Morgunblaðið - 17.07.2004, Blaðsíða 34

MINNINGAR
34 LAUGARDAGUR 17. JÚLÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Þorsteinn Gísla-son í Nýjabæ í
Landbroti fæddist í
Nýjabæ 4. maí 1928.
Hann andaðist á
Landspítalanum 5.
júlí síðastliðinn.
Hann var einkabarn
hjónanna Gísla Sig-
urðssonar, f. á
Hellum í Mýrdal 20.2.
1898, d. 13.1. 1943,
og Guðrúnar Odds-
dóttur, f. í Nýjabæ
26.8. 1888, d. 1979.
Þorsteinn kvæntist
1965 Jónínu H. Jónsdóttur, f. 20.9.
1934. Foreldrar hennar voru Jón
Tryggvason frá Einbúa í Bárðar-
dal og Kristín Jónsdóttir frá
Bjarnastöðum, síðar á Möðruvöll-
um í Eyjafirði. Börn Þorsteins og
Jónínu: 1) Stúlka, f. 12.4. 1965, d.
14. sama mánaðar. 2) Gísli þjón-
ustustjóri hjá VÍS, f. 20. 4. 1970,
unnusta hans Hrefna Steinars-
dóttir kennari, f. 2.12. 1963, sonur
þeirra er Þorsteinn, f. 4.4. 1998,
dóttir Hrefnu Helga f. 22.3. 1987.
Þorsteinn ólst upp hjá foreldr-
um sínum í Nýjabæ, en var á
fermingaraldri þegar faðir hans
féll frá. Mæðginin
bjuggu áfram í Nýja-
bæ í tvo áratugi
þangað til Þorsteinn
og Jónína taka við
búskapnum árið
1965. Jónína varð
fyrir áfalli á sl. vetri
og dvelur nú á hjúkr-
unarheimilinu
Klausturhólum, en
Þorsteinn hélt áfram
í dagsins önn, þrátt
fyrir langvarandi
vanheilsu, þangað til
hann var fluttur á
sjúkrahús hálfum mánuði áður en
hann andaðist. Frá ungum aldri
tók Þorsteinn þátt í félagslífi sveit-
arinnar og stjórnarstörfum í ung-
mennafélagi og síðar búnaðar-
félagi og sveitarstjórn Kirkju-
bæjarhrepps. Í Nýjabæ hefur
verið rekin ferðaþjónusta í ein-
hverri mynd frá 1975. Hann stofn-
aði ásamt fleirum Glæði ehf., sem
hefur unnið árangursríkt braut-
ryðjendastarf í bleikjueldi í Nýja-
bæ á undanförnum árum.
Útför Þorsteins fer fram frá
Prestsbakkakirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 14.
„Sælir eru hógværir“ voru orðin,
sem flugu um huga minn þegar mér
var tjáð, að samfylgd okkar Steina í
Nýjabæ væri lokið að sinni. Hún hófst
á barnsaldri í skólanum í Þykkvabæ,
þar sem hann virtist geta lært allt án
nokkurrar fyrirhafnar. Þegar að því
námi loknu féll það í hans hlut að veita
móður sinni, dugnaðarkonunni Guð-
rúnu í Nýjabæ, þann stuðning sem
hann gat við rekstur búsins eftir frá-
fall Gísla í Nýjabæ á besta aldri. Ég
minnist þess enn hvað föður mínum
hnykkti við þegar hann frétti hver ör-
lög biðu þess öndvegismanns.
Fyrstu veturna eftir fermingu sótti
Þorsteinn samt nokkurt nám til sókn-
arprestsins á Kirkjubæjarklaustri, sr.
Gísla Brynjólfssonar, sem var góður
kennari og mat mikils þennan bráð-
skarpa nemanda sinn. Að öðru leyti
var vinnan við búskapinn ærið verk-
efni og fljótlega fékk Þorsteinn sér
einnig vörubíl, sem hann notaði í
vegavinnu og við annan akstur fyrir
sveitunga og samfélag.
Síðar tók við ræktun túna og upp-
bygging útihúsa og loks íbúðarhúss.
Þau störf einkenndust af þeirri miklu
vinnu, sem hann lagði sjálfur fram, þó
að það yrði nokkuð á kostnað fram-
kvæmdatímans, enda laginn til verka.
Undruðust nágrannar hvað vinnu-
dagur hans var þá stundum langur.
Um árabil ráku þau Þorsteinn og
Jónína ferðaþjónustu og margir eiga
einnig góðar endurminningar um
sumardvöl og sumir lengur um
veruna í Nýjabæ.
Fyrir allmörgum árum stóð Þor-
steinn að stofnun bleikjueldisfyrir-
tækisins Glæðis ehf. og lagði hann því
þá til aðstöðu við gamla rafstöðvar-
lónið í bæjarlæknum. Gísli faðir hans
hafði stíflað lækinn árið 1934, þegar
hann fékk næsta nágranna sinn,
Bjarna Runólfsson í Hólmi, til að
koma þar upp heimilisrafstöð. Fjölg-
aði mjög á fóðrum í Nýjabæ, þegar
bleikjueldið hófst þar undir stjórn
Birgis Þórissonar. Tókst það svo vel,
þrátt fyrir ýmsa byrjunarerfiðleika,
að Glæðir ehf. hefur nú einnig fært út
kvíarnar að Teygingalæk, þar sem
aðstæður eru fyrir rekstur miklu
stærri stöðvar, svo að starfsfólki fer
fjölgandi Þó að Þorsteinn hefði ekki
um það mörg orð leyndi sér ekki
hverja ánægju hann hafði af því að
fylgjast með og fóðra þessa nýju
hjörð og hvernig þeim tókst að byggja
upp þennan búrekstur og gera afurð-
irnar að gæðavöru og einhverjum eft-
irsóttasta matfiski á markaðnum.
Þorsteinn hafði líka alist upp við að
sækja björg í bú með veiði á sjóbirt-
ingnum í Skaftá. Var hann glöggur á
hegðum hans eins og önnur fyrirbæri
náttúrunnar, sem fróðlegt og gaman
var að spalla um við hann.
Þess naut ég í hinum mörgu heim-
sóknum mínum að Nýjabæ, þar sem
alltaf var gesti fagnað og Jónína jafn-
an komin með kaffisopann á borðið
um leið og sest var niður. Þær heim-
sóknir byggðust reyndar fyrst og
fremst á samstarfinu að félagsmálum.
Einkum var það eftir að Þorsteinn tók
að sér reikningshald fyrir Bæ hf., sem
hefur byggt upp hótelið á Kirkjubæj-
arklaustri. Þær heimsóknir voru þó
ekki til að líta eftir þeim gjörðum
hans, því að þau mál voru þar í traust-
um höndum.
Erindið var fyrst og fremst að fá
upplýsingar og leita halds og trausts,
þó að fljótlega færi umræðan oft út
um víðan völl, því að sama var hvert
umræðuefnið var, á þeim öllum hafði
Þorsteinn þekkingu og skoðun. Þó að
oft væri byrjað á einhverjum heims-
ins vandamálum, var Þorsteinn líka
ótrúlega laginn að finna einhverjar
broslegar hliðar á tilverunni og gaf
sér jafnan tíma til viðræðnanna.
Þessum eiginleikum hélt Þorsteinn
til hinstu stundar þó að þrek og heilsa
hefði látið undan. Engu að síður var
staðið meðan stætt var.
Að leiðarlokum eru Þorsteini færð-
ar þakkir fyrir einlæga vináttu og
Jónínu, Gísla og fjölskyldu sendar
samúðarkveðjur okkar hjóna.
Jón Helgason.
Fyrir um 13 árum síðan hófust
kynni okkar af Þorsteini Gíslasyni og
fjölskyldu á Nýjabæ, en hjá þeim
fengum við að reyna við sjóbirting í
ánni snemma á vorin. Þetta hefur ver-
ið árviss viðburður hjá okkur síðan,
og aldrei hallað á. Það var alltaf sér-
stök stemmning í eldhúsinu, þessi
sérstaka ró þegar Þorsteinn með
sinni lágu rödd ræddi við okkur
heimsmálin eða bara hin hversdags-
legu mál, að okkar mati á heilbrigðan
hátt. Okkur þykir dýrmætt að hafa
fengið að kynnast þessum sérstæða
persónuleika, sem var heimsmaður í
allri hugsun og kenndi okkur með lít-
illæti sínu að meta lífið og náttúruna í
öðru ljósi, að allt hefði sinn tilgang,
hversu lítilmótlegt sem það var.
Við kveðjum þennan einstaka
mann með þökk fyrir kynnin og vott-
um fjölskyldu hans virðingu og sam-
úð.
Þorleifur Guðjónsson
og fjölskylda,
Björgvin Gíslason
og fjölskylda.
Mín fyrstu kynni af Steina í Nýja-
bæ voru á vordögum árið 1959 þegar
ég sjö ára gamall var sendur þangað í
sveit. Í þá daga var flogið á Klaustur á
þristinum og var ferðalagið mikið æv-
intýri fyrir ungan mann af mölinni.
Sumrin hjá Steina áttu eftir að
verða sjö. Á þeim tíma tóku búskap-
arhættir miklum breytingum til
sveita. Ný og fullkomnari tækni var
að taka við af hrífunni og gamla
Kubbinum og afköst margfölduðust.
Mikil uppbygging átti sér stað í Nýja-
bæ en Steini var stórhuga og byggði
myndarlega yfir skepnurnar. Þá var
enginn kvóti á bændum og frelsið
ríkjandi.
Lengstan tíma minn í Nýjabæ réð
Guðrún Oddsdóttir móðir Steina þar
ríkjum í gamla burstabænum. Trú-
ræknari og stoltari konu hef ég aldrei
kynnst. Gunna stjórnaði heimilinu af
festu og bar Steini mikla virðingu fyr-
ir móður sinni og var samband þeirra
náið. Blessuð sé minning hennar.
Steini var framfarasinnaður bóndi
og tók virkan þátt í mannlífinu í sveit-
inni. Framfarahugur hans sést best á
því að í dag geta gestir sem snæða á
bestu veitingahúsum landsins fengið
Klausturbleikju í matinn sem ræktuð
er í landi Nýjabæjar í gamla húslækn-
um sem búið er að virkja til fiskeldis.
Árin mín í Nýjabæ höfðu mikil
áhrif á mig og hafa mótað skoðanir
mínar og afstöðu til sveitanna alla tíð
síðan.
Þakklæti er mér því efst í huga nú á
þessum tímamótum þegar Þorsteinn í
Nýjabæ kveður þennan heim og hef-
ur nýja göngu á óþekktum slóðum.
Ég veit að vel hefur verið tekið á móti
honum og bið góðan Guð að leiðbeina
honum á þeirri vegferð sem hann nú
hefur hafið.
Ég votta fjölskyldu Þorsteins mína
dýpstu samúð.
Blessuð sé minning Þorsteins
Gíslasonar.
Árni Gunnarsson.
Það er með virðingu og söknuði
sem ég minnist fjarskylds en þó ná-
komins frænda míns Þorsteins Gísla-
sonar bónda á Nýjabæ í Landbroti.
Kynni okkar Þorsteins, eða Steina
á Nýjabæ eins og hann var ævinlega
kallaður, hófust fyrir hartnær 35 ár-
um er ég sem drengur dvaldi hjá hon-
um nokkur sumur. Það traust sem
okkur sumarstrákunum var sýnt var
gott veganesti fyrir lífið. Sú upplifun
ellefu ára tappa að fá að skrönglast
um tún á dráttarvélum og vaka næt-
urlangt við smalamennsku byggði
betur upp sjálfstraust en flest annað.
Seinna meir voru stöku sumarheim-
sóknir á Nýjabæ ætíð eftirminnilegur
viðburður.
Steini á Nýjabæ var einn þeirra
sem standa upp úr í kynnum mínum
við aðra menn og var að mörgu leyti
einn sá merkilegasti sem ég hef fyr-
irhitt. Það að hafa kynnst ævistarfi
hans og hvernig hann innti það af
hendi eru forréttindi. Þekking hans á
náttúrunni og yfirveguð nálgun við
hana var einstök og er einstakur ár-
angur frumkvöðlastarfs hans í
bleikjueldi aðeins eitt dæmi þar um.
Gestrisni hans átti sér fá dæmi, jafn-
vel á skaftfellskan mælikvarða, og
það sem átti að vera stutt kaffisopa-
spjall entist oftar en ekki hálfan dag-
inn.
Á þeim stundum kom í ljós hve
hann var um margt fróður og var
aldrei komið að tómum kofanum
hvort sem um var að ræða stjórnmál,
samfélagsmál, alþjóðamál, landbúnað
eða popptónlist. Yfirvegaðar og vel
ígrundaðar athugasemdir hans sem
og orðfá og hægmælt tilsvör með oft
lúmskt kímnu ívafi voru svo rík að
innihaldi að hann var í raun sannur
listamaður talaðs máls.
Á síðari árum voru sumarheim-
sóknir og haustréttir orðnar fastur
punktur í tilverunni og ætíð mikið til-
hlökkunarefni og það var aðdáunar-
vert að fylgjast með fádæma harð-
fylgi hans við búskapinn þrátt fyrir
margvísleg og erfið veikindi.
Steini á Nýjabæ var bóndi fram á
síðasta dag og á kafi í vorvinnu með fé
þegar kallið kom. Skarðið sem hann
skilur eftir er stórt, tímabili er lokið
og sumrin verða fátæklegri án heim-
sókna að Nýjabæ.
Eftirlifandi eiginkona hans Jónína
H. Jónsdóttir frá Einbúa í Bárðardal
sem nú er búsett á dvalarheimilinu
Klausturhólum og sonur þeirra hjóna
Gísli og fjölskylda hans búsett í
Reykjavík fá mínar innilegustu sam-
úðarkveðjur.
Þór Saari.
Þorsteinn Gíslason kvaddi þennan
heim á hásumri, í Reykjavík, fjarri
sínum skaftfellska heimahaga. Hann
er ógleymanlegur öllum sem hann
hafa hitt. Ungur var ég svo heppinn
að vera heimaalningur nokkur sumur
á Nýjabæ og það setti varanleg spor
að kynnast og vinna með Steina
bónda. Hann var forn í fari, hægur í
fasi og háttum, jafnvel dulur en það
var alltaf stutt í yfirvegaða glettni
sem skein úr skörpum augum hans.
Að hætti margra bænda var Þor-
steinn sjálflærður náttúrufræðingur,
hafði glöggt auga fyrir dýraríkinu og
var fróðleikssjór um náttúru sinna
heimahaga. Þekktur íslenskur veiði-
maður sagði mér eitt sinn að Þor-
steinn væri sá maður sem mest hefði
kennt sér um hegðan sjóbirtingsins.
Þeir eru ófáir sem hafa setið við eld-
húsborðið á Nýjabæ og átt stillileg
samtöl við Steina um alla heima og
geima.
Hann var afar sjálfstæður í skoð-
unum, fylgdist með nýjungum í land-
búnaði en hafnaði mörgum ef ekki
flestum þeirra og rak sinn búskap á
eigin forsendum. Á Nýjabæ voru
haldnar kýr og ær þegar ég var þar
en seinna lagðist af kúabúskapur og
við tók silungaeldi sem hefur tekist
vel til með. Steini bar mikla um-
hyggju fyrir dýrum sínum og sýndi til
dæmis takmarkalausa þolinmæði við
að koma umkomulausum lömbum
undir góða á.
Á Nýjabæ slær náttúran enn takt-
inn samkvæmt sólargangi, tjaldurinn
pípir áhyggjufullur án afláts, mófugl-
inn vakir yfir ungum sínum í hólunum
og lömbin skoppa léttlynd í kringum
ærnar í heimatúninu.
Þorsteinn bóndi mun víst aldrei aft-
ur ganga hægur í bragði að dráttar-
vélinni, gangsetja og halda af stað til
sinna venjulegu verka en minning
hans lifir í hjörtum ástvina og andi
hans svífur yfir fögrum Landsbrots-
hólunum.
Egill Másson.
ÞORSTEINN
GÍSLASON
Kársnesbraut 98 • Kópavogi • 564 4566 • www.solsteinar.is
SÓLSTEINAR erum fluttir á KÁRSNESBRAUT 98
Í PERLUNNI
Erfidrykkjur
Upplýsingar og pantanir í síma 562 0200
Á fallegum og notalegum
stað á 5. hæð Perlunnar.
Aðeins 1.250 kr. á mann.
Stjúpmóðir okkar,
BERGÞÓRA ÞÓRÐARDÓTTIR
(Gógó)
frá Vestmannaeyjum,
lést á Vífilsstöðum aðfaranótt föstudagsins
16. júlí.
Jarðarförin auglýst síðar.
Fyrir hönd aðstandenda,
Sigríður Lárusdóttir,
Ársæll Lárusson,
Ágústa Lárusdóttir.
Elskuleg eiginkona mín, móðir, tengdamóðir, amma og langamma,
GRETA N. ÁGÚSTSDÓTTIR,
lést á Landspítalanum Hringbraut fimmtudaginn 15. júlí.
Ísak Jón Sigurðsson,
Benjamín Á. Ísaksson, Helga Helgadóttir,
Jóna G. Ísaksdóttir,
Birna Ísaksdóttir, Guðlaugur Kr. Jónsson,
Vera Björk Ísaksdóttir, Tryggvi Þór Ágústsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
Ástkær eiginkona mín, móðir okkar, tengda-
móðir, amma og langamma,
HELGA ÁGÚSTA HJÁLMARSDÓTTIR
fyrrv. gjaldkeri
ríkisspítalanna,
sem lést miðvikudaginn 7. júlí sl., verður
jarðsungin frá Grafarvogskirkju mánudaginn
19. júlí kl. 13.30.
Blóm og kransar eru afþakkaðir, en þau, sem vilja minnast Helgu, láti
Styrktarsjóð Umhyggju njóta þess.
Árni Friðjónsson,
Vigfús Árnason,
Hjálmar Árnason, Berglind Einarsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.