NT - 03.03.1985, Síða 16

Galdrar
Sunnudagur 3. mars 1985 16
þær sem kenna sig við fyrr-
nefndan Gardner, og eru oftast
kallaðar Gardians. Hins vegar
er hópur sem er kenndur við
nornakónginn Alex Sanders og
er oftast kallaður Alexandri-
ans. Nornireruafbáðum kynj-
um og það eru til þrjár gráður
eða viskustig hjá þeim. Nokkr-
ir {slendingar hafa tekið vígslu
inn í þessa erlendu nornasöfn-
uði og síðan komið heim,
stofnað söfnuði og vígt inn í þá
fleiri íslendinga."
Fjandinn
eða frjósemi
Enn er þeirri brennandi
spurningu ósvarað hvaða guð
eða guði þær dýrka og er það
vitanlega næsta spurning sem
Árni verður að greiða úr.
„Þær dýrka Hyrnda-Guðinn
og Móður-Gyðjuna, en þetta
eru frjósemisguðir, karl- og
kvenbirtingarmyndir af sama
aflinu."
í hinu stutta sjálfsnámi
blaðamanns fyrir fundinn við
Árna, kom Hyrndi-Guðinn
mikið við sögu, einkum í forn-
um trúarbrögðum og allt fram
tilsiðaskipta. Þetta varheiðinn
guð og voru honum haldnar
blótveislur miklar og uppskeru-
hátíðir á miðöldum. (Hallo-
ween er ein slík.) Hann virðist
hafa verið vinsæll meðal al-
þýðu manna áður en kristnin
náði öllum tökum á trúarlífi
fólks í Evrópu. Rétt fyrir siða-
skiptin sameinaði kirkjan
Hyrnda-Guðinn og Djöfulinn
og þaðan fékk djöfullinn
hornin. Hyrndi-Guðinn mun
þó hafa verið dýrkaður á laun
eftir þetta en nú var farið að
færa honum blóðfórnir og
hafði æðsta nornin mök við
liann á fundum sínum. (Senni-
lega voru þetta grímúklæddir
karlmenn úr nálægum
þorpum.) Blaðamaður bar
þetta undir Árna og spurði
hvort Hyrndi-Guðinn væri
ekki djöfullinn?
„Nei, þetta er ekkj djöfull-
inn, og er það enn ein kirkjuleg
uppfinning. Vitaskuld eru
þetta heiðin goð og fyrst og
síðast frjósemisguðir. Móður-
Gyðjan er mikilvægust og
undirstrikar það frjósemiseðli
þeirra.“
En hvað um helgisiði norna,
eru ekki færðar blóðfórnir?
„Mér skilst að þeir séu nokk-
uð mismunandi eftir söfnuð-
um, en oftast eru þátttakendur
allsnaktir og athöfnin fer fram
í sérstaklega vígðum hring sem
ristur er á jörðina. Það er
ætlast til að athöfnin fari fram
undir beru lofti þar sem enginn
sér til. Þessu er þó ekki auðvelt
að koma við í stórborgum eða
í köldum löndum eins og ís-
landi. Svokallaður æðsti
prestur, sem getur verið ann-
aðhvort karl eða kona, stjórn-
ar athöfninni. Ýmis symból
(tákn) svo sem sverð, rýtingur,
bikar og hringlaga diskur, eru
mjög mikilvæg í athöfninni.
Fórnir, já, það tíðkast nú ekki
blóðfórnir hjá hinum svoköll-
uðu „hvítu“ nornasöfnuðum ef
til vill er einhverju grænmeti eða
hveiti fómað. Svo em náttúrlega
til „svartir“ söfnuðir og eru
þeir sagðir bera ábyrgð á því
þegar kettir og dúfur hverfa
með dularfullum hætti. Hvað
varðar aðra helgisiði norna
mætti svo sem tína ýmislegt til,
en mér dettur til dæmis í hug
nornadansinn. Þar haldast þær
í hendur og dansa í hring með
viðeigandi látum og við það
skapast rétta andrúmsloftið og
þau skilyrði sem gerir þeim
kleift að komast í tengsl við
guðina og hið yfirnáttúrulega.
Nú ef þeim býður svo við að
horfa og vel tekst til í dansin-
um, þá geta þær hneppt ein-
hverja manneskju í álög.“
> Frá helgialhöfn norna,
Álög fyrir
austan fjall
Þekkir þú eitthvað til þess
að íslenskar nornir hafi hneppt
fólk í álög nú til dags?
„Já, já, margoft. Þeir eru
margir sem telja sig hafa orðið
fyrir þeirri óþægilegu reynslu.
Sjálfur veit ég persónulega um
nokkur slík dæmi, en það er
eins og gengur erfitt að segja
til um hvort þetta var meira en
hugarburður þessa fólks.“
Veistu nokkuð hvar norna-
söfnuðirnir framkvæma helgi-
athafnir sínar?
„Hér og þar, ég hef nú ekki
lagt mig eitt sérstaklega eftir
því að fylgjast með því, en það
var til skamms tíma söfnuður
sem gerði þetta fyrir austan
fjall." Veistu hvar? spyrblaða-
maður áhugasamur. Þótt ég
vissi það, ntundi ég ekki segja
þér það.“
Við erum búnir að spjalla
lengi og kominn tími til að
fara. Að lokum var Árni þó
spurður hvort honum fyndist
þetta dulspekikukl (slendinga
samræmast kristindómnum.
„Nei, langt því frá, enda eru
íslendingar að mínu mati ekki
kristnir nema í orði. Það er
nefnilega ekki nógu mikil
mýstík og serimónía í kringum
kristnina til þess að gera hana
áhugavekjandi. Þess vegna
starfa svo margir íslendingar í
félagsskap þar sem fjallað er
um yfirnáttúrleg efni og dul-
speki. Þeir sem vilja halda
virðingu sinni og stöðu út á við
segja náttúrlega að þetta sé í
raun og veru allt mjög kristið.
Þannig á að vera allt í lagi að
ákalla guð undir nafninu Jah-
bulon eða einhverju öðru
nafni, svo lengi sem maður er
að meina hinn kristna guð.“
Með þessum orðum þökkum
við Árna spjallið og kveðjum.
B.G.
Ég sá fólk sem
ekki er til
Kæri læknir!
■ Ég vará ferðalagi síða s tlið-
ið haust ásamt manni mínum
og dvöldumst við meðal ann-
ars á Spáni. Þar bjuggum við á
hóteli og er það ekki í frasögur
færandi. En það sem mig lang-
aði til að bera undir þig var
dálítið atvik sem fyrir mig kom
á þessu hóteli einmitt. Ég
vaknaði upp eina nóttina ogsá
þá sýn sem mérhverfur ekki úr
minni. Við rúmið svo sem tvo
til þrjá metra frá okkur eru
tvær manneskjur. Þær standa
við vöggu sem við höfðum
fengið lánaða til að litli dreng-
urinn okkar gæti sofið í en
oftast var hann þó uppí hjá
okkurog svo varí þetta skiptið.
Það sem ég sá var kona og
barn og ég verð að segja eins
ogeraðmér varð mjög bilt við.
Ég hugsaði þó með mér að ég
skyldi bara vera róleg og ég
man að ég byrjaði á þvi að
ganga úrskugga um þaðhvort
mig væri hreinlega ekki að
dreyma. Ég kleip mig létt í
handlegginn og lokaði og opn-
aði augun en þessar verur
stóðu alltafþarna. Það vareins
og konan stæði við vögguna og
barnið stæði upp i rúminu við
hlið hennar. í kringum þetta
fólk var ljósbjarmi og þau virt-
ust horfa framhjá okkur, yfir
rúmið. Ekki gat ég greinthvort
þau vissu af okkur en þó fannst
mér eins og þau vissu það en
Geðlæknir svarar
létu það sig engu skipta.
Hræðsla mín leið hjá og ég fór
að verða spennt yfir þessu og
að ég hefði fengið að sjá slíka
hluti sem maður hefur svo oft
heyrt talað um. Þessari upp-
götvun fylgdi meira að segja
gleði sem smám saman tók við
af hræðslunni.
En nú spyr ég; Hvað segja
læknavísindin um svona
lagað? Ég er viss um að ég sá
það sem ég sá og mig var ekki
að dreyma. Ofskynjanir þykja
mér heldur ekki trúlegar vegna
þess að ég var við góða heilsu
og er. Éggetekkiheldurkallað
þetta neina trúarlega reynslu
eða yfirhöfuð nokkuð annað.
Ég sá fólk sem ekki átti að vera
þarna og var það ekki í þeim
skilningi sem við leggjum
vanalegast í þau orð. Smám
saman hurfu þau svo. Reyndar
virtist eins og þau kæmu og
færu fyrir augunum á mér.
Stundum dofnaði þessi sýn og
kom svo aftur en hætti að
lokum að sjást og var síðan
horfin með öllu. Ég ætlaði fram
úr en hætti við það og lá lengi
og hugsaði um það sem ég
hafði séð. Hvað var þetta sem
ég sá? Getur fullorðin og
heilsuhraust manneskja séð
eitthvað sem ekki er til eða er
til meira en við sjáum dags
daglega?
Kveðjur með von um svar.
Ferðalangur.
Það er margt sem
við skynjum
en skiljum ekki
Kæri ferðalangur!
■ Þakka bréfið. Þú lýsir í
bréfi þínu upplifun frá síðasta
hausti þar sem þú sást sýn
sem þér hverfur ekki úr minni.
Þú segist hafa séð fólk sem átti
ekki að vera þar sem það var
og var það ekki í þeim skilningi
sem menn leggja veniulegast í
þessi orð að þínum dómi. Þú
kemur með nokkrar spurning-
ar. Eins og t.d.: Hvað segja
læknavísindin um svona
lagað? Þú heldur áfram, hvað
var þetta sem ég sá? Getur
fullorðin og heilsuhraust
manneskja séð eitthvað sem
ekki er til eða er til meira en við
sjáum dagsdaglega? Til þess
að geta gefið þér eitthvað sem
nálgaðist að vera eitthvað í átt
ina við raunhæf svör við þess-
um spurningum þyrfti ég.að
vita miklu meira um bæði þig
og þær aðstæður sem þú varst
í þegar þú sást þessa „sýn“.
Fyrir alls konar „sýnum“ geta
verið ýmsar ástæður. Ekki er
óalgengt að geðveikt fólk sjái
ýmislegt sem aðrir ekki sjá,
einnig geta menn séð alls kon-
ar ofsjónir undir áhrifum lyfja
og áfengis eða samfara ýmsum
líkamlegum sjúkdómum. Það
eina sem ég get lesið út úr
bréfi þínu um sjálfa þig er að
þú ert kvenmaður, móðir, gift
og segist vera við góða heilsu.
Þú segir mér ekkert um þitt
ástand þegar þú sofnaðir þetta
kvöld á Spáni. Þú nefnir ekkert
hvort þú hafi drukkið áfengi,
hvort þú hafir t.d. neytt Lsd
eða marjúana. Þú segir ekkert
hversu vel þú hafir sofið áður
eða hvort þú hafir verið úr-
vinda af þreytu og svefnleysi.
Þú segir heldur ekkert um
hvort þú eigir vanda til að sjá
„sýnir“ sem þessar. Allt þetta
og fleira verður maður að hafa
í huga þegar maður ætlar að
vega og meta hversu raunhæf-
ar „sýnir“ eru.
Því miður verð ég því að
segja að ég get ómögulega
svarað þeirri spurningu hvað
þetta var sem þú sást. Hvað
læknavísindin segja um
„sýnir" hvað sem það nú er í
hverju tilviki út af fyrir sig er
erfitt að segja. Bæði geðlæknar
og sálfræðingar hafa rannsak-
að ýmiskonar dulræn fyrir-
brigði og skynjanir. Sumir í
þessum hópi segja dulrænar
skynjanir tóman þvætting,
annar hópurinn trúir staðfast-
lega á að það sé ýmislegt sem
sum okkar skynjum sem aðrir
skynja ekki og þriðji hópurinn
í hópi þessara vísindamanna
veit eiginlega ekkert hverju
hann á að trúa. Sá hópur vill
ekkert útiloka en þorir heldur
ekki að fullyrða. Er því erfitt að
segja hvað „læknavísindin"
segja um svona lagað. Sá
möguleiki er vel hugsanlegur
að þú í raun og veru hafir ekki
vaknað i þessu tilviki en verið
á milli svefns og vöku án þess
að gera þér grein fyrir því og í
þvi líku ástandi er oft erfitt að
gera sér grein fyrir hvað er
raunveruleiki og hvað er
draumur. Á bréfi þínu er þó að
skilja að þú útilokir þennan
möguleika, en oft er það þann-
ig þegar menn fara frá einu
landinu til annars koma frá
einu loftslagi til annars að
svefninn verður óreglulegur og
margir eiga þá erfitt með að
átta sig á hvað er svefn og
hvað er vaka. Er því sá mögu-
leiki ekki útilokaður að um
eitthvað slíkt hafi verið að ræða
hjá þér. Sjálfur minnist ég þess
geinilega hversu ég átti erfitt
með að átta mig á hvað var
raunhæft og hvað var óráð
eftir að ég hafði legið í sólinni
nokkrum tímum of lengi í 25
stiga hita fyrir mörgum árum
síðan.
Á engan hátt er ég að gera
lítið úr upplifun þinni, þar sem
ég hef á margra ára reynslu
komist að raun um að það er
stór hluti islensku þjóðarinnar
sem á engan hátt getur talist
geðveikur eða hafandi geðræn
vandamál sem hefur upplifað,
séð eða heyrt ýmislegt sem
öðrum er dulið. Sjálfur hef ég
oft og mörgum sinnum talað
við fólk sem hefur haft „báða
fætur á jörðunni" sem hafa
lýst fyrir mér upplifunum og
„sýnum" sem erfitt er að út-
skýra með þeirri þekkingu sem
við höfum í dag.
Ekki dettur mér í hug að
þykjast vera talsmaður lækna-
vísindanna í heild en ekki kæmi
það mér á óvart þótt í ljós
kæmi, við nánari rannsóknir á
ýmsum sviðum hugarheims
mannsins á næstu árum að
ýmislegt það sem við, í dag,
ekki skiljum verði okkur auð-
skiljanlegra með aukinni
tæknivæðingu á þessu sviði.
Ef við rennum okkur ein 100
ár aftur í tímann hverjum hefði
þá dottið í hug að við gætum
setið í stofunni okkar og horft
á beina útsendingu frá knatt-
spyrnukappleik í Bretlandi eða
hlustað á útvarpssendingu í
stereó frá sama augnabliki og
þessi athöfn fer fram. Með
þetta í huga leyfi ég mér þess
vegna að skella mér í þann hóp
fólks sem hefur grun um að
margt sé það í þessari veröld
okkar sem við ekki skiljum eða
skynjum á þann hátt sem
næstu kynslóðir eiga eftir að
skynja eða skilja.
Sért þú aftur á móti í vafa um
hvort þú sért röngu megin við
línuna tel ég sjálfsagt að þú
leitir þér aðstoðar hjá þínum
heimilislækni sem gæti þá vís-
að þér til taugalæknis eða geð-
læknis ef hann teldi ástæðu til.
Með bestu kveðjum,
Páll Eiríksson.
nr
Páll Eiriksson geðlæknir
svarar spurningum lesenda É