NT - 20.10.1985, Blaðsíða 7

NT Sunnudagur 20. október 7
Ég er bara að leika mér úti.
ífótbolta?
Oftast.
Feröu út eftir kvöldmat?
Stundum, ef það er eitthvað af
strákum úti. Stundum eru stærri
strákar úr menntaskólanum í fótbolta
og þá fæ ég stundum að vera með
þeim.
Hlaupa þeir þig ekki niöur?
Nei, þeir.þora það ekki.
Lestu mikið?
Nei ekki mikið.
En hvað lestu?
Æfintýrabækurnar.
Lestu blöðin?
Já, Morgunblaðið.
Og hvað lestu í því?
Íþróttasíðurnar og myndasögurn-
ar.
Horfirþú á sjónvarp?
Já, ef það er eitthvað skemmtilegt
í því.
Og hvað er skemmtilegt?
Oft einhverjar spennumyndir á
þriðjudögum, bíómyndirnar,
skemmtiþáttinn á laugardögum,
íþróttir og stundum horfi ég á fréttirn-
ar.
En barnaefnið?
Tomma og Jenna. Hitt er allt svo
leiðinlegt.
Ertubarn?
Já.
En ferð bráðum að verða táningur?
Það veit ég ekki?
En ertu ekkert myrkfælinn þegar
þú ert úti á kvöldin?
Jú svolítið.
Og við hvað ertu hræddur?
Um að einhver komi. Ef ég er að
labba heim úr afmælum sem byrja
klukkan fimm og eru til kannski hálf
tíu þá er ég alltaf hræddur á heimleiö-
inni um að einhver komi. Oftast
hleypur maður alveg á fullu.
Hvenær ferðu svo að sofa?
Það er misjafnt. Ég fer seinna að
sofa um helgar. Ég fer yfirleitt að sofa
þegar sjónvarpið er búið. Ef það er
ekkert í sjónvarpinu þá les ég landa-
fræði eða eitthvað og fer svo að sofa.
gse
cSútí '"
...Ananda Marga?
Er það ekki hreyfing, sem biskup-
inn var að hnýta í fyrir nokkrum 1
árum? Ein af þessum indversku, sem
afvegaleiða unglinga? Og þessi er
þekkt fyrir bein lögbrot í þokkabót.
Allavega úti í heimi. Er það ekki?
Ég fullyrði, að hefðbundið umhverfi
okkar fullnægir ekki áskapaðri þörf
fólks fyrir hugsjónastarf og andlegt
líf. Þess vegna eiga ýmsir furðu-
söfnuðir allgreiðan aðgang að mörgu
fólki. Tækifærissinnar hafa því getað
notfært sér andlega þörf fólks, til
þess að belgja sjálfa sig út. Hvað
segir það okkur um tíðarandann, að
frelsarar spretta upp á hverju götu-
horni? Og fáir treysta sér til að skilja
hismið frá kjarnanum, en afgreiða
alla, sem vilja fjalla um andiegt líf,
með einni eða tveimur klisjum. Það er
einsog að segja: „Bækur, ég veit nú
alit um þær. Þær eru yfirfullar af
vitleysu."
Fáir vita neitt um Ananda Marga.
En allmargir telja sig vita af afspurn
og umtali að hreyfingin sé hættuleg.
Og ef hún er ekki hættuleg, þá er hún
allavega hallærisleg. Eru félagarnir
ekki bara einfeldningar, sem halda
að þeir séu að frelsa heiminn, og
vinna kauplaust fyrir toppklíkuna?
Og klíkan, eins og venjulega, svíkur
undan skatti og safnar hótelum og
Rolls Roys bifreiðum. Eða hvað?
é
Hvaö Ananda Marga er ekki
Ananda Marga hreyfingin byggist
ekki á textatúlkun eða stórasannleik
einhvers rits. Heimspeki hreyfingar-
innar byggist ekki á skilyrðislausri trú
á einhvern bókstaf, og ekki byggist
starfið á órökstuddum helgisiðum.
Hér er því ekki um að ræða trúar-
brögð í þeim skilningi.
Félagar í hreyfingunni eru ekki
hvattir til að einangra sig frá samfé-
laginu, né heldur telja þeir sig guðs
útvalin börn. Ananda Marga á engin
hótel, enga Rolls Roys bíla, og ég
held ég megi segja enga digra sjóði.
Ekki er reynt að þjálfa fólk í að ná
valdi á dulrænum kröftum, eða yfir-
skilvitlegri skynjun. Ananda Marga
hefur ekki patentlausn á öllum vanda.
Hér er því ekki um að ræða sér-
lundaðan ofstækishóp.
Framsækiö þjóðfélagsviðhorf
Ananda Marga beinir fólki inn á
braut sjálfsþekkingar og skilnings á
sammannlegu og andlegu eðli sínu.
En andlegur þroski og félagslegt
tómlæti fara ekki saman. Félagar í
Ananda Marga leggja því áherslu á
samfélagslegt réttlæti, og þeir vilja, í
samvinnu við fólk og samtök með
svipuð markmið, stuðla að ákveöinni
þróun.
í fyrsta lagi er það krafa Ananda
Marga, að öllum mönnum, hvar sem
þeir búa á jörðinni verði tryggðar
lágmarksnauðsynjar, þ.e. fæði,
•klæði, húsnæði, menntun og læknis-
hjálp.
í öðru lagi leggjum við til, að
auðsöfnun einstaklinga verði takmörk-
uð. Auðæfi jarðarinnar eru mikil, og
nægja vel til að framfleyta öllum. En
þau eru ekki ótakmörkuð og nauð-
synlegt er að setja eðileg takmörk við
auðsöfnun. Þetta þýðir þó ekki að
enginn megi eiga neitt, eða að allir
eigi að fá sömu laun. Það er nauðsyn-
legt að hvetja menn til framtakssemi
með því að vérðlauna hæfni og
dugnað með góðum launum. En, að
yfirmaður í iðnaði fái þúsundföld laun
verkamanns. eins oa nú þekkist,
misbýður skynsemi okkar og rett-
lætiskennd.
í þriðja lagi teljum við, að heimurinn
sé, m.a. eftir tækniþróun síðustu
áratuga, félagsleg, efnahagsleg og
vistfræöileg heild. Vegna yfirgangs
lágkúru og sölumennsku stendur
þjóðleg alþýðumenning víðast höll-
um fæti, en óprúttnir auðhringar gína
yfir. sjálfstæði þjóðanna. Við teljum,
að mynda beri alheimsstjórn, sem
mynduð væri af fulltrúum sjálfstæðra
og því sem næst sjálfum sér nægra
þjóða.
í fjórða lagi teljum við, að mannkyn-
ið standi á þröskuldi nýrra tíma.
Maðurinn býr yfir andlegum hæfileik-
um, sem nú eru vannýttir. Ef fólk
þroskaði í ríkari mæli innri vitund-
arsvið hugans, sem eru uppspretta
innsæis og lífsfyllingar, mundi marg-
ur nútímavandinn verða að engu.
f fimmta lagi mótast félagslegt
umhverfi af ríkjandi hugmyndum og
gildismati. Ananda Marga setur fram
speki, sem nefnast Ný-mannhyggja
(neo-humanism). í hennifelst virðing
fyrir rétti allra lífvera, manna, dýra og
jurta, til lífs og þroska. Grundvöllur
þessa viðhorfs er sá, að líf sé runnið
frá einni uppsprettu, og að einstakl-
ingsvitund allra lífvera sé tengd á
innri vitundarsviðum. Með iðkun inn-
sæisæfinga má upplifa þessa einingu
alls lífs. Slík upplifun eflir með iðk-
andanum kærleik og ábyrgðartilfinn-
ingu gagnvart lífinu í kringum hann,
en gengur gegn fjárhagslegum mæli-
kvarða á alla hluti. Þetta viðhorf
þrengir ekki rétt fólks til eðlilegrar
framfærslu, heldur stuðlar það þvert
á móti að jafnvægi í náttúrunni, sem
tryggir okkur fæði og klæöi.
Aölögun að tíma og staðháttum
Þrjú fyrstu atriðin hér að framan
eru þjóðfélagsleg og framkvæmd
þeirra hlýtur að aðlaga sig aðstæðum
á hverjum stað, sem breytast með
tímanum. Það hlýtur að falla í hlut
framsækinna afla í hverju landi að
taka á þeim málum. Menninaarlegt
og efnahagslegt sjálfstæði Islend-
inga er nú í hættu, en enginn veit
hvernig á að taka á þeim málum.
Félagar í Ananda Marga eru tilbúnir
að leggja sitt af mörkum í slíka
umræðu á grundvelli framannefndra
atriða.
Saga fangelsana og
niöurlægingar
Ástæða þess að hugmyndum An-
anda Marga á samfélagi og umhverfi
hefur verið lýst allnáið er sú að þau
viðhorf hennar hafa lítið komist á
framfæri á undanförnum árum en
saga Ananda Marga hreyfingarinnar
hefur þó verið mjög viðburðarík og
athyglisverð fyrir ýmsar sakir.
Indverski heimspekingurinn P.R.
Sarkar stofnaði hreyfinguna á Ind-
landi árið 1955. Hún óx hratt og
starfaði mikið aö hjálpar- og líknar-
málum. 1959 setti Sarkar fram þjóð-
félagsheimspekina PROUT (Prog-
ressive Utilization Theory). Þjóðfé-
lagsleg markmið og öflugt starf hreyf-
ingarinnar urðu valdhöfum fljótt þyrnir
í augum. 1971 þegar Indira Gandhi
setti neyðarástandslög var hreyfingin
bönnuð og skemmdarverk hófust á
eigum hennar og félagar fangelsaðir.
Saga næstu 7 ára gæti verið kennslu-
bók í því hvernig yfirvöld geta mis-
beitt valdi og lögum til að kúga fólk,
sem þeim er á móti skapi. Máls-
höfðunum var hrúgað upp í hundr-
aðatali á hendur hreyfingunni og
félögum hennar. Yfirvöld voru ekki
vönd að meðulunum enda oft hæg
heimatökin þar sem nóg mátti fá af
vitnum ef diskur af hrísgrjónum var í
boði. Verst var þó meðferðin í fang-
elsunum. Einangrun, barsmíðar og
eiturbyrlanir voru algengar aðferðir til
að fá fanga til aö játa á sig sakir eða
til að losna við þá með köldu blóði.
P.R. Sarkar sat 6 ár í fangelsi og var
byrlað eitur af fangelsislækninum
sem skaðaði sjón hans alvarlega.
Hann var síðar sýknaður af öllum
ákærum og hefur á síðustu árum
hlotið aukna viðurkenningu i heima-
landi sínu m.a. fyrir verk sín í málvís-
indum og fyrir Ijóðabálk sinn Prabhat
Samgiit sem hefur verið tilnefndur til
Nóbelsverðlauna i bókmenntum.
Indverska fréttastofan gerist
„blaöafulltrúi“ Ananda Marga
Þegar hreyfingin var bönnuð á Ind-
landi flúðu margir félagar til annarra
landa og hófu m.a. hjálparstarf og
starfrækslu skóla. Félögum Ananda
Marga í þessum löndum var sárt um
meðferðina á félögum hreyfingarinn-
ar á Indlandi og höfðu víða í frammi
nokkur mótmæli. Þessu svaraði ind-
verska stjórnin með þvl að láta ind-
versku fréttastofuna, sem var undir
strangri ritskoðun stjórnarinnar, fara
að dreifa óhróðri um Ananda Marga
til starfsbræöra sinna og ríkistjórna í
öðrum löndum. Sumir gleyptu þenn-
an áróður hráan og stigu dans í takt.
Frægasta dæmið um þetta er frá
Ástralíu þar sem 3 félagar í Ananda
Marga voru fangelsaðir og dæmdir
og haldið í fangelsi í 7 ár eftir að
lögreglan hafði komið útsendara sín-
um inn í Ananda Marga sem útbjó
„gabb“ sem þremenningarnir voru
síðan saklausir dæmdir fyrir. Þetta
mál var síðan tekið upp aftur upp fyrir
hálfu ári og lauk með mikilli og
verðskuldaðri hneisu fyrir yfirvöld.
Lengi mætti rekja þessa dökku
sögu fangelsana og ofsókna á hend-
ur hreyfingunni að ógleymdum sjálfs-
brennum nokkurra einstaklinga sem
fannst þessi niðurlæging hreyfingar-
innar og tómlæti umheimsins óbæri-
leg en eitt atvik í viðbót verður nefnt
hér. Atburðurinn gerðist fyrir 2 árum
í Kalkútta á Indlandi en þar voru 17
starfsmenn hreyfingarinnar myrtir á
hinn hroðalegasta hátt. Setið var fyrir
fólkinu á þrem stöðum í miðborg
Kalkútta, það lamið með járnkeðjum,
sýru hellt í andlitið, bensíni hellt yfir
og kveikt í. Lögreglan forðaðist að
hafa afskipti af atburðunum.
Ananda Marga er
heildrænn lífstíll
Hvað er þá Ananda Marga? An-
anda Marga er hreyfing sem hefur
ákveðin þjóðfélagsleg og hugmynda-
fræðileg markmið. Ef til vill mætti líka
segja að Ananda Marga sé heildrænn
lífstíll, lífstíll sem byggist á sjálfs-
þekkingu einstaklingsins, heildrænu
viðhorfi til lífsins og kröfu um rökræna
greiningu á þeim kenningum, trúar-
legum jafnt sem þjóðfélagslegum
sem settar eru fram. Þessi rökræna
greining á að hafa það að leiðarljósi
að meðtaka ekkert sem stöðvar eði-
lega þróun einstaklings eða samfé-
lags á líkamlegu, huglegu eða and-
legu sviði. Þessi lífstíll er jákvæður til
lífsins og fullur bjartsýni á framtíð
mannsins, þar sem neitað er að lifa
við kúgun og ótta, heldur er því breytt
sem breyta þarf án þess að mikla fyrir
sér umstangið. Lífið yrði endalaus
lopnmolla ef engin væru verkefnin og
nú blasa við Islendingum jafnt sem
öðrum þjóðum verkefni við lausn
vandamála samtímans. Er nokkuð
annað að gera en að bretta upp
ermarnar og taka til hendinni?
Sigmar E. Amórsson