Morgunblaðið - 12.07.2004, Blaðsíða 17

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 12. JÚLÍ 2004 17
BRÉF TIL BLAÐSINS
Morgunblaðið, Kringlunni 1, 103 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
UM MIÐJA síðustu öld þreytti ung-
ur maður að nafni Garðar Erlends-
son sveinspróf í blikksmíði og stóðst
prófið með prýði að eigin sögn.
Garðar er í dag lifandi goðsögn og
ein mesta blikkhetja Íslandssög-
unnar. Í þá daga voru „H-hattar,
slaghnoðabarningar og uppteiknuð
stykki“ daglegt brauð blikkarans.
Þetta próf hefur ekkert breyst þrátt
fyrir tæknibyltingu síðustu áratuga
og eru prófstykkin í dag sett saman
með sliskjulásum sem duttu út fyrir
yfir tuttugu árum.
Í blikksmíðinni er hátt fall eða í
kringum 80% og veit ég um margar
fallnar hetjur sem vinna við þessa
iðngrein án réttinda, sumir hverjir
illa launaðir og bugaðir. Þessar
hetjur eru fullfærar um alla nútíma-
blikksmíði og finnst mér að nú sé
löngu kominn tími á breytingar á
sveinsprófi.
Hinn 7. febrúar þreytti ég A-
sveinspróf í blikksmíði. Ég var ekki
fyrr búinn að horfa á teikninguna en
ég rak augun í þrjár villur sem hver
og ein orsakar fall á prófi. Þessar
villur voru viðurkenndar af sveins-
prófsnefnd um morguninn á próf-
degi þegar þeim var bent á þær.
Þrátt fyrir það horfðum við á rangar
teikningar allt prófið sem leiddi
marga út í gönur og olli miklum
óþörfum heilabrotum og tímastuldi.
Fallið var óhjákvæmilegt, 100% fall!
Í prófsýningunni tjáði Gunnar
Björn (formaður sveinsprófs-
nefndar) okkur það þeir myndu ekki
taka tillit til þessara röngu teikn-
inga þar sem okkur var tjáð um
breytinguna á prófdegi sem er mjög
ósanngjarnt. Stykki mitt stóðst öll
mál, svokallaðir röralásar sneru rétt
(þ.e.a.s. öfugt við ranga teikningu)
og það „planaði“ en þrátt fyrir það
var það dregið niður í fall sökum
tússpennastriks (inni í röri) og ann-
arra smákvilla sem mér finnst að
þeir hefðu átt að taka tillit til sökum
tímahraksins.
Í framhaldi af þessu gríðarlega
falli sendi ég bréf til menntamála-
ráðuneytisins og fengum við endur-
upptökupróf mánuði síðar. Enda
kannski ekki skrýtið þar sem ein
villa á prófi leiðir til falls, þá er okk-
ar lágmarkskrafa að teikningarnar
skulu vera réttar!
Í endurupptökuprófi hinn 8. apríl
hafði Gunnar Björn fyrir prófið
heimilað mér (og Varmdal, blikkara
miklum) að hagræða teikningunni
lítillega. En um hádegi á prófdegi
gekk Gunnar á bak orða sinna og
sagði að þessi smávægilega breyting
myndi valda falli. Vissi Gunnar
mætavel að fyrir mig og Varmdal
var ekki aftur snúið þar sem tíminn
var að renna út.
Þegar átti svo að fara yfir stykkin
kom upp skringilegt mál þar sem
Gunnar hafði komið sér í klemmu.
Hann gat ekki fellt okkur því hann
hafði leyft breytinguna sjálfur
(mörg vitni að því á verkstæðinu) og
greip hann því til þess fólskubragðs
að segja sig úr sveinsprófsnefnd.
Ástæðan sem hann gaf fyrir afsögn-
inni var sú að hann gæti ekki dæmt
stykkið þar sem hann er að vinna á
sama vinnustað og ég. Til þess að
plottið hjá honum gengi upp fékk
hann Konráð, nefndarmann og sam-
starfsfélaga (sem kom þessu máli
ekkert við), til að segja sig einnig úr
nefndinni. Ég vil taka það skýrt
fram að þessar persónur dæmdu
fyrra stykkið mitt og hafa dæmt
stykki hjá mínu fyrirtæki sl. fjögur
ár og einnig hjá KK blikki sem var í
eigu Konráðs í fleiri fleiri ár. Finnst
mér því afsögn þeirra ekki standast
neina skoðun.
Útkoman úr seinna prófinu gat
ekki verið annað en fall þar sem
„nýja“ sveinsprófsnefndin taldi mig
hafa hagrætt teikningunni sjálfur.
Í þriðju tilraun hafði eitthvað lek-
ið í brók formanns nefndarinnar og
sat hann hjá, en Konráð hafði þó
kjark til að halda áfram og dæmdi
stykkið með nýju nefndinni. Í fjar-
veru Gunnars Björns gekk allt eins
og í sögu í A-prófi þar sem allir
náðu.
Fer ég því hispurslaust fram á að
formaður sem sýnir þann heigul-
skap að fela sig á bak við hurð segi
fyrirvaralaust af sér, takk fyrir!
RÚNAR KARL STEFÁNSSON,
Hraunbæ 102,
110 Reykjavík.
Fallnar hetjur
Frá Rúnari Karli Stefánssyni:
ÁGÆTI ráðherra.
Það sem mér liggur á hjarta er
ósanngjörn þróun viðmiðunartekna
aðila sem úrskurðaðir eru til þess að
greiða meira en lögbundið barna-
meðlag. Sýslumaður og dóms-
málaráðuneytið hafa leyfi til þess að
úrskurða foreldri til greiðslu marg-
falds meðlags með einu barni þó svo
að í lögum segi hver venjubundin
meðlagsgreiðsla skuli vera. Er þá
miðað við aflahæfni forsjárlausa for-
eldrisins þegar einhverjar sérstakar
aðstæður sem krefjast slíkra úr-
skurða koma upp, t.d. langvarandi
veikindi barns eða annað slíkt. Á
seinni tímum virðist vera að úr-
skurðir þessara aðila byggist ein-
göngu á tekjum forsjárlausa foreldr-
isins þó svo forsjáraðili sé með góðar
tekjur og engar séstakar aðstæður
séu fyrir hendi. Dómsmálaráðu-
neytið gefur út reglugerð þar sem
ákveðið er hvaða tekjur skuli miða
við til þess að úrskurða um umfram-
meðlög. Segir í reglugerðinni að
ávallt skuli miða við brúttótekjur að-
ila og ekkert tillit tekið til skuldbind-
inga greiðanda, t.d. húsnæðiskaupa
eða annarra slíkra kostnaðarliða, og
skeytir ráðuneytið engu þó svo ráð-
stöfunartekjur (nettótekjur) séu
komnar undir þau mörk sem hver
einstaklingur þarf til að lifa. Það
eina sem kemur til frádráttar
brúttótekjum er ef greidd eru önnur
meðlög. Vil ég spyrja ráðherra af
hverju þessar viðmiðunareglur
tekna hafi einungis hækkað um 10–
12% á síðustu átta árum meðan með-
lag hefur því sem næst tvöfaldast.
Einnig vil ég spyrja ráðherrann
að því hvort honum finnist ekki
sanngjarnt að forsjárlaust foreldri
sem hefur barn sitt
3-4 mánuði á ári skuli fá niðurfellt
meðlag meðan á dvöl barnsins
stendur hjá því?
Með kveðju,
OTTÓ SVERRISSON,
Berjarima 8,
112 Reykjavík.
Opið bréf til
dómsmálaráðherra
Frá Ottó Sverrissyni:
RAFLAGNA
ÞJÓNUSTA
RAFSÓL
Skipholti 33 • 105 Reykjavík
Sími:
553 5600
E
i
n
n
t
v
e
i
r
o
g
þ
r
í
r
2
6
6
.0
0
2
lögg i l tu r ra fverk tak i
AÐ UNDANFÖRNU hefur
Davíð Oddsson forsætisráðherra
ráðist að þeim lögfræðingum sem
látið haft hafa í ljós aðra skoðun en
Sjálfstæðisflokkurinn hefur á því
hvernig túlka beri ákvæði stjórn-
arskrár um þjóðaratkvæði og
heimildir naums meiri hluta þing-
manna á Alþingi til að afturkalla
lög sem forseti Íslands hefur
tryggt að þjóðin skuli taka ákvörð-
un um. Forsætisráðherra segir að
lögfræðingar sem hafa aðra skoðun
en ríkisstjórnin séu fengnir til að
segja ,,einhverja vitleysu“. For-
sætisráðherra hefur og sagt að
fræðilegar niðurstöður lögfræð-
inga, sem ganga þvert á afstöðu
hans sjálfs, virðist vera ,,einhvers
konar bjargföst trú frekar en lög-
fræði“. Þá hefur hann kallað þessa
lögfræðinga „pólitíska trúboða“.
Fréttamenn og stjórnmálamenn
hafa sífellt leitast við að skýra svip-
uð ummæli forsætisráðherra með
tilvísun til skapgerðarbresta hans
og þannig gert lítið úr þeim og látið
þar við sitja. Slíkar skýringar og af-
sakanir á orðum forsætisráðherra
eru með öllu óheimilar og eiga sér
enga stoð í reyndinni. Þvert á móti
felast í ummælum hans alvarlega
meint skilaboð og hótanir og í
þessu tilviki í garð lögfræðinga.
Ríkisstjórn Davíðs Oddssonar
hefur nánast óheft formlegt og
óformlegt vald til að ákveða fram-
gang lögfræðinga sem kennara í
ríkisháskólum, í stjórnsýslunni og
síðast en ekki síst sem dómara. Þá
fela stjórnvöld og ríkisfyrirtæki
lögfræðingum margvísleg störf og
er skemmst að minnast fjölmiðla-
nefndarinnar og starfshóps til að
gera grein fyrir fyrirkomulagi fyr-
irhugaðrar þjóðaratkvæðagreiðslu
um fjölmiðlafrumvarpið. Fjölmarg-
ir lögfræðingar eiga því framgang
sinn og jafnvel velferð undir því að
forsætisráðherra og ráðherrar
hans stimpli þá ekki sem lögfræð-
inga með óæskilegar skoðanir í
andstöðu við viðhorf ríkisstjórnar.
Með síðustu ummælum sínum
sendir forsætisráðherra þau skila-
boð til lögfræðinga að hann muni
sjá til þess að hann og ráðherrar
hans muni vinna gegn þeim í hví-
vetna og koma í veg fyrir framgang
þeirra vegna skoðana þeirra. Mik-
ilvægt er að lögfræðingar og aðrir
minnist þess að með því að láta
undan hótunum forsætisráðherra
og ráðherra í ríkisstjórn hans eru
þeir að fórna raunverulegri lífs-
hamingju sinni, sem felst í því að
horfa óttalaust og djarflega framan
í hvern sem er vitandi að það eitt
tryggir reisn þeirra og sjálfsvirð-
ingu. Þeir sem gerast handbendi
valdhafa sem beita hótunum til að
þeir tjái „réttar skoðanir“ í sam-
ræmi við óskir og kröfur forsætis-
ráðherra og ríkisstjórnarinnar
neyðast til að ganga niðurlútir ekki
aðeins um stundarsakir heldur um
alla framtíð. Verum minnug þess
að þrátt fyrir að ríkisstjórnin hafni
meginreglum stjórnskipunarinnar
þegar hún telur það henta henni,
þá mun ríkisstjórnin að lokum
neyðast til að beygja sig fyrir kröf-
um um að stjórnskipunin verði í
heiðri höfð.
Ég ræddi fyrir nokkru í Morgun-
blaðinu um hið íslenska vor í lands-
málum og bjarta framtíð. Vorið
hefur nú breyst í sólríkt sumar.
Valdhafarnir hafa opnað okkur sýn
inn í kima sem áður hafa verið að
mestu lokaðir almenningi. Þeir
hafa stofnað vísi að her og þeir hafa
gert Íslendinga meðábyrga fyrir
innrásinni í Írak og lýst yfir hrifn-
ingu sinni á þeim mannréttinda-
brotum sem þar hafa verið framin.
Þeir hafa birt okkur nánast grímu-
laust hversu spillt meðferð valdsins
er. Með því hafa þeir og tryggt
vatnaskil í ísenskum stjórnmálum
fyrr en áhorfðist og endalok vald-
beitingarstjórnmála. Við sjáum
fram á nýja og betri framtíð. Hér
eftir munu íbúarnir ekki láta þessa
spilltu meðferð yfir sig ganga.
Óheft og óttalaust munu þeir taka
þátt í umræðu um samfélagsmál og
njóta tjáningarfrelsis. Þeir munu
tryggja öllum frelsi til að tjá sig
óttalaust um velferð sína og ann-
arra. Því galdrabrennur viljum við
ekki hafa.
Galdrabrennur
viljum við ekki hafa
Höfundur er lögmaður.
Ragnar Aðalsteinsson
MIÐAÐ við önnur lönd er Ísland
að mörgu leyti ákjósanlegt land. Ég
hef heyrt marga útlendinga segja að
Ísland sé hið fullkomna land til að
ala upp börn. Fáir glæpir, góð fé-
lagsleg þjónusta, lítið atvinnuleysi
og mikil lífsgæði er meðal þess sem
gerir Ísland að eftirsóknarverðum
valkosti.
En af hverju eru
börn hér á landi skilin
eftir sofandi úti í vagni
á köldum vetrardög-
um? Mér brá mjög
þegar ég sá þetta fyrst
eftir að ég kom hingað
til lands. Þegar mér
voru síðan sagðir kost-
ir þess að láta börn
sofa úti í vagni, skildi
ég að þetta var bara
enn eitt dæmið um
ólíka menningu sem ég
yrði að venjast til þess
að verða sannur Ís-
lendingur. Það er greinilega margt
sem maður verður að læra á þeirri
leið að aðlagast íslensku þjóðfélagi.
Það er mikilvægt bæði fyrir Ís-
lendinga og nýbúa að gera sér grein
fyrir því hvernig aukinn fjöldi inn-
flytjenda og fjölmenningarlegt þjóð-
félag mun hafa áhrif á þá í framtíð-
inni. Hverjir eru þessir nýju Íslend-
ingar? Hvers vegna komu þeir
hingað og hvað heldur þeim hér?
Þessar spurningar og margar fleiri
verða skoðaðar í þessum dálki mín-
um.
Menning er mjög flókið hugtak.
Hvenær finnst íslenskum nýbúum
að þeir séu orðnir íslenskir? Það að
tala reiprennandi íslensku, borða
harðfisk, geta rætt um íslensk
stjórnmál, eiga íslenska vini eða
fara í sólarlandaferð til Kanaríeyja,
gerir það að verkum að þér finnst
þú vera íslenskur? Í þessum dálki
verður leitast við að rannsaka ís-
lenska menningu og einkenni, gegn-
um reynslu og tilfinningar nýbúa.
Menning er órjúfanlegur hluti af
okkur sjálfum. Það er ekki hægt að
þurrka út þann menningarlega bak-
grunn sem við höfum. Við það að
flytjast til annars lands verða kafla-
skipti í lífi viðkomandi og hann þarf
í raun að byrja upp á nýtt í
ákveðnum skilningi.
Aldous Huxley sagði eitt sinn um
það hvort hann ætti að gefa út nýja
útgáfu af hinni klassísku bók sinni
„Brave New World“ að það að velta
sér upp úr iðrun væri engan veginn
leiðin til að halda áfram og taka
framförum í lífinu. Á vissan hátt
gera nýbúar þó einmitt
þetta. Þeir hringja
heim til fjölskyldu
sinnar og fá senda
matarpakka frá sínu
gamla landi, en þurfa
þó á sama tíma að að-
lagast nýju lífi hér á
Íslandi. Við nýbúar
verðum að reyna að
ganga í gegnum þenn-
an aðlögunartíma á
uppbyggilegan og já-
kvæðan hátt. Auðvitað
er þetta ekki auðvelt
og þeir erfiðleikar sem
við mætum á þessari leið verða
meðal þess sem ég mun leitast við
að fjalla um hér.
Hvers konar fólk er það sem er
tilbúið að fórna öllu því sem er
kunnuglegt, fjölskyldunni, góðu
veðri, siðum, krikketi og grillveislu
á ströndinni? Sem Ástrali, spyr ég
mig oft til dæmis þessarar spurn-
ingar. Hvaða þýðingu það hefur að
Tasmaníubúar hafa núna opinber
tengsl við hið konunglega danska
ríki. Þýðir þetta að Tasmaníubúar
verða að læra dönsku? Eða hvort
Danir þurfa nú að halda upp á jólin
á ströndinni eins og Ástralir gera í
júní? Þessar hugleiðingar og aðrar
kannski ekki alveg jafn langsóttar
verða ræddar í framtíðinni í þessum
dálki.
Mér finnst vera ákveðin þörf fyrir
dálk sem þennan, bæði til að hvetja
til aukinnar félagslegrar tengingar
milli nýbúa og Íslendinga og einnig
vegna þess að á Íslandi býr stór
hópur nýbúa sem hefur mjög
áhugaverðan bakgrunn og reynslu
sem Íslendingar hefðu væntanlega
áhuga á að lesa um. Sem dæmi um
þetta mætti nefna fjölda trúboða,
listamanna, vísindamanna og rithöf-
unda sem búa hér á landi.
Kunningjakona mín sem er nýbúi
eins og ég, en hefur búið hér á landi
í fjölda ára, sagði mér eitt sinn að
hún teldi að það væru aðallega sjö
ástæður fyrir því að útlendingar
flyttust til Íslands, þar á meðal væri
ást og trúarbrögð. Þessi flokkun
hennar sýnir þó ekki hinar fjöl-
mörgu og mismunandi ástæður fyr-
ir því að útlendingur flytur til lands-
ins og af hverju hann var hér um
kyrrt.
Því verður ekki neitað, að fjöldi
innflytjenda á Íslandi er vaxandi
(fjöldi þeirra sem eru fæddir er-
lendis og búa nú á Íslandi er nú yfir
20.000). Þessi fjöldi neyðir Íslend-
inga til að endurmeta sjálfa sig og
þjóðfélagið sem þeir búa í. Þetta eru
þó ekki einu breytingarnar sem Ís-
land fer nú í gegnum, heldur er hið
íslenska þjóðfélag einnig að breyt-
ast vegna nýrrar tækni, nýrra gilda
og breyttra atvinnuhátta. Þetta
kallar á aukinn skilning á hinu nýja
þjóðfélagi og þeim vandamálum sem
því eru samfara.
Vonandi mun þessi dálkur geta
fjallað um sum af þeim málum sem
íslenskir nýbúar upplifa og vera þá
um leið rödd nýrra Íslendinga,
þannig að við getum kynnst betur
hvert öðru og vonandi þá um leið
búið saman í betri samhljóm.
Rödd nýrra Íslendinga
Cynthia Stimming fjallar um
reynslu nýrra íbúa á Íslandi ’Hverjir eru þessir nýjuÍslendingar? Hvers
vegna komu þeir hingað
og hvað heldur þeim
hér? Þessar spurningar
og margar fleiri verða
skoðaðar …‘
Cynthia Stimming
Höfundur er Ástrali sem býr á Íslandi
og er að vinna verkefni um málefni ný-
búa á Íslandi á vegum Evrópusam-
bandsins og Rannsókna og greiningar
ehf. Hún mun skrifa reglulega pistla
um málefni nýrra aðfluttra Íslendinga.