NT - 27.04.1985, Blaðsíða 21

■ Fyrrverandi kanslari Vestur-Þýskalands, Willy Brandt, er
ómyrkur í máli í gagnrýni sinni á mikla eyðslu í hergögn og hernað
í heiminum.
Willy Brandt tekur við
þriðja heims verðlaunum
SÞ-Bonn-Reuter
■ Willy Brandt fyrrverandi
kanslari Vestur-Þýskalands tók
nú á fimmtudaginn a móti þriðja
heims verðlaununum svoköll-
uðu við hátíðlega athöfn hjá
Sameinuðu þjóðunum í New
York.
Verðlaunin, sem nema
100.000 dollurum (4,2 milljónir
ísl. kr.) eru veitt árlega af
sjálfstæðri Þriðja heims stofnun
sem hefur aðsetur í London.
Verðlaunin eru viðurkenning
fyrir framlag einstaklinga til þró-
unar og friðar. Þau voru fyrst
veitt árið 1981 til Julius Nyerere
forseta Tansaníu og í fyrra fékk
stjórnarerindreki frá Möltu
verðlaunin fyrir starf. sitt að
hafréttarmálum.
Þetta er ekki í fyrsta skiptið
sem Willy Brandt fær viður-
kenningu fyrir friðarviðleitni
sína. Hann fékk einnig friðar-
verðlaun Nobels árið 1971.
Þegar Brandt tók við verð-
laununum nú sagði hann m.a.
að hræðilegt til þess að hugsa að
réttur fimm milljarða jarðarbúa
byggðist á „litlum hóp manna í
einni eða tveimur höfuðborg-
um“. Verðveisla friðarins væri al-
menn mannréttindi sem ekki
mætti láta leiðtoga risavelda
eina um.
Brandt sagði einnig að það
væri einungis hægt að binda
enda á hættuna á gjöreyðingar-
stríði ef risaveldin viðurkenndu
tilverurétt hvors annars og að
öryggi þeirra yrði aðeins tryggt
með samvinnu.
Willy Brandt hefur skýrt frá
því að hann muni nota verð-
launféð til þróunarverkefna og
til að styrkja friðarbaráttu. 1
viðtali við þýskt dagblað fyrr í
þessari viku sagði Brandt m.a.:
„Árið 1985 verða meira en þús-
und milljarðar dollara notaðir
til vopnaframleiðslu í heimin-
um. Okkur hefur aðeins tekist
að beina örfáum prósentum af
þessari upphæð til að takast á
við hungrið í heiminum.“
Við verðlaunaafhendinguna á
fimmtudag sagði Brandt enn
fremur að það væri nauðsynlegt
að tengja viðræður um vopna-
kapphlaupið við almenna efna-
hagsþróun og baráttu við hungr-
ið í heiminum.
Umsjón: Ragnar Baldursson og Sonja B. Jónsdóttir
Laugardagur 27. apríl 1985 21
Pulitzer verolaunin:
Söngleikur um mál-
ara besta leikritið
■ Söngleikur um franskan im-
pressíónistamálara, frásögn af
hönnunargalla í þyrlu, sem olli
dauða 250 bandarískra her-
manna og myndræn frásögn
blaðs frá úthverfum New York
um hungursneyðina í Afríku,
eru meðal þeirra verka, sem
fengu hin eftirsóttu Pulitzer-
verðlaun í vikunni.
Söngleikurinn, sem heitir
Sunnudagur í garðinum með
Georg og er um franska málar-
ann Georges Seurat, fékk verð-
laun sem besta leikritið. Höf-
undur er Stephen Sondheim.
Skáldsöguverðlaunin fékk Ali-
son Lurie fyrir bók sína „For-
eign Affairs“, um miðaldra
bandaríska konu og ástina.
Dagblaðið Newsday fra Long
Island vann til tveggja af tuttugu
og tveimur verðlaunum, sem
koma í hlut blaðamanna. Önnur
þeirra fyrir skrif um hungurs-
neyðina í Afríku og hin fóru til
dálkahöfundarins Murray
Kempton.
Blaðið Star-Telegram frá
Fort Worth í Texas fékk verð-
laun fyrir bestu greinina sem
varðar almannaheill, þegar það
kom upp um hönnunargalla í
þyrlum frá Bell verksmiðjun-
um, sem ollu dauða 250 banda-
rískra hermanna. Verðlaun fyr-
ir bestu Ijósmyndina fóru til
blaðs í Santa Ana í Kaliforníu
vegna mynda frá Ólympu-
leikunum síðastliðið sumar.
Kyrki-
slanga
í bóka-
safni
Hamborg-Reuter
■ Skólabörn í Hamborg
fundu 1,5 metra langa
kyrkislöngu í almennings-
bókasafni nú á fimmtu-
daginn.
Ekki er vitað hvernig
kyrkislangan komst inn í
bókasafnið en hún virðist
hafa kunnað vel við sig
innan um allar bækurnar
þar sem hún hreiðraði um
sig eins og sannkallaður
bókaormur.
Dýrafræðingar frá
Hamborgarháskóla voru í
skyndi fengnir í bókasafn-
ið til að fanga slönguna.
Þeir tóku hana síðan með
sér í háskólann þar sem
þessi bókhneigða kyrki-
slanga verður höfð í fóstri.
Forseti S*Kóreu
í Bandaríkjunum
Washington-Reuter
■ Forseti Suður-Kóreu,
Chun Doo Hwan, sem nú
er í opinberri heimsókn í
Bandaríkjunum, segist
leggja mikla áherslu á að
minnka spennu á Kóreu-
skaganum og ræða við
stjórnvöld í Norður-Kó-
reu þar sem kommúnistar
ráða ríkjum. Chun hitti í
gær Reagan Bandaríkja-
forseta að máli í Hvíta
húsinu. Hópur Kóreu-
manna í Bandaríkjunum
safnaðist saman fyrir utan
Hvíta húsið og kallaði víg-
orð gegn Chun og krafðist
lýðræðis í Kóreu.
Þetta er í þriðja skiptið
á fjórum árum sem Chun
Doo Hwan hittir Reagan
enda eru samskipti Banda-
ríkjanna og Suður-Kóreu
mjög náin. Bandaríkja-
menn hafa 40.000 manna
herlið í Suður-Kóreu og
geyma þar kjarnorkuvopn
í herstöðvum sínum.
Útlönd
Varsjárbandalagslönd
endurnýja sáttmálann
Varsjá-Reuter.
■ Leiðtogar Varsjárbanda-
lagsríkjanna skrifuðu í gær und-
ir endurnýjun á hinum 30 ára
gamla sáttmála sínum, og mun
hann gilda næstu tíu árin með
■ í gær hittust leiðtogar aust-
antjaldslandanna í Varsjá,
héldu upp á 30 ára afmæli
varnarsáttmála síns og fram-
lengdu hann jafnframt um 10
ár, svartsýnir á heimsfriðinn.
Hér skála þeir Gorbachev hinn
sovéski og Erich Honecker frá
Austur-Þýskalandi fyrir sam-
starfinu en pólski herforinginn
Jaruzelski horfir á.
möguleika á framlengingu um
önnur tíu ár.
Endurnýjunarskjalið var
undirritað eftir formlegar um-
ræður í Varsjá um nauðsyn þess
að endurnýja sáttmálann frá
1955 sem gerður var til þess að
mæta Norður-Atlantshafs-
bandalagi vesturveldanna,
NATO.
Talsmaður aðildarlanda sátt-
málans; Póllands, Búlgaríu,
Tékkóslóvakíu, Rúmeníu,
Austur-Þýskalands og Ung-
verjalands ásamt Sovétríkjun-
um, sagði að þau stefndu ekki
að hernaðarlegum yfirburðum
yfir vesturveldin en myndu
heldur ekki leyfa öðrum hern-
aðarlega yfirburði. Þau vildu
tryggja valdajafnvægi við eins
lítinn vígbúnað og unnt væri.
í yfirlýsingu aðildarlandanna
segir: „Á meðan hernaðar-
bandalag NATO-ríkjanna er
starfandi og ógnin við friðinn í
Evrópu og heimsfriðinn heldur
áfram munu sósíalísku ríkin
efla varnarbandalag sitt.
í yfirlýsingunni er jafnframt
hvatt til þess að slökunarstefnan
milli austurs og vesturs verði
endurvakin og reynt verði að
koma í veg fyrir að kjarnorku-
vopnakapphlaupið verði einnig
hafið úti í geimnum.
AMrAi Ski Ftur ctrífttt
vl dI iiuv oinu
- bandarískir og sovéskir her*
menn minnast stríðslokanna
Torgau, Austur-Þýskalandi-Rcuter.
■ Liðsmenn þeirra herdeilda
bandarfskra og sovéskra sem fyrstar
mættust í rústunum af veldi Hitlers
minnast nú fundarins fyrir fjörutíu
árum og í fyrradag endurnýjuðu þeir
eið sem þeir sóru árið 1945 að því að
taka aldrei aftur þátt í stríði. í gær
héldu þeir áfram að fagna endurfund-
unum.
Alexander Silvashko var 21 árs
gamall liðsforingi í sovéska hernum
þegar hann náði austurbakka árinnar
Elbu í apríl 1945.
„Þegar hermenn á vesturbakkan-
um fóru að gefa okkur merki hélt ég
helst að um þýska gildru væri að
ræða,“ sagði hann fréttamönnum 40
árum síðar. Hann sagði mönnum
sínum að fleygja nokkrum hand-
sprengjum í þá.
Klukkustundum síðar birtust en-
skumælandi hermenn hinum megin
og hann og bandaríski liðsforinginn
skriðu varlega hver til annars yfir illa
skemmda brú.
„Ég var enn ekki viss um hver hann
væri en um það bil sem við mættumst
á miðri leið var ég orðinn sannfærður
um að hann væri Ameríkani, banda-
maður,“ sagði sovéski liðsforinginn
fyrrverandi ennfremur.
Handtak mannanna tveggja þarna
á brúnni markaði mót sovésku og
bandarísku herjanna í rústum Hitlers
Þýskalands. Herforingjar og aðrir
yfirmenn skáluðu hver fyrir öðrum í
vodka og viskíi og skiptu með sér
matarskömmtunum sínum.
Austur-þýskir fjölmiðlar hafa gert
þessum endurfundum amerísku og
sovésku hermannanna fyrrverandi
góð skil en Bandaríkin, Bretland og
Frakkland hafa á hinn bóginn þagað
þunnu hljóði í mótmælaskyni við það
að yfirmaður í bandaríska hernum
var skotinn á bannsvæði við sovéska
herstöð, 200 mílum fyrir utanTorgau,
í síðasta mánuði.
Hinir fyrrverandi bandarísku her-
menn neituðu öllum dylgjum um það
að Austur-Þjóðverjar noti þennan
fund í áróðursskyni, þeir sögðust
einfaldlega gleðjast yfir því að hafa
lifað styrjöldina af og geta komið
aftur og minnst hins sögulega atburð-
ar.
Sovéskir dagar MÍR 1985
Tónleikar í Þjóðleikhúsinu
Ljúdmila Zykina, hin fræga sovéska þjóðlaga- og vísnasöngkona, og
hljómsveitin „Rossía“ undir stjórn Viktors Gridin, halda tónleika í Þjóðleikhús-
inu mánudagskvöldið 29. apríl kl. 21. Fjölbreytt efnisskrá. Einsöngur,
hljómsveitarleikur, einleikur á harmonikku o.fl.
Missið ekki af þessum einstæðu tónleikum.
Miðasala í leikhúsinu. MÍR.