NT - 06.07.1985, Blaðsíða 7

Laugardagur 6. júlí 1985 7
■ Landsbókasafnið var opnað í Safnahúsinu 28. mars 1909. Teikningar af húsinu komu til landsins 1906 og var hornsteinninn lagður
23. sept. sama ár.
safn og Háskólabókasafn flytja
í Þjóðarbókhlöðu veit enginn
enn.
Hvaða áhrif hefur þessi
húsnæðisskortur? Af þessum
sökum hafa bæði söfnin orðið
að taka á leigu húsnæði utan
safna. Leigukostnaður safn-
anna var á seinasta ári um ein
milljón króna. Þjóðskjalasafn-
ið, sem á að fá Safnahúsið allt
til umráða í fyllingu tímans,
þurfti á seinasta ári að borga
um hálfa milljón í húsaleigu.
Húsaleigukostnaður þessara
þriggja safna var því alls um
ein og hálf milljón á seinasta
ári. Þessi kostnaður hlýtur að
hækka miklu meir en nemur
eðlilegri hækkun húsaleigu,
því að þörfin fyrir aukið
geymsluhúsnæði vex hratt.
Ekki er hægt að hætta að taka
við eða safna. Þess vegna er
víst, að þessi húsaleigukostn-
aður verður orðinn margfaldur
að raungildi innan fárra ára.
Þessi húsaleigukostnaður er
ekki nema hluti kostnaðarins,
sem af litlu húsnæði stafar.
Mikill tími starfsmanna fer í
að sækja og flytja í útibúin.
Flutningskostnaður beinn er
einnig verulegur. Hér er ekki
heldur meðtalinn sá kostnað-
ur, sem felst í óþægindum og.
tvíverknaði, sem af þrengslun-
um stafar.
Þetta ástand er einnig drag-
bítur á rannsóknir í landinu.
Margt af þeim bókum og
skjölum, sem utan safna eru
geymd, er ekki aðgengilegt og
verður því ekki notað við rann-
sóknir.
Stundum heyrast þær raddir,
að Þjóðarbókhlaðan sé dýr og
jafnvel óþörf. Sjaldnar heyrist
sama sjónarmið um verslunar-
hallirnar. Þögnin er fróðleg
Skrár
Baldur nefnir einnig í pistli
sínum, að hérlendis vanti „skrá
yfir greinar í tímaritum og
blöðum frá upphafi vega en
það gæti einmitt verið eitt af
hlutverkum Landsbókasafns
að vinna slíka skrá“. Þetta er
alveg rétt. Við sem vinnum í
Landsbókasafni könnumst vel
við að oft er s'purt um greina
eftir Jón Jónsson og minning-
argrein um Pétur eða Pál.
Þetta verður ekki fundið fyrr
en eftir mikla leit, og stundum
er engin leið að finna neitt
nema fletta mörgum árgöngum
blaða. Niðurstaðan er sú, að
menn eyða miklum tíma í leit
eða leggja ekki í hana.
Þó er rétt að nefna
spjaldskrá mikla í Landsbóka-
safninu yfir efni í blöðum og
tímaritum frá upphafi. Sú skrá
er unnin á löngum tíma og
ekki alltaf samræmi í skrán-
ingu. Þar er aðeins skráð á
höfunda, en engin flokkuð
skrá. Úr blöðum er skráð valið
efni, t.d. ekki pólitískar þras-
greinar. Höfuðgallinn við
þessa skrá er hve skammt hún
er komin, t.d. er efni úr Þjóð-
viljanum ekki skráð nema til
1944, Tímanum til 1947, en
lengst er Morgunblaðið komið
til 1960. Þrátt fyrir galla sína
má fá ýmsar tilvísanir úr þess-
ari skrá, svo langt sem hún .
nær. Frá og með 1968 má fá
vitneskju um efni tengt bók-
menntum í bókmenntaskrá
Skírnis.
í nágrannalöndunum eru ár-
lega út gefnar skrár um efni í
blöðum og tímaritum, t.d. í
Danmörku kemur árleg skrá
um efni í blöðum og önnur um
efni í tímaritum. í Danmörku,
er einnig árlega út gefin „Avis-
árbogen" um atburði utan-
landsoginnan. Loksmánefna,
að Danir gefa út skrá um efni í
grænlenskum blöðum og tíma-
ritum. Þessar skrár eru einnig
flokkaðar, svo að auðvelt er að
finna efni eftir flokkum.
Skorturinn á bókum af þessu
tæi hefur orðið til þess hérlend-
is, að sagnfræðingar hafa farið
að vinna sérstaka skrá fyrir
sínar þarfir og bókmennta-
menn einnig. Fleiri greinar
hugsa eflaust álíka. Þessir
skrásetjarar verða einnig að
leita víðar, því að fátt er til af
skrám um bækur, t.d. vantar
nákvæma heildarskrá um
bækurfrá 1700-1944.
Þjónustumiðstöð bókasafna
hefur gefið út stafrófsraðaða
skrá um bækur 1944-1973.
Flokkuð skrá um íslenskar
bækur er ekki til fyrr en árleg
skrá í Árbók Landsbókasafns
frá 1944. Nú á næstunni er
lokst væntanleg 5 ára sam-
steypa, bæði í stafrófsröð og
flokkuð, úr íslenskri bókaskrá
fyrir árin 1974-1978.
við með tali sínu um fiskimið
veit ég ekki. Varla er ætlunin
að fara að fiska í því liði sem
hefur gengið til liðs við BJ?
Hann hlýtur að fiska einhvers-
staðar annarsstaðar.
Stofnmálið fær ekki byr
Nú er það eitt mál sem
sameinar hina sundurleitu
hjörð sem skipað hefur sér
undir merki Bandalags jafnað-
armanna. Það er að ófarir
íslendinga í stjórn sinna eigin
mála megi rekja til gallaðrar
stjórnskipunar. Út á þetta
stofnaði Vilmundur heitinn
Gylfason bandalagið og setti
fram þá lausn að kjósa skyldi
forsætisráðherra beinni kosn-
ingu. Um þetta hafa banda-
lagsmenn þjappað sér og látið"
sem þetta væri eina málið sem
hefði þýðingu því að fram-
■ Frjálshyggjunienn eða fé-
lagshyggjufólk? Forystumenn
Bandalags jafnaðarmanna
liggja nú undir ámæli frá
óbreyttum fyrir hægri-
mennsku.
gangur þess væri forsenda alls
annars. Það er í rauninni á-
stæðan fyrir hversu sundurleit
hjörð skipar sér undir merki
BJ að bandalagið er stofnað
kringum þetta eina mál og svo
það að Vilmundur hreif með
sér menn úr ýmsum áttum. Og
mikið rétt, undir þetta bar-
áttumál geta allskonar menn
skipað sér en nú er farið að
bera á því innan bandalagsins
að rétt væri að minnka þessa
ofuráherslu á stofnmálið, það
hlusti hvort sem er enginn á
það og það höfði lítt til liðsins
í landinu sem hlaupi á eftir
þeim sem hæfastur er í því að
lofa gulli og grænum skógum.
Og það má fastlega reikna
með því að þegar þetta mál
verði úr sögunni þá magnist
deilur og átök innan þessa litla
bandalags um hver sé grund-
vallarstefna þess í þjóðmálum.
Að veðja á krónupening
í loftinu
Bandalag jafnaðarmanna
var mjög þörf tilraun því að
hún braut mörgu ágætu fólki
leið inn í íslensk stjórnmál. En
bandalagið getur aldrei orðið
varanlegt fyrirbrigði nema að
baki því liggi einhver heil-
steypt lífsskoðun önnur en sú
að kerfinu þurfi að breyta.
A.m.k. hljóta félagshyggju-
menn að hugsa sig sjö sinnum
um áður en þeir kasta atkvæði
sínu á flokk sem verður þegar
allt kemur til alls þýðingarmik-
il hækja frjálshyggjunnar í því
að setja velferðarsamfélagið á
uppboð markaðarins. Ogsama
hugsun hlýtur að sækja að
frjálshyggjumönnum. Þeirfara
tæpast að styðja apparat sem
gæti snúist upp í það að verða
atkvæðamikill verndari vel-
ferðarsamfélagsins. Menn
kasta hreinlega ekki atkvæði
sínu á krónupening sem er í
loftinu. Þess vegna verður
bandalagið, ætli það sé
framtíð, að leyfa krónunni að
lenda og láta alla sjá þá hlið
sem upp snýr. Því er það best
fyrir alla aðila að þau átök sem
í uppsiglingu eru á mótum
heita og kalda straumsins verði
sem mest og endi í afgerandi
niðurstöðu.
Baldur Kristjánsson.
Verð i lausasölu 35 kr.
Málsvari frjálslyndis,
samvinnu og félagshyggju
Útgefandi: Núfíminn h.f.
Ritstj.: Helgi Pétursson.
Framkvstj.: Guðmundur Karlsson
Markaðsstj.: Haukur Haraldsson
Auglýsingastj.: Steingrímur Gislason
Innblaðsstj.: Oddur Ólafsson
Tæknistj.: Gunnar Trausti Guðbjörnsson
Skrifstofur: Siðumúli 15, Reykjavik.
Sími: 686300. Auglýsingasími: 18300
Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn
686392 og 687695, íþróttir 686495, tæknideild
686538.
Setning og umbrot: Tæknideild NT.
I Prentun: Blaðaprent h.f.
, Kvöldsimar: 686387 og 686306
og 40 kr. um helgar. Askrift 360 kr.
Allt skólakerfið
verði bónuskerfi
■ Almenningur hefur nú haft tvær vikur til þess að
ræða um bónusskólann í Miðbæjarskólanum, Tjarn-
arskóla. Þegar rykið sest, stendur eitt eftir: Þetta er
auðvitað enginn einkaskóli í eiginlegri merkingu
þess orðs, a.m.k. miðað við það sem gerist í
Bandaríkjunum. Þetta er þessi venjulegi íslenski
kapitalismi, ríkisrekinn á öllum áhættustigum, en
síðan á hagnaðurinn að koma í hlut einstaklinga
sem reka skólann og vinna við hann. Samkvæmt
forskriftinni munu svo skattgreiðendur greiða tap,
ef sú staða kemur upp. Leiðarahöfundur DV bendir
á þessa staðreynd í forystugrein í vikunni og harmar
auðvitað, að í þessu tilfelli skuli einkaframtakið
ekki reynast ódýrara fyrir skattgreiðendur og vísar
til almennra útboða. Pað hlýtur að vera talsmönnum
hins óhefta einkaframtaks áhyggjuefni hversu dug-
litlir fylgismenn þeirra virðast vera þegar á hólminn
er komið: Hvers vegna keyptu forráðamenn Tjarn-
arskóla ekki húsnæði og réðu kennara fyrir eigin
reikning, stofnuðu raunverulegan einkaskóla?
Raunar hefðu menn haft af því fróðleik að sjá höfund
„fréttaskýringar“ um málið í Morgunblaðinu í
vikunni velta þessari spurningu fyrir sér í stað þess
að bögglast hofmóðugur yfir málið og komast að
sömu gömlu niðurstöðunni: Kennarar eru á móti
einkaskólum af því að þeir eru allir róttækir vinstri
sinnar.
Það væri gaman að vita, hvað ágætir íhaldsmenn
í kennarastétt hafa að segja um þessa niðurstöðu
sem ekki er ný og hefur gengið sem rauður þráður
í gegnum afstöðu Ragnhildar Helgadóttur mennta-
málaráðherra til skóla í landinu og menntakerfisins
í heild.
Afstaða kennara til bónusskólans er einföld:
Heimild ráðherra til þess að setja bónusskólann á
laggirnar lýsir skilningsleysi ráðherrans á raunveru-
legri stöðu kennara og ástandi í skólamálum
landsmanna. Kennarar eru að flosna upp frá störfum
sínum og starfsemi skólanna eru miklar skorður
settar í fjársvelti. Bónusskólinn er bara einn og þar
fá fáir kennarar starf. Þetta er því engin lausn fyrir
kennarastéttina eða skólamál í landinu. Bónusskól-
inn er dæmi um fyrirbæri sem var vitlaust kynnt í
upphafi, - þetta er ekki einkaskóli, eins og tilkynnt
var með braki og brestum, heldur ríkisskóli, sem
heimilað hefur verið að innheimta aukagjald af'
hverjum nemanda.
Eitt er ljóst: Foreldrar vilja hlúa að skólum barna
sinna og menntun.
Menntamálaráðherra hefur því tækifæri til þess
að snúa við blaðinu. Hugmyndir hafa komið fram
innan samtaka kennara, að öllum skólum í landinu
verði heimilað að leggja aukagjald á hvern nemanda
til þess að geta greitt hærri laun og bætt aðstöðu
nemenda. Nú er það spurningin: Vill menntamála-
ráðherra beita sér fyrir því að allt skólakerfið verði
bónuskerfi, að foreldrar fái að leggja fé með
börnum sínum til skólanna og jafnvel að frjálsum
framlögum megi veita viðtöku, enda verði þau
skattfrjáls?