Morgunblaðið - 17.07.2004, Qupperneq 4

FRÉTTIR
4 LAUGARDAGUR 17. JÚLÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
FJÖLMENNI var á Silfurtorgi á
Ísafirði og átta af tíu þingmönnum
Vesturlands viðstaddir, þegar ung-
menni úr unglistahópnum Morr-
anum vígðu Háskóla Vestfjarða við
hátíðlega og skrautlega athöfn í
gær. Athöfnin var táknræn og fólst
í því að flutt var yfirlýsing um
stofnun skólans og því næst skrif-
uðu „rektor skólans“, „mennta-
málaráðherra“ og „bæjarstjóri“
undir samning um skólann. Strax
að setningu lokinni tóku hinir ungu
listamenn til við að sitja fyrstu
kennslustund hins nýja háskóla.
Þótti það við hæfi að hinir ungu
götulistamenn í Morranum sætu
fyrstu kennslustundina, þar sem
þar væru á ferð framtíðarnem-
endur skólans.
Aðstandendur ráðstefnunnar
„Með höfuðið hátt,“ sem grasrót-
arhreyfing ungs fólks í Ísafjarð-
arbæ stendur fyrir um helgina,
segja tilgang hinnar táknrænu
vígslu vera þann að minna íslenska
ráðamenn á vilja vestfirskra ung-
menna til að geta hlotið sína mennt-
un í heimabyggð. Telja þeir það
einungis spurningu um hvenær
sjálfstæður háskóli taki til starfa á
Vestfjörðum. Kennslustundinni var
þannig ætlað að ögra og fá fólk til
að hugleiða afstöðu sína til aukinna
menntamöguleika á Vestfjörðum.
Á annað hundrað manns í fjar-
námi á háskólastigi á Vestfjörðum.
Háskóli rökrétt framhald
Forseti Íslands, Ólafur Ragnar
Grímsson, fylgdist með setningunni
og kvaðst eftir gjörninginn fagna
þessu skemmtilega framtaki ung-
mennanna. Sagði hann hér um að
ræða frumlega nálgun þar sem
fjallað væri af bjartsýni og opnum
hug um framtíð samfélagsins. „Hér
tekur ungt fólk höndum saman og
ræðir byggðamál á nýjan hátt. Þau
skoða með bjartsýnum hug öll þau
tækifæri sem Vestfirðir bera í sér,“
sagði Ólafur Ragnar í samtali við
Morgunblaðið. Spurður um mögu-
leikann á sérstökum háskóla fyrir
Vestfirði sagði Ólafur þær hug-
myndir vera rökrétt framhald af
þróun undanfarinna áratuga. „Þeg-
ar ég var strákur hér fyrir vestan
þóttu það stór tíðindi þegar ungt
fólk fór í menntaskóla. Nú er hér
sterkur og öflugur menntaskóli í
mikilli sókn. Það er mikilvægt að
byggja upp háskólanám, sér-
staklega með nýjum möguleikum í
upplýsingatækni. Ég er viss um að
ef einhver hefði sagt þegar ég var
strákur að hér ætti að stofna fram-
sækinn menntaskóla, hefði það þótt
framandi hugsun.“
Um kvöldið voru síðan í tilefni af
„vígslu“ hins nýja háskóla haldnir
fyrirlestrar um samfélagsleg áhrif
menntunar og sóknarfæri. Þar
héldu erindi Runólfur Ágústsson,
rektor Viðskiptaháskólans á Bif-
röst, og Smári Haraldsson, for-
stöðumaður Fræðslumiðstöðvar
Vestfjarða.
Háskóli Vestfjarða vígður
með pomp og prakt
Morgunblaðið/Svavar
Athugulir háskólanemar sátu fyrirlestur um margvísleg efni. Ólafur Ragnar Grímsson fylgdist með af áhuga.
VEIÐIGJALD verður lagt í fyrsta
sinn á útgerð þegar nýtt fiskveiðiár
hefst 1. september. Árni M. Mathie-
sen, sjávarútvegsráðherra hefur
ákveðið að gjaldið verði í upphafi 1,99
krónur fyrir hvert þorskígildiskíló út-
hlutaðra veiðiheimilda eða landaðs
afla einstakra tegunda. Gera má ráð
fyrir að gjaldið skili ríkissjóði um 935
milljónum króna á fiskveiðiárinu
2004/2005 en mundi skila um 1.475
milljónum króna væri það komið að
fullu til framkvæmda.
Veiðigjaldið er fundið út með þeim
hætti að frá aflaverðmæti tímabils
sem hefst 1. maí næstliðins árs og lýk-
ur 30. apríl er dreginn reiknaður olíu-,
launa- og annar rekstrarkostnaður
sama tímabils. Af þeirri fjárhæð sem
eftir stendur eru reiknuð 9,5%, en er
nú 6%. Síðan er deilt í þá fjárhæð með
þorskígildum sem standa að baki afla-
verðmætinu sem lagt er til grundvall-
ar útreikningnum. Með því fæst veiði-
gjald sem lagt verður á úthlutaðar
aflaheimildir og landaðan afla á kom-
andi fiskveiðiári.
Grundvallast af heildarafkomu
„Þetta er reikniaðferð sem var
samþykkt fyrir tveimur árum síðan.
Þetta nálgast það að vera reiknað út
sem framlegð, sem reiknast á grund-
velli afkomu greinarinnar í heild en
ekki einstakra fyrirtækja,“ segir Árni
M. Mathiesen. Hann segir prósent-
una miðast við þá afkomu sem hafi
verið þekkt í gegnum tíðina. Í upphafi
hafi verið hugsað að hafa þetta í
tvennu lagi en ákveðið var að einfalda
hlutina með því að hafa eina tölu.
„Síðan ræður afkoman því á hverjum
tíma hver talan raunverulega er á
endanum. Þá endurspeglar það líka
hvort það sé um einhvern umframarð
að ræða í þessari atvinnugrein, sem
þá hefur aðgang að þessari auðlind
miðað við það að fjárfesta í öðrum at-
vinnugreinum,“ segir Árni. Tilgang-
urinn hafi verið að koma til móts við
þau tvö sjónarmið sem eru annars-
vegar að greinin eigi að borga kostn-
aðinn sem af henni hlýst og hinsvegar
eigi þjóðin öll að fá hlutdeild í um-
framarðinum að sögn Árna. Hann
bendir á að þetta verði gert á hófleg-
an hátt og taki tillit til afkomu grein-
arinnar. „Þannig á ekki að vera nein
hætta á því að greinin sligist af þessu.
Ef vel gengur þá greiðir hún meira til
ríkissjóðs. Ef illa gengur þá greiðir
hún minna af því að þá er eðlilega ekki
um þennan umframarð að ræða sem
menn eru að ná í,“ segir Árni.
Veiðigjald tímaskekkja
Friðrik J. Arngrímsson, fram-
kvæmdastjóri Landssambands ís-
lenskra útgerðarmanna (LÍU), segir
veiðigjaldið vera tímaskekkju. „Við
teljum að þetta veiðigjald hefði nátt-
úrlega aldrei átt að leggjast á og það
hefur ekkert breyst. Ekki síst þegar
það hefur nú verið leitt í ljós að það
séu allar líkur á því að ríkið tapi á því
að leggja veiðigjaldið á heldur en að
láta þessa fjármuni blómgast hjá ein-
staklingunum og fyrirtækjunum, og
skapa meiri verðmæti þar og þar með
breiðari skattstofn.“
Hann segir Hagfræðistofnun Há-
skóla Íslands hafa gert úttekt á því að
ríkið muni, innan skamms tíma, vænt-
anlega tapa á því að leggja veiðigjald-
ið á. Hann telur fjármununum vera
betur varið hjá fyrirtækjunum sjálf-
um og segir veiðigjaldið draga úr
mættinum í útgerðarfyrirtækjunum.
„Við fjárfestum ekki fyrir þetta og
þetta eru nú yfirleitt burðarásar í at-
vinnulífinu úti á landi, og við sjáum
þetta sem afturför að leggja þetta á,“
segir Friðrik.
Alþingi ákvað að veita eigendum
fiskiskipa aðlögunartíma þannig að
veiðigjaldi verði komið á í jöfnum
þrepum frá 2004 til 2009, verði 6% ár-
ið 2004 og hækki síðan árlega og verði
9,5% fiskveiðiárið sem hefst 1. sept-
ember 2009.
Gjaldið skilar
935 milljónum
í ríkissjóð
Veiðigjald verður lagt á í fyrsta sinn
FRAMKVÆMDASTJÓRN Evrópu-
sambandsins hefur tilkynnt að bráða-
birgðaráðstafanir um innflutning á
eldislaxi komi væntanlega til fram-
kvæmda síðar í þessum mánuði. Líkt
og gert hafði verið ráð fyrir verður
tollkvóti lagður á innflutning frá ríkj-
um utan sambandsins. Þetta kemur
fram í nýjasta hefti af Stiklum, vefriti
viðskiptaskrifstofu utanríkisráðu-
neytisins.
Norðmenn og Færeyjar fá sér-
stakan kvóta til samræmis við út-
flutning ríkjanna undanfarin þrjú ár
en önnur ríki fá sameiginlegan kvóta
upp á 22.850 tonn og er Ísland þeirra
á meðal ásamt Bandaríkjunum, Kan-
ada og Rússlandi. Þegar kvótinn hef-
ur verið fullnýttur leggst rúmlega
17% tollur á eldislax til sambandsins.
Að sögn Bergdísar Ellertsdóttur hjá
viðskiptaskrifstofu utanríkisráðu-
neytisins voru send formleg mótmæli
í gærmorgun þar sem ítrekað var það
sjónarmið Íslendinga að aðgerðirnar
samræmist hvorki EES-samningn-
um né samningi Alþjóðaviðskipta-
stofnunar um verndaraðgerðir.
Aðgerðirnar eru tímabundnar og
komi þær til framkvæmda, eins og nú
hefur verið tilkynnt, standa þær í 200
daga eða væntanlega fram í byrjun
febrúar á næsta ári. Þær ná til alls
eldislax hvort sem hann er frosinn,
frystur, heill eða flakaður. Verður
kvótinn afgreiddur með sama hætti
og aðrir kvótar ESB á fisk, þ.e.a.s.
með hliðsjón af reglunni um að fyrstir
komi fyrstir fái.
Aðgerðir standa í 200 daga
Bergdís segir niðurstöðu ESB ekki
beinlínis koma á óvart en hins vegar
geri menn sér vonir um að áhrifin
verði ef til vill minni en ætla megi í
fyrstu; mikið eða mest af þeim laxi
sem komi frá Bandaríkjunum sé í
raun rangt tollkvótað, þ.e.a.s. laxinn
sé ekki Norður-Atlantshafseldislax
heldur villtur lax. Verið sé að reyna
að fá fram endurflokkun á þessum
laxi og takist það ætti tollkvóti ESB
ekki að koma við íslenska framleið-
endur. Bergdís segir kvótann vera í
samræmi við það sem ríkin hafi verið
að flytja út til ESB. „En það sem er
verst fyrir okkur er að við gerðum
okkur miklar vonir um að auka út-
flutninginn jafnt og þétt. En við ger-
um okkur vonir um að aðgerðirnar
vari ekki lengur en í þessa 200 daga
og að okkur takist fram að þeim tíma
að ná fram lausn sem sé ásættanleg
fyrir okkur.“
Íslensk stjórnvöld
hafa sent mótmæli
ESB setur tollkvóta á eldislax
frá ríkjum utan sambandsins
TOLLKVÓTI ESB á eldislaxi mun
væntanlega ekki hafa áhrif á út-
flutning Íslendinga eins og sakir
standa en það
veltur að nokkru
leyti á því hvort
tekst að fá fram
endurflokkun á
laxi frá Banda-
ríkjunum og eins
á því hvað fram-
leiðendur í Chile,
sem hafa opinn
aðgang að ESB,
muni gera.
Þetta segir Þorsteinn Már Bald-
vinsson, forstjóri Samherja, en Sæ-
silfur í Mjóafirði, dótturfélag Sam-
herja, er stærsti framleiðandi á
eldislaxi á Íslandi.
Þorsteinn tekur fram að hjá Sam-
herja eigi menn eftir að fara ofan í
saumana á þessari ákvörðun. „Ég á
eftir að fara ofan í málið og fá svör
við nokkrum spurningum. En við
fyrstu sýn held ég að magnið sé
ekki þannig að þetta eigi að hafa
áhrif á okkur. Það er ákveðinn sam-
dráttur, bæði frá Kanada og
Bandaríkjunum, markaðurinn í
Bandaríkjunum hefur farið vaxandi
og við hér á landi höfum verið að
nýta okkur bæði markaðinn í Evr-
ópu og Ameríku. Við höfum verið
selja töluvert á Ameríku. Við erum
mitt á milli Evrópu og Ameríku og
höfum alltaf gert ráð fyrir því að
nýta okkur þá stöðu,“ segir Þor-
steinn.
Hefur ekki
áhrif að sinni
Þorsteinn Már
Baldvinsson