NT - 13.07.1984, Blaðsíða 8

m- Föstudagur 13. júlí 1984 8
uif Vettvangur
Námslán skert.... en þó ekki?
Ríkisstjórnin setur
lög sem skammta
60 prósent námslán

- Ragnhildur lofar 95%, reddar mismuninum í
bönkunum
- eftir Sigurð Pétursson, námsmann
■ Námsmenn erlendis voru mun harðari í að sýna hug sinn til þessara tíðinda, nú síðast með
mótmælastöðum við sendiráð íslands í þremur Norðurlandanna á þjóðhátíðardaginn 17. júní.“
verðtryggð. Þar segir að náms-
menn fái vísitölubætur á
námslán meðan launafólk fær
þær engar (var það ekki Ragn-
hildi og ríkisstjórninni að
,,þakka“?), en ekkert minnst á
það að námsmenn fá að sjálf-
sögðu að kenna á kjaraskerð-
ingu og samdrætti í sumar-
vinnu sinni. Þá minnist hún
auðvitað ekkert á að almennar
launahækkanir hafa ekki áhrif
á lánin.
Þegar öllu þessu lýkur, bæt-
ast svo skammir á stjórn lána-
sjóðsins; hún sögð pólitísk
skipuð og meirihluti hennar
sagður andstæðingar ríkis-
stjórnarinnar. Lesendum til
fróðleiks skal á það bent að
ráðherrar skipa 3 fulltrúa í
stjórn sjóðsins, en námsmenn
skipa 3. Fulltrúar ríkisstjórnar-
innar eru vafalaust skipaðir
pólitískt, en fulltrúar náms-
manna eru fulltrúar náms-
mannahreyfinganna, Stúd-
entaráðs, SÍNE og Bandalags
sérskólanema, og skipaðir af
þeim. (Þess má svo geta að
komið hefur fram að 3 úr
núverandi stjórn eru meðlimir
í Framsóknarflokknum.
Kannski að Ragnhildur telji
Steingrím Hermannsson líka
andstæðing ríkisstjórnarinn-
ar?). Ástæðan fyrir árásum
Ragnhildar er auðsæ. Allt sem
stjórn lánasjóðsins hefur gert
af sér er að fylgja þeim lögum
og reglugerðum sem um sjóð-
inn eru settar, og sök þeirra er
sú að taka slíka opinbera papp-
íra fram yfir óskalista ráðherr-
ans. Hinglandahátturogósam-
kvæmni ráðherra hefur svo
berlega opinberað sig, í sam-
skiptum hennar við lánasjóð-
inn, að hún á ekkert annað ráð
en að grípa til pólitísks grjót-
kasts í blöðum um stjórnar-
menn ríkisstofnunar sem hún
sjálf er yfirmaður. Sannleikur-
inn er sá að hugmyndir hennar
og jábræðra í eigin flokki í
anda peningavalds, eiga sér
ekki nægilegt fylgi innan þings
og stjórnar til að hún geti
ráðist af alefli á lög og reglu-
gerðir um námslán, eins og
hugur hennar virðist helst
standa til.
Ragnhildur lofar
lánum....
Þennan sama 21. júní sendir
menntamálaráðherra enn eitt
bréfið til lánasjóðs. Þar er
þetta að finna:
„Ráðuneytið telur að stefna
beri að því að halda 95%
lánshlutfalli og eðlilegt sé að
greiðslur sem einungis styðjast
við heimildarákvæði miðist við
að gera það kleift.“
Þetta þýðir á venjulegu máli
að tosa á lánshlutfallið upp
með því að slaufa öllum
greiðslum sem styðjast við
heimildir í lögunum, en ekki
er beinlínis skylt að lána til.
Þar eru lán til nema á fyrsta
námsári langstærsti pósturinn.
í staðinn ætlar Ragnhildur ráð-
herra að redda fyrstaársnem-
um víxlum í bönkunum, sem
munu svo breytast í námslán
eftir áramótin, ef tilskildum
námsárangri er skilað, eins og
gilt hefur um víxla lánasjóðsins
undanfarin ár.
Nánari útfærsla á „redd-
ingu“ ráðherrans hefur ekki
sést, en nokkur atriði þarf að
hafa þar í liuga: Að allir fái
lán, sem lánasjóðurinn telur
hafa rétt til þess, að útreikning-
ur lánanna verði í höndum
sjóðsins og fari eftir reglum
hans, en ekki geðþótta banka-
stjóra, og loks að lánað verði
95% af ætlaðri fjárþörf, eins
og öðrum lánþegum hefur ver-
ið lofað. Hvort þannig verður
staðið að málum, kemur í ljós
með fyllingu tímans, og bíða
námsmenn sem hefja ætla nám
sitt í haust vafalaust spenntir.
■ ■■■ og gefur út
laumuspil
Ráðherrabréfið er ekki þar
með á enda, því sú brosmilda
laumar enn einum bitanum til
námsmanna:
„Við ákvörðun framfærslu-
kostnaðar verði tekið mið af
launaþróun í landinu sbr.
ákvæði 21. gr. reglugerðar....
Reynt hefur verið að hafa
samræmi milli þróunar kaup-
taxta í landinu og hins reikn-
aða framfærslukostnaðar
námsmanna. Ráðuneytið ósk-
ar tillagna frá stjórn sjóðsins
um hvernig þessu verði best
fyrir komið í endurskoðun
framfærslukostnaðar."
Stofnanamál er þetta kallað,
og ekki alveg Ijdst livað þetta
þýðir í raun. Hingað til hefur
framfærslukostnaður náms-
manna verið miðaður við fram-
færsluvísitölu. Almenn laun
voru það líka þar til ríkis-
stjórnin sló pennastriki sínu
yfir þess háttar hluti í fyrra, og
lét launafólki eftir að greiða
niður verðbólguna. Felst það í
orðum bréfsins, að framfærslu
námsmanna verði einnig kippt
úr sambandi við vísitölu? Eða
vill ráðherra láta fara fram
könnun á neyslu námsmanna
og byggja á því nýjan fram-
færslugrunn, og binda hann
svo einhverjum launatöxtum,-
þannig að námslán hækkuðu
þá í samræmi við almennar
launahækkanir? Um slíka
hluti, í anda eigin hugmynda,
hljóta námsmenn að vera til
viðræðu. Af athöfnum ráð-
herra og ríkisstjórnar má efast
um að færa eigi námsmönnum
silfurepli á fati. Frekar má
búast við að hér sé verið að
rétta þeim epli í ætt við það
sem mey einni mjallhvítri varð
á að bíta í, í ævintýrinu forðum
daga. Megi námsmenn og for-
ysta þeirra verða varkárari en
mærin sú, gagnvart gæluyrðum
og fortölum drottningarinnar í
höll menntamála.
■ „Ríkisstjórn íhaldsaflanna situr við valdapottana í þessu landi.“
úthlutunarreglum LÍN þannig,
að sjóðurinn hættir að taka
sjálfkrafa félagsgjald SÍNE af
námsmönnum erlendis.
Stjórn LÍN ætlar að
auglýsa-Ragnhildur
dregur í land
Stjórn lánasjóðsins fannst
það skylda sín að auglýsa það
fyrir væntanlegum lánþegum
hvað hin nýju Iög þýddu fyrir
námsmenn. Ákvað hún því að
auglýsa lánshlutfallið 60% fyr-
ir næsta haust, í samræmi við
margnefnd lög, og tilkynnti
ráðuneytinu þetta í tíma. Fór
þá eitthvað af stað í þeirri
eplahrúgu, og bréf var sent.
Þar í stendur þetta:
„Stjórn Lánasjóðs íslenskra
námsmanna tekur á sig mikla
ábyrgð gagnvart náms-
mönnum með því að ákveða
nú lánsfjárhlutfallið 60% á
haustmisseri.“
Sem sagt. Stjórn sjóðsins
tekur ríkisstjórnina og lög
hennar alvarlega, og sjá - ráð-
herra lýsir ábyrgð á hendur
sjóðsstjórn
Út ganga
greinargerðir
í ráðuneyti menntamála
voru nú faldafeykir á kreiki.
Út flugu greinargerðir og fleiri
bréf, þann 21. júní sl. Ber þar
fyrst að nefna greinargerð til
fjölmiðla, sem birtist sam-
viskusamlega í Morgunblaðinu
daginn eftir. Þar lýsir Ragn-
hildur málunum frá sínum
sjónarhóli, eins og hún vill að
almenningur í landinu sjái þau.
Er það fróðlegt á að líta. Þar
er feitletrað að námslán séu án
vaxta, en þess getið í aukasetn-
ingu að þau eru að fullu
Ríkisstjórn íhaldsaflanna
sem nú situr við valdapottana
í þessu landi, hefurekki sparað
kraftana við að hræra saman
úrræðagrautum sem stefna að
því að brjóta niður afkomu-
öryggi almennings í landinu.
Kaupmáttur launataxta hefur
verið þvingaður niður um að
minnsta kosti fjórðung, dregið
er úr félagslegri þjónustu og
gjaldtaka fyrir hana stórhækk-
uð um leið.
Námsmenn hafa átt á öllu
illu von síðan leiftursóknin
hófst í íslensku þjóðlífi. Hing-
að til hefur afkomutrygging
flestra námsmanna, námslán-
in, ckki orðiðfyrirstórárásum,
en með lögum ríkisstjórnar-
innar um ríkisfjármál og fleira
sem samþykkt voru 18. maí,
(bandorminum) var hafin
mcsta sókn gegn náms-
mönnum í áratugi. Við munum
tillögur Verslunarráðsins frá
því fyrir ári síðan, og leyni-
skýrsluna hennar Ragnhildar
frá því í vor. Allar tilskipanir
menntamálaráðuneytis til
lánasjóðsins miða að því að
eyðileggja þann ávinning sem
lögin um námslán og náms-
styrki frá 1982, fólu í sér fyrir
námsmenn.
Gegn þessum tilburðum
íhaldsstjórnarinnar verða
námsmenn að berjast sem einn
maður. Menntamálaráðherra
hefur nú hopað frá verstu af-
leiðingum bandormslaganna,
en ný laumuspil gægjast fram
úr ermi hennar um leið. Hér á
eftir verður rakin stuttlega at-
burðarásin í samskiptum Lána-
sjóðs íslenskra námsmanna
(LÍN) og menntamálaráðu-
neytis nú síðustu vikurnar eftir
að bandormslögin voru sett.
Námslán skert um Vz
„Samanlögð fjárveiting og
lántaka Lánasjóðs íslenskra
námsmanna skal eigi nema
hærri fjárhæð en 658 m. kr. á
árinu 1984. Þrátt fyrir ákvæði
3. gr. laga nr. 72/1982, um
námslán og námsstyrki, skal
hlutfallstala lána af reiknaðri
fjárþörf námsmanna á árinu
1984 miðuð við það fjármagn
sem Lánasjóður ísl. náms-
manna hefur til ráðstöfunar,
sbr. 1. mgr.“
Þannig segir í 2. grein band-
• ormsins illræmda. Stjórn lána-
sjóðsins hafði áætlað fjárþörf
hans það sem eftir lifir árinu,
og samkvæmt því var Ijóst að
upphæðin sem skömmtuð var
í lögunum, dygði aðeins fyrir
60% lána. Námsmenn hófu
þegar mótmæli áður en lögin
voru sett; Samband íslenskra
námsmanna erlendis (SÍNE)
sendi harðorða yfirlýsingu í
fjölmiðla, og námsmanna-
hreyfingarnar héldu útifund
við Alþingishúsið (sem var því
miður dauflega sóttur). Höfðu
mótmæli þessi engin áhrif, en
lögin rúlluðu í gegn, óbreytt,
við færibandaafgreiðslu síð-
ustu þingdagana. Við náms-
mönnum blasti kuldalegt
haust.
Námsmennmótmæla
- Ragnhildur svarar
Hin nýja forusta í Stúdenta-
ráði Háskóla íslands (SHÍ) fór
sér í engu óðslega í sambandi
við þessi mál og vildu flokks-
bræður ráðherranna þar,
greinilega ekki vera með há-
vaða út af svona „smámun-
um." Varð þetta til þess að
vinstrimenn í SHÍ lögðu fram
vantraust á formann og stjórn
Stúdentaráðs, og varð af því
allnokkur hávaði sem segir frá
nánar á þessari síðu. Náms-
menn erlendis voru mun harð-
ari í að sýna hug sinn til
þessara tíðinda, nú síðast með
■ Sigurður Pétursson.
■ „Menntamálaráðherra
breytti reglugerð lánasjóðsins
þann 21. júní til óhagræðis
fyrir námsmenn erlendis og
samtök þeirra."
mótmælastöðum við sendiráö
íslands í þremur Norðurland-
anna á þjóðhátíðardaginn 17.
júní. Vakti það tiltæki að von-
um góða athygli. Ekki stóð þá
lengi á svari ráðherra Ragn-
hildar til SÍNE-félaga. Nokkr-
um dögum seinna breytti hún