NT - 10.02.1985, Blaðsíða 8

Sunnudagur 10. febrúar 1985 8
Samtal
■ Er hægt art lesa persónuleika manna úr j»anjp
himintunj>la við fæðingu þeirra? Eara skýringar stjörnu-
spekinga saman við skýringar sálfræöinga á persónu-
leikanum?
Til að fá svör við þessum og miklu lleiri spurninguin
um þetta efni fengum við þá Sigurjón Bjiirnsson sálfræð-
ing og Gunnlaug (iuðmundsson sem er kunnáttumaður í
stjörnuspeki til að ræða saman um sálarlræði og stjiirnu-
speki.
Sanitalið seni var tekið upp
á segulband fór fram í hinum
nýju og glæsilegu húsakynnum
Félagsvísindadeildar.
Sigurjón Björnsson er einn
af helstu fræðimönnum okkar
í sálarfræði og sem prófessor í
sálarfræði hefurátt mikinn þátt
í skipulagningu deildarinnar
auk umfangsmikilla fræði-
starfa.
Gunnlaugur Guðmundsson
á ekki akademískt nám að
baki í venjulegum skilningi
þess orös en hcfur engu að
síður stundað fræðigrein sína,
stjörnuspekina, af kappi síð-
astliðin átta ár. Meöal annars
hefur hann lagt stund á rann-
sóknir á stjörnukortum og
vinnur nú við að reikna út slík
kort fyrir þá sem þess óska.
Flestir kannast við stjörnu-
merkin svo sem Ijónið og
vatnsberann en þeir eru tærri
scm kunna að lesa persónu-
leika manna úr stöðu stjarn-
anna við fæðingu þeirra.
Þeir eru líka margir sem
telja sig góða mannþekkjara
og hugtök sálarfræöinnar eru
gjarnan notuö manna á meðal
þó svo aö ekki sé mikilli þekk-
ingu fyrir að fara á persónu-
leikasálarfræði.
Við báðurn því Sigurjón og
Gunnlaug að skilgreina í stuttu
máli viðfangsefni þessara
fræðigrcina sem í fljótu bragði
virðast ólíkar. Sálarfræði er jú
almennt viðurkennd vísinda-
grein á meðan stjörnuspckin
er af mörgum talin hjátrú og
jafnvel hreinasta bull.
Gunnlaugur: „Það eru til
niargar tegundir af sljörnu-
speki enda eru fræði þessi ekki
ný af nálinni og hafa verið
stunduð af ólíku fólki í ólíkum
löndum. Almennt má þósegja
að sú tegund stjörnuspekinnar
sem lýtur að persónuleika
mannsins fáist við það að lýsa
manninum samkvæmt
ákveðnu kerfi. Venjulegast er
þó ekki urn tæmandi lýsingu að
ræða þannig að hægt sé að
segja: Þú ert svona og þessi er
hinsegin. Ég bendi fólki oft á
að nær sé að líta á stjörnuspek-
ina sem tæki til að skoða
rrianninn í hcild sinni. í kerfi
þessu eru ákveðnir grunnþætt-
ir sem maðurinn er skoðaður
út frá svo sem vatn, cldur, jörð
og loft. Merkjunum er einnig
skipt upp í jákvæð og neikvæð
merki eða það að vera inn á við
og út á við. Einnig frumkvæði,
stöðugleika og brcytilcika.
Þegar persónuleiki manna er
skoðaður eru cinnig lögö til
grundvallar hugtök eins og
sjálfvilji og lífsorka, tilfinning-
ar og daglegt hegðunarmunst-
ur. Maöurinn er einnig
skoðaður með tilliti til rök-
hugsunar, ástártilfinningar,
hvataorku og þess hvernig
okkur gengur að aðlaga okkur
umhvcrfi okkar svo og tak-
mörk cða landamæri okkar,
ytra fas og framkoma.
Það má ef til vill orða þetta
þannig að stjörnuspekin fáist
við að skilgreina þaö ástand
sem maðurinn er í og hugsan-
lega vcginn fram undan. Það
er þó gengið út frá frelsi
mannsins til að hafa áhrif á líf
sitt og að vinna með það."
Sigurjón: „Hvað persónu-
leikasálarfræði snertir þá fer
ekki á milli mála að hún á
ýmislegt sameiginlegt hinni
svokölluðu stjörnuspeki. Að
vísu er um að ræða margar
persónuleikakenningar en það
skilst mér að finna niegi einnig
í stjörnuspekinni. Að sumu
leyti er um að ræða sameigin-
legan grundvöll svo sem í þcim
kenningum sem kenndar eru
■ Tengsl sálarfræðinnar við ýmis konar dulspeki hefur oft verið gagnrýnd. Á myndinni eru
þessi tengsl undirstrikuð þar sem stjörnuspekingurinn heilsar vísindamanninum með innilegu
handtaki.
■ Gunnlaugur Guðmundsson sem stundar rannsóknir í stjörnuspeki ræðir hér við Sigurjón
Björnsson prófessor í sálarfræði ásamt blm. NT.
við Carl Jung. Almennt má
segja að persónuleikasálar-
fræði fáist við að lýsa mannin-
um en mismunurinn á kenning-
unum liggur í því út frá hverju
er gengið og hvaða hugtök eru
notuð. Bæði Jung og Freud
leituðu til dæmis báðir til
þjóðfræðinnar og sóttu hugtök
sín í menningarlega fortíð
þjóðanna. Á seinni tímum hef-
ur þetta svo verið gagnrýnt og
menn hafa sagt að hér væru á
ferðinni kenningar sem byggð-
ar væru á óljósum hugmyndum
og jafnvel hugarórum. Það vill
þó brenna við að aðrir fræði-
ntenn hafi notað sömu hugtök-
in og það tekið þá gott og gilt.
Mér dettur til dærnis fræðimað-
urinn Eysenck í hug en hann
hefur útbúið próf til að mæla
það hvort menn væru það sem
kallað er introvert eða extro-
vert. annað hvort opnir eða
lokaðir. Hér er um að ræða
sömu hugtök og Jung og fleiri
notuðu og hafa verið mikið
gagnrýnd í gegnum tíðina. Um
leið og farið er að mæla þetta
með einhvers konar prófi þykir
það gilda öðru máli.
Innan sálarfræðinnar er ekki
til neitt einhlítt svar við því
hvað mótar persónuleika
okkar. Það virðist þó vera eins
konar nauðsyn hjá manninum
að samhæfa alla starfsemi sína
undir eina stjórn, að maðurinn
starfi sem ein heild. Ef kenn-
ingar sálarfræðinnar um per-
sónuleika eru skoðaðar sem
heild þá eru áhrifaþættir erfða
og umhverfis fyrirferðamestir
hvað snertir mótun persónu-
leikans. Hvernig við skilgrein-
um unthverfi er svo aftur ann-
að mál og þar gætu þessar tvær
greinar sálarfræðin og stjörnu-
spekin verið farnar að nálgast
hvor aðra."
Blm: „Flestar kennslubækur
í sálarfræði byrja á því að
undirstrika það að sálarfræði
sé vísindi. Er stjörnuspekin
vísindi?"
Gunnlaugur: „Um þetta eru
nokkuð skiptar skoðanir en
almennt held ég að ekki sé
talað um stjörnuspekina sem
slíka. Persónulega er mér
nokkuð sama. Það mætti ef til
vill kalla hana sambland af
listum og vísindum. Það hefur
á engan hátt verið hægt að
sýna fram á það að gangur og
staða himintunglanna hafi
áhrif á persónuleika okkar þó
svo að við sem við þetta vinn-
um teljum okkur finna greini-
lega ntun á mönnum eftir því í
hvaða merkjum þeir eru
fæddir. Þetta er mér í rauninni
nægilegt. Á meðan ég verð