Sunnudagsblaðið - 26.02.1956, Blaðsíða 11
SUNNUDAGSELAÐIÐ
43
Hættur ofþreytunar
FYRR eða síðar á lífsleiðinni
munu hinir lævísu en hættulegu
þrevtúsjúkdómar heimsækja þig'
— éf þú ert þá ekki þegar orðinn
fórnardýr þeirra.
Fjandi sá, sem hefur lagt þessa
snöru á veg þinn og sem eftir-
væntingarfullur bíður í veiðigleði
eftir bráð sinni, nefnist ofreynsla.
Að sjálfsogðu eru þeir til. sém
eru svo lánsamir, að kynnast
aldrei þessum erkióvini, en því
miður eru þeir miklu færri. Að
vefða fófnardýr hans er í fyllsta
máta óþægilegt og í mörgum til-
fellum örlagaríkt.
Þegar menn falla fyrir of-
þrevtusjúkdómunum, er það af
því að mótstaða þeirra og þrek er
þrotið. Það er aukavinnan heima
hjá þér á kvöldin — hin alltof
langi vinnudagur, — kapphlaupið
við tíman allar stundir lífsins,
meira að segja í sumarleyfinu, —
sem þú verður að gjalda fyrir. Og
þetta getur orðið dýru verði
keypt. Stundum geta menn öðlast
þrek sitt og lífsorku á furðu
skömmum tíma, eftir góða hvíld,
en oftast tekur það langan tíma,
og í reyndinni heppnast það ein-
ungis í fáum tilfellum. Algengast
er að hjartað taki sér hvíld fyrir
fullt og allt.
En sérhverjum óvini er hægt
að veita viðnám, en þó því aðeins,
að maður viti hver hann er. Og
viti maður það að ofþreyta sé
hættuleg, ætti að vera auðveldara
að varast hana.
Hvernig lýsir þá ofþreytan
sér ? Og hvað getum við gert til
þess að varast að verða fórnardýr
hennar ?
Hættan af ofþreytu fer fyrst að
segja til sín, þegar menn eru
komnir um og yfir fertugsaldur-
jnn. Meðan maðurinn er ungur
er mótstöðuaflið meira, hann get-
ur jafnvel unnið heila nótt, fengið
sér kalt steypibað um morguninn,
og haldið svo áfram hinum dag-
legu störfum. Og fari hann síðan
í rúmið í fyrra lagi kvöldið eftir,
getur hann verið hinn brattasti
næsta morgun.
En því eldri, sem menn verða,
því minni mótstöðu hafa þeir,
þrótturinn slæfist og endurnýjast
síðar. En það er athyglisverð
staðreynd, að hrein líkamleg
þreyta er skaðminni, en andleg
ofreynsla. Kemur það til af því,
að við svefn og hvíld ná menn
fyrr líkamlegri orku á ný, en
andleg ofþreyta læknast ekki svo
auðveldlega, að hið glataða þrek
og árvekni vinnist aftur með
venjulegum svefntíma eða lítils-
háttar hvíld.
Algengustu viðvörunarmerki
andlegrar ofþreytu koma fram í
höfuðverk.
Langvarandi andleg vinna virð-
ist hafa þau áhrif, að höfuð- og
hálsvöðvar herpast saman, með
þeim afleiðingum að blóðrásin til
og frá höfðinu verður tregari, en
við það safnast fyrir úrgangsefni
úr blóðinu, og leiðir það síðan til
höfuðverkjar og lamandi þreytu-
tilfinningar.
Að vísu kannast margir við
höfuðverk af annarri ástæðu, sem
ýmsir nefna í skopi „sunnudags-
höfuðverkinn" en hann er raunar
einnig í mörgum tilfellum afleið-
ing langvarandi þreytu. Menn fá
sér neðan í því til þess að slappa
af, blóðið kemst á örari hreyfingu,
dælist um æðarnar með auknum
þrýstingi, en höfuðverkur af þess-
ari tegund hverfur venjulega
skjótlega, sérstaklega ef menn
hvíla sig vel á eftir.
Þegar fólk, sem sjaldan fær
höfuðverk, allt í einu byrjar að fá
þrálátar höfuðþrautir, er ástæða
til að gæta fyllstu varúðar.
Það nægir ekki að taka inn
allskonar pillur, og telja sér trú