Danir hafi einnig fjarlægzt þaö, sem
kallaö hafa verið andleg verðmæti. Þess i
staö eru þeir nú meiri efnishyggjumenn
en áöur var.
I Danir eru lika langt komnir meö aö
brjóta niður hiö heföbundna fjölskyldulff
og fjölskyldukerfi þar sem fjölskyldan er
einheild. Frá þvi siöari heimsstyrjöldinni
lauk hefur landiö breytzt úr landbúnaðar-
landi i' iönriki-
Aöur fyrr voru þaö fremur karlar en kon-
ur sem frömdu sjálfsmorö. Nú hefur
sjálfsmoröum kvenna fjölgaö mjög og er
jafnréttisbaráttan talin eiga þar sök á.
Sú staöreynd aö yfir 40% þeirra 7%
landsmanna sem eru atvinnulausir eru
ungt fólk er einnig mjög neikvætt.
Heilbrigðisstofnun Sameinuöu þjóö-
anna heldur þvi fram, aö ekki sé hægt aö
skýra hina háu sjálfsmoröstiöni i Dan-
mörku meö einni einfaldri ástæöu.
Þá er taliö aö ástæöan fyrir þvi aö fleiri
konur reyna nú aö svipta sig lifi en áöur
var, sé baráttan fyrir jafnrétti kynjanna
og vandamálin sem af þvi leiða.
Danskir sérfræöingar vinna aö rann-
sókn' og skýrslugerö um þetta mikla
þjóöarvandamál og er áætlað aö niöur-
stööur liggi fyrir áriö 1983. Sérfræöinga-
hópurinn i Odense hefur þegar stungib
upp á þvi aö komiö veröi á fót félagsmið-
stöö sem vinni aö þvi aö reyna aö koma I
veg fyrir aö sjálfsmoröum fjölgi enn I
landinu. 1 þessari miöstöö vilja sér-
fræöingarnir að tdtiö veröi á móti fólki og
þvi veittaöstoö ef þaösér ekki aöra leið til
þess aö leysa vandamál sin en meö að
svipta sig lifinu. Þfb
5
r
i