NT - 26.06.1984, Qupperneq 10

■ „Verum öll minnug þess að það er sauðfjárframleiðslan sem heldur uppi vinnu jafnt í þéttbýli ■ „Áður var það ríkjandi að stóru búin væru hagkvæmust. Niðurstöður könnunar sem gerð var
sem strjálbýli.“ á sínum tíma sýndi að fjölskyldubú frá 250 til 400 ærgildi voru hagkvæmust.“
Er rétt að stórfækka
sauðfjárbændum?
Sigurður Lárusson skrifar:
■ Að undanförnu hefur verið skrifað og skrafað mikið
um landbúnaðarmál. Margir hafa lagt þar orð í belg,
einkum í dagblöðunum og rætt þau mál af misjafnlega
mikilli þekkingu. Má segja að það sé framhald af þeim
skefjalausa rógi sem rekinn hefur verið skipulega í DV
undanfarin ár og einnig af Alþýðuflokksmönnum og
pólitískum framagosum og ennfremur í ríkisfjölmiðlunt.
Það virðist vera búið að
endurtaka svo oft ýmsar full-
yrðingar um landbúnaðinn og
bændur að allur almenningur
er farinn að trúa að bændur og
þá einkum sauðfjárbændur séu
helsti dragbítur á hagvöxt í
þessu landi. Nú virðist hver
framagosinn eftir annan telja
það sér til álitisauka að níða
bændur og samtök þeirra sem
allra mest, samanber formann
Neytendasamtakanna Jön
Magnússon, Bolla Héðinsson,
Þorvald Búason og svo mætti
lengi telja. Jafnvel alþingis-
menn og varaþingmenn telja
sér sæma að slást í hópinn.
Þann 31. maí birtist grein í
NT eftir Bolla Héðinsson, þar
sem hann ræðir þessi mál í
föðurlegum tón af hógværð en
lítilli þekkingu. Hann segir
meðal annars: „Pannig fær
hagsýni einstakra bænda og
hagkvæmni einstakra búgarða
ekki notið sín, til að gefa
bændum betri arð og neytend-
um lægra vöruverð, vegna
þröngsýni og rangrar stefnu-
mótunar ráðamanna í land-
búnaði." Þarna kemur fram
vanþekking greinarhöfundar
á búrekstri. Hann virðist vera
þeirrar skoðunar að hag-
kvæmni í landbúnaði sé þeim
mun meiri sem búin eru stærri.
Ég vil benda honum og skoð-
anabræðrum hans á að fyrir
nokkrum árum gerð Búreikni-
stofan athugun á hagkvæmni
búreksturs miðað við ýmsar
bústærðir.
Meðalbúin
hagkvæmust
Hún komst að þeirri niður-
stöðu að fjölskyldubúin af
stærðinni frá 250 ærgildum upp
í 400 ærgildi voru hagkvæmust.
Ég vil einnig benda á að búin
sem var búið að byggja upp og
vélvæða fyrir 10 til 20 árum
eða jafnvel fyrr, það eru búin
sem bera sig að jafnaði best,
en ekki endilega þau sem eru
best í sveit sett. Þeir bændur
sem hafa verið að byrja búskap
á síðustu 10 árum en það eru
yfirleitt yngstu bændurnir og
sem hafa þurft að rækta,
byggja og kaupa vélar eða
jarðir, eiga í lang mestum
erfiðleikum. Sömuleiðisbænd-
ur sem hafa orðið að byggja
upp á jörðum sínum á þessum
árum. Allur fjármagnskostn-
aður hefur aukist gífurlega í
þeirri dýrtíðaröldu sem gengið
hefur yfir þjóðina á þeim tíma
og þó einkum síðan 1978, að
hávaxtastefna Alþýðuflokks-
ins var leidd til öndvegis. Það
voru þvi ungu bændur nir sem
fyrst urðu að hrökklast frá
búum sínum, samkvæmt kenn-
ingum Bolla og skoðana-
bræðra hans. Ég bendi á að í
fáum stéttum er meðalaldur
hærri en í bændastéttinni. Ef
stór hópur yngstu bændanna
yrði að hrökklast frá búum
sínum yrði það rothögg fyrir
stéttina. Eins og búið er að
bændum nú hlýtur þeim að
fara ört fækkandi. Ég held að
það þurfi því engar sérstakar
samdráttarráðstafanir til þess,
nema ef vera kynni að bænda-
samtökin hlutuðust til um
nokkurn samdrátt í mjólkur-
framleiðslunni, því hún hefur
aukist nokkuð á síðustu tveim-
ur árum.
Eru bændur byrði?
Lítum nú á það af hlutleysi
hvort bændastéttin er þjóðinni
til byrði. í fyrsta lagi vil ég
benda á þau geysimiklu mat-
væli sem bændur leggja í þjóð-
arbúið. Ef kaupa ætti allar þær
nratvörur erlendis þá mundi
þjóðarbúið þurfa til þess mjög
mikill gjaldeyri. Það nryndi
skapa óviðráðanlegan við-
skiptahalla. í öðru lagi vil ég
benda á að sumar landbúnað-
arafurðir til dæmis mjólk og
skyr er nær óhugsandi að flytja
til landsins. I þriðja lagi er
kjötinnflutningur stórhættu-
legur allri búfjárrækt í landinu
vegna hættu á gin og klaufa-
veiki og fleiri skæðum sjúk-
dómum. í fjórða lagi má benda
á að iðnaðarframleiðslan
mundi missa mjög mikils ef
ullar- og skinnaiðnaður drægist
stórlega saman.
Bæði er það að sú starfsemi
skapar fleiri atvinnutækifæri
en flestur annar iðnaður og
einnig meiri gjaldeyri að ál-
verksmiðjunni einni undan-
skilinni. Mætti þó nýta þau
hráefni betur en gert er, með
því að fullvinna þau innan-
lands. Við það myndu skapast
mörg ný atvinnutækifæri og
aukinn gjaldeyrir. En hvaðan
koma þessi hráefni? Þau koma
eins og allir vita frá sauðfjár-
framleiðslunni. En það er ein-
mitt gegn þeirri framleiðslu
sem þessir þröngsýnu óhappa-
menn hamast nótt sem nýtan
dag. Ég tel fullkomlega rétt-
■ „...í fáum stéttum er
meöalaldur hærri en í
bændastéttinni. Ef stór
hópur yngstu bændanna
yröi aö hrökklast frá
búum sínum yrði það rot-
högg fyrir stéttina.“
lætanlegt þótt framleitt sé
nokkru meira af dilkakjöti hér
■ Sigurður Lárusson
á landi en selst innanlands,
þegar tekið er tillit til þess sem
áður segir. Og þó þurfi að
greiða útflutningsbætur með
eitt til tvö þúsund tonnum af
dilkakjöti árlega tel ég það
enga firru, þegar tekið er tillit
til þess hvað þessi framleiðsla
skapar mörg atvinnutækifæri í
iðnaði og mikil útflutnings-
verðmæti.
Áróðurinn ber ávöxt
Sá skefjalausi áróður sem
rekinn hefur verið mörg
undandarin ár í DV og af
fleirum gegn sauðfjárfram-
leiðslu er farinn að bera mikinn
ávöxt. Jafnvel skynsamir og
fordómalausir menn eru hættir
að sjá í gegnum þetta gjörn-
ingaveður enda er það viður-
kennd staðreynd að sé sama
lygin endurtekin nógu oft þá
fara flestir að trúa henni. Á
nokkrum síðustu árum hafa
bændur fækkað sauðfé sínu
um nær 200 þúsund fjár og
dilkakjötsframleiðslan er
ekki verulega yfir þeim
mörkum sem telja verður æski-
legt. Þó verulegar birgðir af
kindakjöti hafi safnast nú staf-
ar það fyrst og fremst af þeim
birgðum sem hafa komið á
markaðinn undanfarin ár með-
al annars vegna slátrunar full-
orðins fjár, sem fylgt hefur
fækkun sauðfjárins.
Að mínu mati þyrfti að
leggja kapp á að eyða um-
frambirgðum með útflutningi
fyrir næstu sláturtíð svo að
eðlilegt jafnvægi skapist á
markaðinum og neytendur
þurfi ekki að kaupa gamalt
kjöt á hverju hausti, þó á
útsölu sé. Ef hinn stanslausi
áróður gegn neyslu kindakjöts
en fyrir neyslu svína- og ali-
fuglakjöts hefði ekki verið eins
vel skipulagður og magnaður
og raun ber vitni um, þá hefði
ekki verið fyrir hendi eins
miklar birgðir kindakjöts og
nú er. Það eru ekki bragðlauk-
ar almennings eins og Bolli
talar um sem skipta hér höfuð-
máli, heldur markviss og
þrautskipulagður áróður sem
þarna á stærsta þáttinn. Bolli
talar um að ekki sé offram-
leiðsla á svínakjöti. Er hann
búinn að gleyma margra vikna
útsölu á svínakjöti, nú á út-
mánuðum í vor? Þá urðu fram-
leiðendur þeirrar vöru að grípa
til útsölu vegna mikilla birgða.
Og ef ég man rétt heíur stund-
um áður þurft að grípa til
útsölu á kjúklingakjöti. Þá
mega rnenn gjarnan hugleiða
hvað svína- og alifuglafram-
leiðslan skapar fá atvinnutæki-
færi í iðnaði og einnig að sú
framleiðsla er að stórum hluta
■ „Ég tel fullkomlega
réttlætanlegt þótt fram-
leitt sé nokkru meira af
dilkakjöti hér á landi en
selst innanlands...“
til rekin af öðrum en venju-
legum bændum. Stærstu fram-
leiðendurnir eru ýmsir fjár-
sterkir braskarar. Mörg fjöl-
skyldubú hefðu getað haft
atvinnu við þessa framleiðslu
ef þessi verksmiðjubú hefðu
ekki verið fyrir hendi.
Fækkun bænda dýr
þjóðfélaginu
Að lokum vil ég benda á að
sú gífurlega röskun sem yrði ef
bændum fækkaði um nær
helming á skömmum tíma
mundi kosta þá og þjóðfélagið
mikla fjármuni. Bygging íbúð-
arhúsa yfir tvö þúsund fjöl-
skyldur á næstu tveimur eða
þremur árum í þéttbýlinu
myndi kosta óhemjufé, og
einnig þyrfti að sjá mörgu fólki
sem unnið hefur við úrvinnslu
búfjárafurða fyrir atvinnu. Nú
þegar vatnar mikið á að hægt
sé að fullnægja þeim beiðnum
sem fyrir hendi eru í þéttbýl-
inu, hvað þá að hægt sé að
bæta við allt að 1200 til 1500
íbúðum á ári.
Hin hliðin á þessu máli er
svo það fjárhagstjón sem
bændur yrðu að þola við það
að standa upp frá eignum
sínum, húsum, vélum, ræktun
og jarðeignum. Þeir væru
þannig gerðir að bónbjargar-
mönnum sem ríkið þyrfti að