NT - 28.12.1985, Blaðsíða 15

IU'
Laugardagur 28. desember 1985 15
Jóna Hallsteinsdóttir
frá Skorholti
Fædd 27. október 1912
Dáin 18. desember 1985
í byrjun desembermánaðar kom
mér ekki til hugar að ég sæti á jóla-
dag við að skrifa minningargrein um
frænku mína Jónu Hallsteinsdóttur
frá Skorholti. Hún hafði þó átt við
veikindi að stríða undanfarin ár sem
ekki virtust alvarleg. Þann 6. des-
ember veiktist hún skyndilega á
heimili sínu, svo mjög að hún var öll
að morgni 18. desember sl. Sjúkra-
húsdvölin og lokastríðið var því
stutt. Minnt var enn á að enginn ræð-
ur sínum næturstað. Gerir dauðinn
lítil boð á undan sér.
Jóna Hallsteinsdóttir var fædd á
Akranesi27. október 1912ogvarþví
nýorðin 73 ára er hún lést. Móðir
hennar er Sigurbjörg Jónsdóttir
kennd við Sigurvelli. Stuttu eftir
fæðingu var Jóna flutt á Skorholt í
Leirár- og Melahreppi til föður síns,
Hallsteins Ólafssonar, bónda þar og
eiginkonu hans Steinunnar Eiríks-
dóttur. Gekk Steinunn Jónu algjör-
lega í móður stað og annaðist hana
sem sína. Ólst Jóna upp í Skorholti
ásamt öðrum börnum þeirra hjóna 8
að tölu, þeim Halldóru f. 18. apríl
1887, Ólafi f. 23. júní 1888, Bjarna f.
4. janúar 1891, Guðrúnu f. 27. okt-
óber 1891, Narfa f. 27. aprfl 1894,
Eiríki Ingvari f. 29. maí 1897, Böðv-
ari f. 27. október 1900 og Sigurjóni f.
29. mars 1903. Eru nú aðeins þrjú
Skorholtssystkinanna á lífi, þau
Guðrún, Ingvarog Sigurjón.
Er Steinunn dó var Jóna aðeins
tuttugu og tveggja ára gömul. Kom í
hennar hlut eftir það að taka upp
störf Steinunnar og sjá um heimilis-
haldið í Skorholti fyrst fyrir föður
sinn Hallstein, með bræðrum sínum
Böðvari og Sigurjóni og loks með
Sigurjóni einum eftir lát Böðvars.
Voru þau Sigurjón og Jóna ákaflega
samrýmd og bundust órjúfanlegum
systkinaböndum. Söknuður Sigur-
jóns er því mikill.
Jóna var ákaflega félagslynd kona
og hafði unun af að vera sem oftast
meðal fólks. Hún var mjög söngelsk
og tók virkan þátt í kirkjukór Leirár-
kirkju, var reglusöm og starfaði
mikið, sérstaklega á yngri árum, í
Ungmennafélaginu Hauki og var
heiðursfélagi þar. Þá lét hún ekki sitt
eftir liggja í störfum kvenfélagsins
Greinar í Leirár- og Melahreppi.
Sérstakt yndi hafði hún og af spilum.
Kom glaðværð, bjartsýni, glettni og
léttleiki hennar glöggt í ljós á
mannamótum. Geislaði af björtu
yfirliti hennar og ró og sóttust margir
eftir nærveru hennar.
Störf Jónu voru hins vegar fyrst og
fremst heimilis- og búskaparstörf í
Skorholti. Gekk hún að hverju starfi
af áhuga og atorku enda dugleg með
afbrigðum og ósérhlífin. Naut
stjórnsemi og ákveðni hennar sín vel
ef á þurfti að halda en fullrar sann-
girni ætíð gætt. Auk venjulegra bú-
starfa sá hún um bókasafn ung-
mennafélagsins meðan það var til
húsa í Skorholti, annaðist skráningu
og útlán.
Á yngri árum stóð hugur Jónu til
náms og hafði hún einkum áhuga á
hjúkrunarnámi. Minntist hún oft á
það. Vegna heimilisaðstæðna, veik-
inda heima fyrir og erfiðleika varð
hins vegarekki afþví. Áhugi hennar
á hjúkrun og aðstoð í erfiðleikum
nýttist henni síðar vel í veikindum
föður og bræðra, Hallsteins,
Böðvars, Narfa og nú síðast Sigur-
jóns.
Gestakomur hafa ætíð verið tíðar
í Skorholti, bæði meðan farið var á
hestum um leirur í Leirárvogi og
einnig síðar. Eignuðust Skorholts-
systkinin fjölda vina og kunningja
sem ræktu komur sínar í Skorholt
ótæpilega. Ofbauðokkurstrákunum
oft gestagangurinn á sumrin, þegar
við vildum vera að vinna við heyskap
eða annað en ekki að snúast í kring-
um gesti. Slík ókurteisi varhins veg-
ar aldrei viðhöfð enda gestrisni Jónu
einstök og myndarskapur í öllum
beina og greiðasemi. Var aldrei gerð-
ur greinarmunur á háum og lágum í
því efni, innansveitar- eða utansveit-
armönnum. Skipti ekki máli hvort
gestur var frá Bakka eða Bandaríkj-
unum, Fiskilæk eða Finnlandi,
Skipanesi eða Suður-Afríku, allir
sátu við sama borð. Er næsta víst að
eftirfarandi vísa Hávamála hefur f
heiðri verið höfð af gestum í Skor-
holti í áraraðir:
Veistu, efþú vin átt.
þann er þú vel trúir,
ok vill þú afhánum gott gefa
geði skaltu við þunn blanda
ok gjöfum skipta
fara at finna oft.
(Hávamál)
Eins og fleiri Skorholtssystkina
var Jóna ókvænt og barnlaus.
Tryggðin við bræður sína ogsterk til-
finningaleg bönd þeirra á milli hefur
án efa mestu ráðið í þessu efni því
ekki skorti á glæsileikann eða mann-
kosti. Allir sem til þekktu vissu hins
vegar að þau Jóna og Ólafur heitinn
Hallvarðsson frá Geldingaá voru
góðir vinir og grannar. Áttu þau
ýmis sameiginleg áhugamál en Ólaf-
ur varvel gefinn, víðlesinn ogáhuga-
maður um hesta svo nokkuð sé
nefnt. Bæði voru þau hins vegar
hvort um sig hlédræg á sína vísu. Var
harmur Jónu mikill við fráfall Ólafs
fyrir nokkrum árum. Vona ég að
ekki sé ofsagt með því að segja að
með þeim hafi verið kærleikar.
Þó að Jóna væri sjálf barnlaus
hafði hún mikið af börnum að segja
búskaparárin sín í Skorholti, enda
ótal piltar og nokkrar stúlkur dvalið
þar á sumrum. Dvöldu sumir stutt en
aðrir lengur eins og gengur. Sumir ár
eftir ár eins og undirritaður eða alls í
9 sumur og aðrir enn lengur eins og
Þórólfur Ævar Sigurðsson á Akra-
nesi eða í 10 sumur. Var í mínum
huga ætíð tilhlökkunarefni á vorin
að fara í Skorholt enda tekinn opn-
um örmum þegar þangað kom. Þar
var dvalið allt sumarið óslitið og
kvatt með söknuði seint að hausti,
helst ekki fyrr en skóli var hafinn. Á
slíkum kveðjustundum braust við-
kvæmni Jónu og söknuður fram,
sama hver sumardrengja átti í hlut.
Ríkan þátt átti Jóna í að ala upp og
móta allan þann hóp drengja sem þar
dvöldu. Hún var barngóð og til
hennar sóttu drengirnir hennar og
stúlkurnar ár eftir ár. Eiga börnin
mín meðal annarra margar ánægju-
stundir úr Skorholti, þó að þau hafi
aldrei dvalið þar sumarlangt. Þegar
út var farið að aka t.d. á sunnudög-
um var Ijóst hvert hugur þeirra
stefndiefspurðvoru. Hyggégaðsvo
hafi verið um fleiri börn ættingja,
vina og kunningja.
í Skorholti hafði Jóna einstakt lag
á því að láta alla taka til hendinni og
aðstoða við bústörfin, hvort heldur
var inni eða úti, hvort heldur sumar-
fólk var komið til stuttrar eða langrar
dvalar. Var öllum gert Ijóst að menn
yrðu að vinna saman ef árangur ætti
að nást, hvert svo sem verkið væri.
Stundum fannst okkur strákunum á
þeim tíma óþarfi að vera með allar
þær leiðbéiningar og stundum ávítur
sem Jóna setti fram. Eftir því sem
menn stækkuðu og þroskuðust skild-
ist hins vegar betur að öll ráðin og
leiðbeiningarnar voru af fyrirhyggju
og góðvild gerð. Gildi umvandana,
ráðlegginga og leiðsagnar skilur fólk
hins vegar oft ekki til fulls fyrr en það
eignast börn sjálft. Þess þurfti Jóna
ekki.
Sem sumardrengur í Skorholti á
ég margar hlýjar minningar um
frænku mína. Þegar ég lít til baka
kemur upp í hugann ein af fyrstu
minningum mínum um hana, um
glæsileik hennar og þá virðingu er ég
bar fyrir hennf. Sérstaklega minnis-
stæð í þessu tilliti er mér heimkoma
Jónu eitt sinn úr eggja- og dúntöku-
ferð í Akurey í Leirárvogi, sem farið
var reglulega í á vorin, ætíð á hestum
á fjöru yfir leirurnar frá Skorholti.
Hún reið ljósgráum hesti, stórum.er
var sveittur og leirugur upp í nára er
heim kom, klyfjaður eggjum, æðar-
dún og reyrgrösum, sem ilmuðu svo
vel við þornun og nóg var af í eyj-
unni. Er heim í grænan hlaðvarpann
kom á þessum sólbjarta vordegi tók
hún Ijósbláan höfuðklútinn ofan, er
hafði aflagast á leiðinni. Við það
losnaði um síða gullbjarta hárið
hennar sem liðaðist niður á makka
hestsins og sameinaðist þar Ijósu faxi
hans. Gleymi ég þessari tignarlegu
sjón aldrei og mun ætíð minnast
Jónu með sömu virðingu og lotningU'
sem ég gerði þá sem ungur drengur.
Um leið og við Guðrún sendum
Sigurjóni frænda mínum og vinnu-
manni hans Jóni Pálma Karlssyni
samúðarkveðjur í söknuði og harmi
þeirra geri ég kvæði Jakobs Jóh.
Smára „Kom, svefnsins blíða
bylgja" að lokaorðum mínum í
minningu um frænku mína Jónu frá
Skorholti:
Kom, svefnsins blfða bylgja,
og burt mig tak með þér;
lát fagra drauma fylgja
því fleyi, sem mig ber.
Að Ijúfra drauma löndum
þinn Ijúsi faðmur ber
frá stormsins bröttu ströndum,
og stundin gleymir sér.
í fjarskans drauma-dvala
skín dýrlegt, himneskt Ijós.
Við loftsins létta svala
grær lífsins dýrsta rós.
Og horfnar tungur tala
þar tryggðum helgað mál.
Að baki djúpra dvala
þar dvelst hin Eina Sál.
(Jakob Jóh. Smári.)
Jón Sveinsson
t
Seint mun ég gleyma björtum og
fögrum vordegi, þegar ég á unga
aldri, í fyrsta sinn kom að Skorholti
til föðurfólks míns. Þá stjórnaði þar
innan dyra, heimasætan, Jóna, korn-
ung og orðin husmóðir fyrir ail-
nokkru. Henni fórst það sannarlega
vel úr hendi. Hún stóð við kolaelda-
vélina, hrífandi, mild oghlýoggætti
þess að allir borðuðu cins og þeir
gátu í sig látið. Matborðið svignaði
undan góðgætinu og aldrei fyrr né
síðar hef ég séð eins stóra fulla skál
með allskyns gómsætum eggjum.
Svo var þeyst á hestum út í Akurey,
þar sem gróður, fuglalíf og náttúru-
fegurð eru einstök. Jóna gætti litlu
frænku sinnar vel í þessari ferð og
hjálpaði til við að gera daginn
ógleymanlegan.
Svo liðu stundir og ár og frænkan
litla óx og gerðist líka húsmóðir.
Vegna veikinda á heimili mínu kom
Jóna eitt sinn til Reykjavíkurgagn-
gert til að bjóða litlum fjögurra ára
frænda sínum að vera hjá sér í sveit-
inni. Það var þegið með þökkum.
Ekki vildi Jóna að drengnum leiddist
og vildi þess vegna hafa mömmuna í
kallfæri. Þess þurfti ekki. Sveinninn
ungi varð strax himinlifandi og glað-
ur að vera hjá þessu góða frændfólki.
Vegna einstakrar gestrisni Skor-
holtsfólksins var ákaflegur gesta-
gangur, ekki síst að sumrinu. Oft á
tíðum margir næturgestir. Ekki
kippti Jóna sér upp við það og gekk
oft úr rúmi mcð ánægju og svaf þá á
eldhúsgólíinu, ef hún svaf þá
nokkuð, því eldsnemma að morgni
Jieyrðist snarka í pönnukökupönn-
unni og öðrum eldhústólum.
Svona rann lífið áfram í sífelldum
veislufagnaði þegar komið var að
Skorholti. Jóna okkar sífellt að opna
faðm sinn fyrir vini og frændfólk.
Hún var einstök, sönn og heilsteypt
kona. Ég samhryggist okkur öllum
sem næst henni stóðum, ekki síst Sig-
urjóni sem mest hefur misst.
Blessuð sé minning hennar.
Bróðurdóttir
Nei takk ...
ég er á bílnum
||U^JFEROAR
ErtífLjr
ásýrý?-1
áí
fríngÍi
^tra*
appelsínu
marmelaöi
á brauðið
686300
Starf framkvæmdastjóra
hjá Fiskiðjunni Freyju hf. á Suðureyri við Súgandafjörð
er laust til umsóknar. Upplýsingar veitir Baldur Jónsson,
stjórnarformaður, sími 91-15433.
Fiskiðjan Freyja.
Suðureyri.
Útboð
Innkaupastofnun Reykjavíkurborgar f.h. Hreinsunardeildar Reykjavíkurborg-
ar óskar eftir tilboðum í 5000 stk. sorpílát, 240 lítra að rúmtaki, úr plasti með
hjólabúnaði. Útboðsgögn eru afhent á skrifstofu vorri, Fríkirkjuvegi 3, Reykja-
vík.
Tilboðin verða opnuö á sama stað, fimmtudaginn 6. febrúar 1986, kl. 11.00.
INNKAUPASTOFNUN REYKJAVÍKURBORGAR
Fríkirkjuvegl 3 — Sími 25800