NT - 12.01.1985, Blaðsíða 11

Laugardagur 12. janúar 1985 11
Sigurvin Helgi Baldvinsson
bóndi Gilsfjarðarbrekku
timburfarm frá Noregi næsta
sumar, - helst tvær ferðir, og
langaði til að geta svo sent
skipið með vörur til Hafnar
um haustið, en þá yrði hann að
fylgja þeim afurðum sjálfur
eða senda menn með þeim.
Hvað varð úr þessu? Um vet-
urnætur 1853 er Ásgeir á ísa-
firði.
Ljóst er að fyrstu árin sem
Ásgeir verslar skiptir hann
mikið við lausakaupmenn og
telur að föstu kaupmennirnir
líti verslun sína illu auga.
Jafnvíst er hitt að hann dreym-
ir þá um að geta leitað fyrir sér
erlendis bæði um kaup og
sölur.
Jón Pór getur þess að í bréfi
sem Ásgeir skrifar Jóni forseta
frá ísafirði 17. janúar 1856
minnist hann á að talað hafi
verið um félagsverslun. Jón
virðist hafa vikið að því og
Ásgeir mun vera í og með að
svara því þegar hann segir:
„Að taka sig saman við
landsmenn hér með verslun er
ég hræddur um að ekki sé
auðvelt ennþá. Uppá það verð
ég að segja yður lítilfjörlegt
dæmi. Þeir inn við Djúpið
vildu koma á í vor verslunarfé-
lagi og vildu fá einn mann hér
á Isafirði til að kaupa inn fyrir
sig vörur af framandi þjóðum
með sem bestu verði, og til
þess völdu þeir mig og ég átti
að öllu að ábyrgjast innkaup
og borgun. Ég sagðist skyldi
taka þetta að mér éf ég hefði
fyrir ómark mitt 2 af hverjum
hundrað sem innkeypt er og
eins af því sem borgað er út,
n.l. 40 alls af hverjum 1000 rd.
sem verslunin yrði. Þetta vildu
þeir ekki en dagskaup vildu
þeir gefa mér þann daginn sem
ég gerði fyrir þá fullt verk“.
Ásgeiri hefur fundist að sínir
gömlu sveitungar og grannar
hefðu takmarkað vit á verslun
og segist hafa sagt þeim að
hann væri vanur að ætla sér
fyrir ómak og tiikostnað 100 af
hverjum 1000 og seldi þó ekki
verr en aðrir. Þegar þetta um-
tal varð hafði Ásgeir rekið
fasta veslun í þrjú ár og virtist
hylla undir að hann gæti farið
að dvelja í Höfn á vetrum við
verslun sína. Eflaust hefur
honum þótt gott að vera sjálf-
ráður um rekstur sinn og versl-
un því að hann var skapmikill
skörungur. En um þessar fé-
lagshugmyndir frá vorinu 1855
segir hann:
„Svo dó það í fæðingunni."
í næsta bindi þessarar sögu
verður rakin saga Ásgeirsversl-
unar og endalok hennar. Þar
er frá mörgu að segja enda
enda þótt vera kunni að Isa-
fjörður hafi aldrei gegnt meira
hlutverki í þjóðarsögunni en á
fyrri hluta 19. aldar og um
miðbik hennar.
í heild má segja að þetta
fyrsta bindi af sögu ísafjarðar
er vönduð bók að gerð og
frágangi. Þar er komið flest
það sem vitað er um sögu
fjarðarins og ibúa hans fyrir
1866 og var þess lítil von að
söguritari yki þar miklu við.
Þó skal minnt á það sem fyrr
er sagt um verslunarbækur frá
fyrstu tugum 19. aldar.
Það er ástæða til að sam-
fagna ísfirðingum vegna þess
hversu gengur og horfir að þeir
eignist sögu byggðar sinnar á
bók.
Halldór Kristjánsson
Þann 28. desember sl. lést af
slysförum mágur minn Sigurvin
Helgi Baldvinsson, er bíll hans
fauk út af veginum í Gilsfirði í
aftaka veðri. Var hann með
konu sinni og tveimur börnum á
leið í kaupfélagið til að versla
fyrir áramótin.
Sigurvin var sonur hjónanna
Baldvins Sigurvinssonar og Ólaf-
íu Magnúsdóttur. Mjög náin
kynni komust á okkar á milli er
ég kom í fyrsta sinn að Brekku.
æskuheimilis Sigurvins og konu
minnar, og hefur samband okk-
ar síðan verið mjög náið og
kært. Oft dáðist ég að því,
hversu mikill dugnaðarforkur
Sigurvin var, í öllum þeim
störfum, sem hann tók sér fyrir
hendur. Hann var ávallt fljótur
til að rétta hjálparhendi og
skipti ekki máli, hvort beiðnin
barst frá nánasta nágranna eða
öðrum, sem lengra voru í burtu.
Sigurvin stundaði ýmsa
vinnu, bæði til lands og sjávar og
kom fljótt í Ijós dugnaður hans
við að koma sér áfram í lífinu.
Fyrir um það bil áratug síðan
fluttist Sigurvin að Miðhúsum í
Strandasýslu og var þar um
skeið með góðu fólki. Síðan
flytur hann aftur heim til föður-
húsa til að hjálpa föður sínum.
sem þá var orðinn sjúkur. Eftir
andlát hans árið 1982 keypti Sig-
urvin jörð föður síns og hóf
strax uppbyggingu á húsakosti
jarðarinnar. Jafnframt hóf hann
ræktun þess lands, sem ræktað
varð. Framkvæmdasemi Sigur-
vins, er hann hóf búskap á
Brekku, sýnir vel þann mikla
stórhug og dugnað, sem í hon-
um bjó og þá trú, sem hann
hafði á lífinu.
Árið 1979 kvæntist Sigurvin
eftirlifandi konu sinni, Hugrúnu
Einarsdóttur og eignuðust þau
tvær dætur, Sigríði sem nú er 5
ára og Ólafíu sem er 3 ára. Eins
og fyrr getur var öll fjölskyldan
saman í bílnum, þegar hinn
hörmulegi atburður gerðist. Á
þeirri örlagastundu sýndi Hug-
rún þá miklu mannkosti, sem í
henni búa. Með Guðs hjálp hélt
hún fullri stillingu með þeim ár-
angri, að henni tókst með frá-
bæru hugrekki og einstökum
dugnaði að bjarga börnum
þcirra hjóna og sjálfri sér úr
þeim háska, sem við þeim blasti.
Lítil voru þægindin á Brekku,
er Sigurvin hóf búskap þar með
konu sinni, ekkert rafmagn og
því ekkert þeirra heimilistækja,
sem rafmagn gefur kost á. Ekki
þótti Sigurvini sæmandi að
bjóða fjölskyldu sinni slíkan að-
búnað á tækniöld. Var því strax
hafist handa og fékst Brekka
tengd við veitukerfi Orkubúsins
fyrri partinn í nóvembersl. Birti
þá á heimili ungu hjónanna og
var þá litið björtum augum á
framtíðina. En enginn veit hve-
nær Drottinn tekur í taumana
og aldrei verður fengin skýring á
því. hvers vegna hann kvaddi
Sigurvin svo fljótt og snögglega
til sín. En enginn fær forðast ör-
lög sín og víst er um það, að
hann er nú í góðum höndum og
nýtur að eilífu Ijóssins, sem
hann svo mjög kappkostaði að
skapa sér og sínum.
Eg og fjölskylda mín vottum
Hugrúnu. dætrum hennar og
foreldrum svo og eftirlifandi
móður dýpstu samúð með ósk
um bjarta framtíð.
Helgi Guðmundsson
Endurfœðast eigum við
eins og líka blómin fríðu
sem á Iwustin falla í friði
og fá upp rísa í vorsins blíðu
ÓSÓ
í dag er til moldar borinn frá
Garpsdalskirkju við Gilsfjörð
vinur minn og mágur Sigurvin
Baldvinsson bóndi á Gilsfjarð-
arbrekku sem lést af slysförunr
þann 28. desember sl.
Örfá kveðjuorð megna aldrei
mikils, en aðeins skulu tjáðar
þakkir fyrir mæt kynni og ágæta
vináttu alla tíð.
Með Sigurvin er horfinn einn
sá hugþekkasti drengur sem ég
hef kynnst. Sigurvin fæddist á
Gilsfjarðarbrekku 7. nóvember
1953, hann var sonur hjónanna
Ólafíu Magnúsdóttur og Bald-
vins Sigurvinssonar, áttu þau
hjón sex börn og var Sigurvin
næst yngstur þeirra.
Systkinin á Brekku hófu
snemma að aðstoða við heimilis-
og bústörf eftir því sem stærð
þeirra og styrkleiki leyfði, eins
og títt var um börn fædd á þess-
um árum. árum sern mörkuðu
tímamót í íslenskum landbún-
aði, vélar komu almennt til á
bændabýlunt á þessum árunr, þé
misfljótt eftir aðstæðum á hverj-
um bæ.
Þó systkinin á Brekku legðu
snemma hönd á plóg til aðstoð-
ar, gafst einnig ráðrúm til að
fara í gáskafulla leiki á góðum
dögum eins og barna er siður,
eða setjast niður á hægum stað
og velta fyrir sér heiminum.
Ég veit að nú á þessum erfiðu
dögum hafa komið upp í huga
systkina hans endurminningar
unr þá daga, minningar sem gott
er að muna og minna á góðan
dreng.
Sigurvin dvelur á Brekku sín
æsku og unglingsár og vann að
búi foreldra sinna, en á árunum
eftir 1970 stundar hann ýmis
störf svo sem sjóróðra og fisk-
vinnslu, einnig dvaldi hann um
nokkurt skeið við landbúnað-
arstörf í Strandasýslu.
í Strandasýslu finnur Sigurvin
lífsförunaut sinn Hugrúnu Ein-
arsdóttur frá Hvítuhlíð við
Bitrufjörð og gengu þau í hjóna-
band þann 15. desember 1979.
Saman byggðu þau heimili sitt af
eljusemi og dugnaði og var sanr-
band þeirra traust og einlægt
alla tíð, þau áttu mjög margt
sameiginlegt, svo sem búskap-
aráhuga og þá sérstaklega sauð-
fjárrækt og margt fleira sem
ekki verður rakið hér en er þó
mikilsvirði. HugrúnogSigurvin
eignuðust tvær dætur. þær eru,
Sigríður Magnea fædd 16. maí
1979 og Ólafía Guðrún fædd 1.
mars 1981.
Þær mæðgur hafa mikið misst
og mega nú sjá á bak þeim
manni sem ævinlega gaf svo mik-
ið af sjálfum sér með þeirri ein-
lægu elskusemi sem honum var
eiginleg og auðkenndi allt hans
dagfar.
Megi allt gott verða þeim til
styrktar í þeirra miklu sorg.
Árið 1978 flyst Sigurvin aftur
heim að Brekku ásamt Hugrúnu
unnustu sinni og hefja þau þar
búskap með foreldrum hans og
búa í félagi við þau þar til að for-
eldrar hans létu af búskap vegna
veikinda Baldvins árið 1981,
tóku þau þá alveg við jörðinni.
Þó að búskapur Sigurvins og
Hugrúnar á Brekku yrði ekki
langur, þá er margt sem ber
dugnaði þeirra merki, má þar
m.a. nefna nýlega byggða
hlöðu, stórt og reisulegt hús,
hús sem ber hug eigendanna
með sér. 1 nóvember í haust sem
leið var lágt samveiturafmagn
að Brekku, rættist þar stór
draumur þeirra hjóna.
Fundum tkkar Sigurvins bar
fyrst saman sumarið 1970 er við
Élínborg systir hans komum
fyrst saman í heimsókn að
Brekku. þá fljótlega urðum við
vel málkunnugir og hittumst og
spjölluðum all oft saman. Það er
svo um haustið '76 sem Sigurvin
kemur til okkar þeirra erinda að
aðstoða mig við að ganga frá
húsbyggingu fyrir veturinn.
Þetta haust hófst einnig vinátta
okkar, Sigurvin framlengdi dvöl
sína hjá okkur þetta haust aftur
og aftur, svo Ijúka mætti því
verki sem unnið var að en ýmsar
ástæður urðu til að tefja, svo
sem válynd haustveður.
Ég nefndi stundum við Sigur-
vin að nú væri hann búinn að
gera vel og ekki væri réttlætan-
legt að binda hann yfir þessu
lengur fram eftir hausti.
Við skulum sjá, ætli okkur
takist ekki að Ijúka þessu á
næstu dögum, það munar ekki
öllu fyrir mig sagði hann. Þetta
tilsvar lýsti vel þeirri hjálpsemi
sem var svo rík í hans fari.
Sigurvin aðstoðaði okkur
einnig mjög mikið á árunum '77
og '78, vinátta okkar var mikil
þessi ár og reyndar æ síðan, þó
þau skipti yrðu færri sem fund-
um bar saman þar sem við
stunduðum báðir sömu atvinnu-
grein ög langur vegur var á milli
okkar.
Ég geymi áfram í huga mér
mynd af þessum hugumprúöa
drenglyndismanni. Mérkentur í
hug ein lítil samverustund sem
viðáttumsumarið '82. Viðstóð-
um á grunni að hlöðu sem Sigur-
vin var þá að byggja á Brekku,
hlaðan stendur efst í hcimatún-
inu og sér vel niður yfir túnið og
til fjallahringsins um fjörðinn.
Sigurvin sagði mér frá fyrir-
ætlunum sínum um fram-
kvæmdir á jörðinni og öðrum
búskaparáformum, ræddum við
það nokkra stund, ég mun hafa
leitt talið að því hvort honum
hefði ckki komið í hug að fá sér
jarðnæði annarsstaðar þar sem
túnræktun væri auðveldari og ef
til vill öll þjónusta auðfengnari.
Hann leit 'á mig, síðan leit
hann niður yfir túnið, augun
renndu yfir fjallahringinn um
fjörðinn sem var í sumarbún-
ingi, síðan sagði hann: Nei, ég
held að ég vilji vera hér. Ég
fann að hér hafði fleira verið
vegið en túnstækkunarmögu-
leikar og ýmis þægindi.
Hér var ræktarsemi og hlýja
hjartans til æskustöðvanna rneð
í ákvarðanatöku hjá mínum
góða vini.
Ég sleit talinu, en nú vermir
tilhugsunin um það að Sigurvin
skyldi auðnast að dvelja á þess-
um stað seni honum var svo kær.
Fácin minningabrot hafa ver-
ið fest á blað, hitt lifir í huga og
hjarta mér, minningin um mætan
og góðan vin er mér fjársjóður
nú þegar ég kveð Sigurvin
hinstu kveðju svo miklu fyrr en
mér hafði nokkru sinni dottið í
hug.
Föstudaginn 28. des. sl. var
örlagadagur í lífi fjölskyldu vin-
ar míns, skroppið hafði verið
bæjarleið en úr þeirri för átti
Sigurvin ekki afturkvæmt.
Óveður skall á án fyrirvara,
stormurinn æddi milli vestfirsku
fjallanna eins og hann gerir svo
oft, kraftur hans er ógurlegur,
hann hrcif litla bílinn með sér,
hörmulegt slys var skeð.
Telpurnar litlu og Hugrún
sluppu að mestu ómeiddar frá
þessum hildarleik, fyrir það skal
almættinu þakkað.
Hugrún sýndi á þessari
reynslustund í lífinu mikinn
hugarstyrk og þrautseigju. Hún
bauð storminum birginn og
barðist á móti honum til næsta
bæjar að leita hjálpar, langa og
stranga leið, þaö tókst guði sé
lof, hún sigraði í þeirri lotu.
Hugrún og telpunum litlu
votta ég mína dýpstu samúð, og
bið þeim guðs blessunar.
1 annað sinn á stuttum tíma
gengur móðir Sigurvins mcð
sínum nánustu síðasta spölinn,
það eru þung spor. Ég sendi
Ólafíu samúðarkveðju og bið
guð að gefa henni styrk, svo og
öllu hans fólki öðru.
Við leiðarlok þakka ég Sigur-
vin mæt kynni og vináttu, nú
þegar hann hefur lagt í ferð yfir
ntóðuna miklu.
Þau kynni og sú vinátta verma
og veita birtu á köldum, dimm-
um vetrardögum þar sem
minningin mæt merlar fram á
veginn.
Blessuð sé minning míns góða
vinar Sigurvins Baldvinssonar.
Ástþór Ágústsson
Atburðir og
samtíðarfólk
■ Fyrir nokkrum árum kom
út minningabók Ottós Þorvalds-
sonar frá Svalvogum. Hann var
þá kominn hátt á áttræöisaldur
og fór raunar lítt að sinna rit-
störfum fyrr en í elli sinni þegar
rýmra varð um tómstundir.
Nú hcfur Ottó gcfiö út aðra
bók sem liann nefnir Atburðir
og samtíðarfólk. Þar segir liann
nokkuð frá ýmsum sveitungum
sínum í Þingeyrarhreppi. 1
formálsorðum segir liann að
hann hafi hætt til fulls að stunda
vinnu á Þorláksmessu 1982. Síð-
an hafi liann tínt saman það efni
sem fylli þetta smákver. „Vera
má að ekki sé allt cfnið jafn
merkilegt, en það kann að auka
dráttum í myndina af fortíðinni
og verða einhverjum til ánægju.
Þá er ætíð ánægjulegt að rifja
upp minningar um góða vini".
Það er sérstak við þessa bók
Ottós að meira en helmingur
herinar er tækifærisvísur eftir
Óttó og aðra. Sá skáldskapur er
harla sundurleitur svo sem
vænta má. Sumir hafa ömun á
tækifærisljóðum cn auðvitað
segir það ekki ncitt um eðli eða
gildi skáldskapar hvort hann
flokkast undir tækifærisljóð eða
ekki.
Annað mál er þaö aó með
þcssu móti verður bók Ottós
menningarsöguleg heimild. Það
er ekkert vafamál að flestar
þessar vísur hafa haft sitt gildi
þegar þær urðu til. Það er
raunar næstum undrunarvert
hvað stakan á mikil ítök í fólki
þrátt fyrir allt. Ýmsir meta það
mikils að fá vísu. llvað sent
menn vilja segja um skáld-
skapargildið hafa þessi erindi
gert sitt gagn til hressingar og
upplyftingar og lífgað upp
hversdagsleikann.
Innst í dal og yst við nes
ævi sína dvaldi.
Þar sem oft og einatt blés
úthafs svalinn kaldi.
Hálfa öld við hafið stóð,
heillaður kvöld og morgna.
Gamall forna gekk um slóð,
gömul minni orna.
Þau gömlu minni hafa orðið
til þess að bókin er til.
H.Kr.