Morgunblaðið - 26.08.2004, Blaðsíða 28

MINNINGAR
28 FIMMTUDAGUR 26. ÁGÚST 2004 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Karl TheódórSæmundsson
fæddist á Akranesi
29. september 1909.
Hann lést 15. ágúst
síðastliðinn. Foreldr-
ar hans voru Sæ-
mundur Sæmunds-
son Guðmundsson, f.
í Kolsholtshelli í Vill-
ingaholtshreppi Ár-
nessýslu 3. ágúst
1873, d. 9. desember
1955 og Matthildur
Helgadóttir, f. á Flat-
eyri við Dýrafjörð 14.
september 1886, d.
11. júní 1959. Systkini Karls eru:
Soffía Dórothea, f. 19. september
1906, d. 28. ágúst 1907, Oktavían-
us Ágúst, f. 30. ágúst 1908, d. 26.
ágúst 1992, Magnús Ásgeirsson, f.
2. apríl 1912, d. 2. júní 1947 (ætt-
leiddur), Eiríkur Frímann, f. 1.
september 1915, Sólveig, f. 27.
september 1917 og Camilla, f. 20.
október 1918. Sammæðra eru
Helga Eysteinsdóttir MacGregor,
f. 24. júlí 1921, d. 3. febrúar 2001,
Fanney Eysteinsdóttir, f. 25. maí
1924 og Helgi Ingólfur Eysteins-
son, f. 30. maí 1925.
Karl kvæntist 25. desember
1938 Helgu Jónsdóttur frá Unhól í
Þykkvabæ, f. 26. júní
1915, d. 19. maí
1971. Foreldrar
hennar voru Jón
Benediktsson, f. 7.
febrúar 1862, d.
1940 og Marín Gísla-
dóttir, f. 2. október
1876, d. 23. janúar
1955. Börn Karls og
Helgu eru: 1) Jón
Ævar kennari, f. 21.
október 1939,
kvæntur Önnu Mar-
íu Snorradóttur
sjúkraþjálfara, þau
eiga tvo syni, þeir
eru: a) Örn verkfræðingur, f. 1.
júlí 1966, kvæntur Steinunni H.
Theodórsdóttur kennara og eiga
þau tvo syni, Marel Snæ, f. 4. jan-
úar 1996 og Jón Steinar, f. 17.
október 2000. b) Helgi læknir, f.
21. maí 1971, kvæntur Helgu
Magneu Þorbjarnardóttur iðju-
þjálfa. 2) Auður Edda, f. 17. des-
ember 1948, giftist Sigurgeir
Ólafssyni 1976, þau slitu samvist-
um 1979, sonur þeirra er Andri
Þór sjúkraþjálfari, f. 13. desem-
ber 1976.
Útför Karls verður gerð frá
Fossvogskirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 15.
Elsku afi, það er undarleg tilfinn-
ing að sitja hér og skrifa þessi orð.
Alla mína tíð hefur þú verið í vest-
urbænum, en nú ertu farinn. Ein
fyrsta minning mín af þér er þegar
þú komst í heimsókn í Hraunbæinn.
Eins og svo oft varstu með Smarties í
jakkanum. Þú sendir okkur bræð-
urna að sækja það. „Það er nokkuð í
vasa mínum.“ Ég man er við bræð-
urnir gistum hjá þér og þú fórst með
okkur í fjöruferð og við tíndum sam-
an sjóbarðar steinvölur. Þú gerðir
mynd úr þeim sem þú sýndir okkur
seinna. Ég man er þú gerðir heiðar-
lega tilraun til að mála okkur. Mér er
til efs að við höfum verið nógu stilltir
á meðan (a.m.k. ekki ég). Ætli mynd-
in hafi ekki verið hreyfð. Ég man
þegar þú bjóst til snjókarl í inn-
keyrslunni. Þú gerðir það ekki eins
og flestir aðrir, með þremur misstór-
um snjókúlum og steinum í andlitið.
Þú skófst út mann með múrskeið,
fætur, hendur, andlit, skó og svei mér
ef það voru ekki reimar líka. Ég hafði
aldrei séð svona snjókarl áður, og hef
aldrei séð síðan. Hann bar glöggt
vitni um listræna hæfileika þína. Ég
minnist líka málverkasýninga þinna.
Sérstaklega þeirrar sem þú hélst í
Bogasalnum á Þjóðminjasafninu. Þú
laumaðist með okkur og sýndir vax-
myndastyttur í einhverju skuggalegu
bakherbergi. Hálfsúrrealísk minn-
ing. Ég minnist líka vinnustofu þinn-
ar í bílskúrnum á Reynimelnum. Hún
var full af dóti, smíðavélum og mál-
aragræjum sem maður smeygði sér
framhjá. Þú varst iðulega í slopp þeg-
ar þú „bardúsaðir“ í skúrnum. „Rúg-
brauðið“ var inni í bílskúr, eitt af
þeim allavega. Þú áttir nokkur. Ég
mun aldrei horfa á „rúgbrauð“ án
þess að minnast þín. Ég verð þó að
viðurkenna að undir það síðasta var
mér stundum um og ó að sitja í því
með þér. Þú áttir það til að hverfa
eitthvert án þess að láta nokkurn
vita. Nokkrum dögum seinna kom-
umst við að því að þú hafðir verið úti á
landi eða uppi á fjöllum, að mála eða
taka myndir. Jafnvel úti í Surtsey.
Göngurnar og ferðalögin voru líka
órjúfanlegur hluti af þér. Mér leidd-
ist aldrei að spyrja þig út í ferðalögin
þín. Hvort heldur var innanlands eða
utan. Þér leiddist heldur ekki að
segja frá. Þú hafðir upplifað svo ótal-
margt á langri ævi. Þú kynntist harð-
ræði en líka væntumþykju sem þú
aldrei gleymdir.
Nú hefurðu fengið hvíldina sem þú
beiðst eftir. Elsku afi, við vorum ekki
alltaf sammála um allt, en við gátum
samt hlegið saman. Kímnigáfa þín
var rík og oft innsiglaðir þú meiningu
þína með smellnum vísum. Nú sit ég
og óska þess að ég myndi eitthvað af
þeim.
Þar til Guð gefur að við sjáumst
aftur, segi ég bless á meðan.
Helgi.
Mætur maður, Karl T. Sæmunds-
son, hefur kvatt þetta jarðlíf. Hans er
sárt saknað af mörgum og er ég ein af
þeim. Elskulegur vinur er horfinn
sjónum, en hlýlegheit hans í minn
garð og sonar míns Örvars Omrí, vin-
áttan og brosið hans milda mun
geymast í minningunni svo lengi sem
mér endist minni og aldur.
Allt frá því að ég er lítil táta, minn-
ist ég hans sem góða „frændans“ og
þannig var það fram til hinstu stund-
ar.
Síðasta dag hérvistarlífs hans,
heimsótti ég hann. Hann sat uppi í
rúminu og var að borða kvöldmatinn
sinn. Þegar hann sá mig breiddi hann
faðminn á móti mér og brosti út að
eyrum og spurði strax hvernig mér
liði í höndunum mínum. Ég undraðist
minni hans og svaraði honum að
slæmt exemið á höndunum væri mun
betra, hann gladdist yfir því. Og svo
röbbuðum við saman um heima og
geima. Ofarlega í huga hans var ferð-
in til Þingvalla, sem hann hafði farið
með syni sínum þennan sama dag, í
undurfögru veðri. Gleðin yfir því var
fögur og sönn. Ég trúi því að þakk-
lætið og gleðibrosið, sem breiddist
yfir andlit hans yfir minningunni um
þessa góðu ferð, hafi fylgt honum
þegar hann kvaddi þetta jarðlíf
nokkrum klukkustundum síðar.
Athafnamaður mikill og ferðalang-
ur, sem naut þess að skoða undur
veraldar og furður íslenskrar nátt-
úru, er horfinn sjónum, listamaður af
Guðs náð, sem festi þau undur og
furður á verðlaunaljósmyndir og í
málverk. Eftir stendur minningin um
góðan mann og góðar samverustund-
ir, þær samverustundir munu halda
áfram að vera til í verkum hans.
Aðrir munu fjalla um athafna-
manninn Karl T. Sæmundsson
(Kalla), fjölbreytilegt og ríkt líf hans,
en ég vil hinsvegar þakka hlýjuna,
vináttuna og allar góðu stundirnar
með honum og fjölskyldu hans, bless-
aðri frænku minni og börnum þeirra
og eftir lát hennar áframhaldandi
vináttu og hlýju, sem aldrei verður
fullþökkuð. Guð blessi minninguna
um Karl T. Sæmundsson. Megi börn-
in hans, barnabörn og aðrir ástvinir
finna nærveru Guðs og styrk á erfiðri
stund. Þökk fyrir gengna tíð.
Marín Sjöfn Geirsdóttir (Marsí).
Látinn er í hárri elli Karl F. Sæ-
mundsson, byggingarmeistari, oftast
nefndur Kalli Sæm af þeim sem best
þekktu.
Hugurinn hvarflar til ársins 1942
er ég hitti hann fyrst; þá yfirmann
bygginga fyrir Bretana, þar sem nú
er Reykjalundur. Fátt var um lærða
smiði. Ýmsir gáfu sig fram sem lagna
menn, voru kallaðir gervismiðir en
anzi misjafnir. Ég sótti um vinnu hjá
Kalla sem slíkur, þá 17 ára. Hann
sagði orðrétt: ,,Ég skal prufa þig í 2–3
daga.“ Þeir dagar voru ekki liðnir
þegar hann bauð mér að gerast lær-
lingur. Ég gat ekki þegið þetta góða
boð; þurfti að hjálpa til heima í sveit-
inni þar sem faðir minn dó frá hópi
barna en móðir mín bjó áfram. Um
sumarið kom Kalli til mín vestur í
Dali og endurnýjaði boðið: ,,Þú kem-
ur bara til mín þegar þú þarft ekki að
hjálpa meira til heima hjá þér. Boðið
stendur alltaf.“
Hinn 19. maí 1944 byrjaði ég sem
nemi hjá Kalla og var þar fjögur ár.
Hann var mér afar góður öll þessi ár,
kenndi mér vel og lét mig oftast nær í
öll hin vandasömustu verk; fylgdist
vel með mínum störfum, enda af-
burðasmiður og mikill listamaður í
öllu sem hann tók sér fyrir hendur.
Ég nefni teikningar, málaralist,
ljósmynda- og kvikmyndatöku. Mér
er sérlega minnisstætt þegar hann
var að kvikmynda Heklugosið 1947:
Þá hélt ég í hann til hann félli ekki of-
aní rennandi hraunstrauminn, enda
náði hann frábærum myndum. Kalli
var mikill ferðagarpur um fjöll og
firnindi bæði hér heima og erlendis.
Það var næsta sama hvað hann
snerti. Allt var vandað og snyrtilegt.
Kalli átti frábæra konu, Helgu Jóns-
dóttur, sem skapaði þeim og börnum
þeirra fallegt og einstaklega alúðlegt
heimili. Ég varð þeirrar gæfu aðnjót-
andi að vera heimilisvinur og ævin-
lega velkominn. Helga lést langt um
aldur fram. Hún var sannur sólar-
geisli í lífi allra er henni kynntust.
Ég þakka af alhug hvernig þú bjóst
mig undir ævistarfið og tryggð og
vináttu sem ég naut hjá þér alla tíð.
Við hjónin kveðjum þig og biðjum þér
blessunar í síðustu ferðinni. Börnum
þínum og öðrum afkomendum send-
um við samúðarkveðjur.
Kristinn Sveinsson og
Margrét Jörundsdóttir.
Látinn er í hárri elli Karl Sæ-
mundsson, húsasmíðameistari og
kennari við Iðnskólann í Reykjavík.
Þeim fækkar nú ört kennurum sem
lögðu grunn að verklegri kennslu tré-
iðnaðarmanna en Karl er sá þriðji
sem fellur í valinn af þessum hóp á
rúmlega ári.
Karl var umsvifamikill byggingar-
meistari og tók þátt í stofnun stórfyr-
irtækja í mannvirkjagerð og sjávar-
útvegi áður en hann hóf störf sem
kennari í iðngrein sinni við Iðnskól-
ann en þar starfaði hann í tuttugu ár
frá 1960 til 1980.
Við kennarar sem hófum störf sem
ungir menn við hlið hans minnumst
sérstaklega þeirrar virðingar og
samviskusemi sem hann sýndi jafnan
iðngrein sinni. Þau áhrif lifa enn og
búa jafnt samkennarar og nemendur
að þeirri mótun.
Hann var frumkvöðull í verklegri
kennslu húsasmiða og nemendur
hans sem flestir eru nú rosknir iðn-
aðarmenn eru æðimargir og óhætt er
að segja að víða í íslenskum mann-
virkjum sjáist sú verkþekking sem
hann innrætti nemendum sínum vel
og þau standa sem bautasteinn um
minningu hans.
Ferðalög og ljósmyndun voru ein
helstu áhugmál hans og þessi áhuga-
mál tengdi hann saman og lagði á sig
löng og ströng ferðalög oft í tvísýnu
til að ná í gott myndefni.
Hann ferðaðist bæði innan lands
og utan og naut sín jafnvel á íslensk-
um fjöllum í frumstæðu tjaldi og á
glæsihótelum um heim allan.
Oft var gaman í kaffitímum að
hlusta á ferðalýsingar hans og
ferðast þannig með honum í hugan-
um.
Karl var óvenju hraustur fram eft-
ir öllum aldri og lét ekki Elli kerlingu
aftra sér frá því að koma á mannamót
eða fara í ferðalög og alltaf bar hann
sig vel þegar við fyrrum starfsfélagar
hittum hann á ólíklegustu stöðum oft-
ar en ekki akandi.
Öllum er gefinn ákveðinn tími hér
á jörðinni og nú er Karl Sæmundsson
lagður af stað í sína síðustu ferð.
Blessuð sé minning um góðan dreng.
Samstarfsmenn í Iðnskólanum
í Reykjavík.
Þú varst minn vetrareldur.
Þú varst mín hvíta lilja,
bæn af mínum bænum
og brot af mínum vilja.
Við elskuðum hvort annað,
en urðum þá að skilja.
Ég geymi gjafir þínar
sem gamla helgidóma.
Af orðum þínum öllum
var ilmur víns og blóma.
Af öllum fundum okkar
slær ævintýraljóma.
Og þó mér auðnist aldrei
neinn óskastein að finna,
þá verða ástir okkar
og eldur brjósta þinna
ljós á vegi mínum
og lampi fóta minna.
(Davíð Stefánsson.)
Hvíl í friði, kæri vinur,
Kolbrún.
Góðvinur minn og göngufélagi til
margra ára, Karl Theodór Sæmunds-
son, hefur nú kvatt þetta jarðlíf en
kannar í þess stað nýja heima. Ald-
urinn var orðinn hár, hartnær 95 ár
og þrekið farið, eftir stóð sterkur vilji
og dirfska til að gera það sem hann
taldi sér vera skylt að annast áður en
að endalokum kæmi. Daginn fyrir
andlátið fór hann síðustu ferðina í
sumarbústaðinn á Þingvöllum, með
góðri aðstoð Jóns Ævars sonar síns,
til þess að líta einu sinni enn fegurð
Þingvallavatns og fjallahringinn sem
umvefur það.
Karl var alla ævi mikill útilífsmað-
ur. Allt frá fullorðinsárum og fram til
efri ára lagði hann stund á fjallgöng-
ur, bæði vetur og sumar. Hann var
þaulkunnugur á hálendi Íslands. Um
árabil var hann leiðsögumaður inn-
lendra og erlendra ferðamannahópa.
Hann tók mikinn þátt í starfi Ferða-
félags Íslands og margan skála þess
annaðist hann um að smíða og reisa á
staðnum.
Hann var félagi og í stjórn Surts-
eyjarfélagsins og hannaði og reisti
skála þess í Surtsey.
Karl var afar listrænn. Hann hafði
næmt auga fyrir myndefni náttúr-
unnar. Hann tók ógrynni af ljós-
myndum á ferðalögum sínum um
landið og hafa margar þeirra birst í
blöðum. Þá lagði Karl fyrir sig mál-
aralist og hefur hann haldið allmarg-
ar sölusýningar á verkum sínum.
Þegar horft er til baka og safn
minninganna skoðað kemur margt
upp í hugann. Margar voru þær ferð-
ir um landið sem við fórum saman
ásamt konum okkar. Norðurlandið, á
Flateyjardal, í Fjörður, í Náttfara-
víkur við Skjálfanda, Þeistareykir.
Austurlandið, í Herðubreiðarlindir,
Öskju, Hvannalindir, Kverkfjöll. All-
ir þessir staðir og fleiri til mynda þau
perlubönd sem varðveitast í minning-
unni.
Þá eru ótaldar þær fjölmörgu
gönguferðir okkar um nágrenni
Reykjavíkur, allt ofan úr Hvalfirði og
suður á Reykjanes. Þær ferðir stund-
uðum við allt árið, þó mest frá hausti
til vors. Í öllum þessum ferðum var
Karl frumkvöðullinn, fræðarinn og
veitandinn en ég einungis þiggjand-
inn. Hann hafði margoft farið þessar
leiðir áður og kunni skil á hverju því
sem fyrir augu bar. Karl var prýði-
lega hagmæltur en flíkaði því lítt.
Mörg varð vísan til á þessum ferðum
og því miður ekki allar skráðar niður.
Á jólakorti til mín 1980 er eftirfar-
andi staka og vísar hún til ferðalaga
okkar á næstliðnu sumri:
Eftir vetrar illviðrið
ófærð og vegaleysu,
endurtaka ættum við
aðra slíka reisu.
Konu sína Helgu Jónsdóttur missti
Karl 19. maí 1971. Það varð honum
mikið áfall og hafði áhrif á allt hans líf
til lokadægurs. Heimili þeirra á
Reynimel 22 var í senn glæsilegt og
menningarlegt þar sem gestrisni,
glaðværð og hlýtt viðmót sátu í önd-
vegi.
Ferðin mikla er hafin. Hennar
hafði Karl beðið lengi og hann beið
tilbúinn í ferðafötunum.
Við leiðarlok þakka ég og fjöl-
skylda mín hjálpsemi alla, vináttu og
órofa tryggð.
Aðstandendum öllum sendum við
samúðarkveðjur.
Þorkell Skúlason.
Þegar ég skrifa þetta erum við
fjórir saman á ferð austur Flóann og
ætlum að skreppa upp í Tindfjöll, já,
sömu leið og við fórum saman í fyrra-
sumar þegar við hittum hann Magn-
ús í Miðdal og hann dró upp fyrstu
gestabók hússins þar sem þú hafðir
ritað inngangsorðin fyrir hálfri öld.
Það var einmitt svona dagur, nema
ennþá bjartari. Moggaspá hans var
sú glæsilegasta sem ég hefi séð. Full-
ar sólir á Suðurlandi og það gekk eft-
ir allan daginn. Þetta varð eftirminni-
legur dagur. Við höfum rifjað hann
oft upp síðan og farið hugferðum
sömu stórkostlegu leiðina á kvöldum.
Nú erum við að fara yfir Ytri-
Rangá. Jú, jú, sagðirðu, leiðin að
fossinum er hérna aðeins vestar, og
það var nákvæmlega þannig, rétt
eins og svo margt annað sem þú sagð-
ist hafa löngu gleymt og ekkert vita
lengur.
Í Inn-Hlíðinni förum við nú hjá
Háamúla. Þar tókstu myndirnar fyrir
60 árum þegar þið gistuð þar í krapa-
ferðinni miklu þegar hestarnir lágu
dýpra en á kviði og allt varð vindandi
í vetrarnóttinni. Erfið ferð en indæl
endurminning um gestrisna húsráð-
endur og svo auðvitað að lokum, enn
eina frábæra Tindfjallapáska. Ofan
við brekkurnar í Fljótsdal komum við
á skíðalöndin. Forðum var hér ekkert
hlemmiskeið fyrr en snjórinn var
lagstur yfir. Þá var hér svifið yfir og
sungið í skála. Þá voru margir fastir
gestir í ferðahópum sem nú hafa
misst sinn síðasta mann. Með mönn-
unum hverfa minningarnar, þær sem
hvergi eru skráðar, líkt og sú sem
Friðgeir Grímsson rifjaði upp á ní-
ræðisafmælinu þínu. Þar lýsti hann
því þegar þið tveir genguð Lónsöræf-
in og norður á Fljótsdal: Þegar við
loksins klöngruðumst upp á efstu
brúnirnar og horfðum niður yfir
Eyjabakkana mælti Karl fram þessa
vísu:
Er nú sleppir urð og grjóti
eygjum við græna hagana.
Nú er það bara niðrí móti
næstu fjóra dagana.
Við skruppum norður á hálsana til
að horfa til Heklu í blíðviðrinu en
komum svo að efsta skálanum sem þú
varst við að hanna og reisa og bjóst í á
hverjum páskum um áratuga skeið.
Við tókum af okkur mynd núna, rétt
eins og við gerðum í fyrra. Að þessu
sinni förum við þó ekki sömu heim-
leiðina. Eftir nokkra stund erum við
komnir aftur niður í Fljótsdal og svo
inn að Gilsá við Hellisvelli og horfum
til Eyjafjallajökulsins eins og stund-
um áður þegar við komum vestur yfir
Markarfljótið. Já, ég var hrifinn af
myndinni sem þú hafðir málað héðan
við hlýbjarta snemmmorgunsól.
Hugurinn skreppur að skoða þínar
listilegu ljósmyndir. Ég dáðist að
auga þínu fyrir myndefni, eins og
þegar við ókum fram á ræksni af brú í
heiðinni. Stansaðu hérna, sagðirðu og
tókst mynd sem ég þóttist viss um að
ynni aldrei til verðlauna því ég sá þar
ekkert efni. Svo sá ég síðar þessa fínu
mynd og mér var ljóst að þú sást allt
annað en ég og svo leiftursnöggt, þótt
sjónin væri farin að daprast um of til
að aka bíl.
Við ökum frá Gilsá inn fyrir Laus-
ölduna. Ekki sakar að svipast um eft-
ir vaði á Fljótinu. Það brýtur sig álit-
lega. Eftir klukkutíma hafa allir
álarnir verið gengnir og brotin vaðin.
Við reynumst heppnir því við finnum
ágæt vöð. Ég kalla þau Karls-vöð að
þessu sinni, en eðli allra vaða á Mark-
arfljóti er að breytast ört og byltast
og áður en varir eru þau ekki lengur,
rétt eins og önnur spor okkar í tilver-
unni skolast út í ekki neitt þegar
tímar líða fram og þeir hverfa sem
mundu.
Ég sakna þín, ferðavinur, þótt ég
gleðjist yfir þinni hvíld og lausn frá
þessu síðasta algjöra ferðahelsi. Inni-
leg samúðarkveðja til fjölskyldunnar.
Gísli Ólafur Pétursson og
Ragna Freyja Karlsdóttir.
KARL THEÓDÓR
SÆMUNDSSON