Morgunblaðið - 20.09.2004, Blaðsíða 12

ERLENT
12 MÁNUDAGUR 20. SEPTEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Jarðvegsþjöppur, hopparar
og keflavaltarar
Sími 594 6000
HU Jintao, forseti Kína, tók í gær
við formennsku í hermálaráði kín-
verska Kommúnistaflokksins af
Jiang Zemin, fyrrverandi forseta
landsins, en þar með hefur Hu nú
alla helstu þræði valdanna í Kína í
sínum höndum. Hann er af fjórðu
kynslóð valdamanna í Kommúnista-
flokknum, tekur við af Jiang sem
tók við af Deng Xiaoping sem aftur
var arftaki sjálfs Maós Zedong.
Valdaskiptin í Kína hófust form-
lega í nóvember 2002 þegar Hu tók
við af Jiang sem leiðtogi kínverska
Kommúnistaflokksins. Hu, sem er
61 árs, tók síðan við af Jiang sem
forseti Kína í mars í fyrra en Jiang
var hins vegar áfram formaður her-
málanefndarinnar, sem veitir um-
talsverð völd í Kína, þar til í gær.
Sem formaður hermálanefndar-
innar ræður Hu nú kjarnorku-
vopnabúri Kínverja og er æðsti yf-
irmaður kínverska heraflans, sem
er um 2,5 milljónir manna.
Jiang sagði af sér
Valdaskiptin fóru fram á lokadegi
fundar miðstjórnar kínverska
Kommúnistaflokksins sem haldinn
var í Peking í gær. Kjörtímabil hins
78 ára gamla Jiangs átti að renna út
2007 en að sögn kínversku frétta-
stofunnar Xinhua sagði hann af sér
embætti til að tryggja að „stjórn
flokksins hefði full yfirráð yfir her
landsins“.
Xinhua sagði að Jiang hefði flutt
stutta og tilfinningaþrungna ræðu
að afloknum fundinum í gær þar
sem hann hvatti flokksmenn til að
fylkja sér á bak við Hu. „Ég er sann-
færður um að flokkur okkar mun
vinna enn stærri og meiri sigra á
næstu árum,“ sagði Jiang meðal
annars.
AFP-fréttastofan segir að þrýst-
ingur hafi verið á Jiang að setjast í
helgan stein og fylgja þannig for-
dæmi Dengs Xiaopings sem vék fyr-
ir Jiang árið 1989. En getgátur hafa
einnig verið á lofti um að Jiang þjáð-
ist af krabbameini í blöðruhálskirtli.
Virkur á bak við tjöldin?
Á fundinum í gær var Xu Caihou
útnefndur varaformaður hermála-
nefndarinnar en fyrir eru þeir Cao
Gangchuan varnarmálaráðherra og
Guo Boxiong hershöfðingi. Eru þeir
þrír, auk Hus, nú æðstu yfirmenn
kínverska hersins.
Vakti athygli að Xu var kjörinn
nýr varaformaður en ekki Zeng
Qinghong, sem hefur verið hægri
hönd Jiangs, eins og fastlega hafði
verið reiknað með. Þykir þetta enn
frekar til marks um styrkari stöðu
Hus forseta. Þykir líklegt að Hu
leggi nú aukna áherslu á að setja
mark sitt á stjórnarstefnuna en
hann vill draga úr spillingu og auka
gegnsæi í stjórnkerfinu. Hann hefur
hins vegar hafnað vestrænum lýð-
ræðisumbótum og sagði í ræðu í síð-
ustu viku að slíkar breytingar
myndu leiða þjóðina „niður blind-
stræti“.
Paul Harris, stjórnmálafræðing-
ur við Lingnan-háskóla í Hong
Kong, segir þó of snemmt að segja
til um hvort Jiang væri að öllu leyti
sestur í helgan stein og hvort valda-
skiptin væru þar með afstaðin.
„Menn líta svo á að Jiang Zemin sé
horfinn af sviðinu í formlegum
skilningi, hann er búinn að afsala
sér öllum titlum, en hann hefur allan
þennan tíma verið að reyna að
fylgja fordæmi Dengs Xiaopings og
hann langar gjarnan til að vera virk-
ur á bak við tjöldin,“ sagði Harris.
Hu styrkir stöðu sína sem
valdamesti maður Kína
Jiang Zemin víkur sem formaður hermálanefndar Kommúnistaflokksins
Peking. AFP, AP.
Jiang Zemin (t.h.) og Hu Jintao handsala valdaskiptin í gær en Hu trónir
nú einn efst á toppi valdapíramídans. Myndin er tekin af sjónvarpsskjá.
AP
FORSETAKOSNINGAR fara fram
í Indónesíu í dag en um er að
ræða aðra umferð kosninganna
og kjósa íbúarnir nú á milli þeirra
tveggja sem flest atkvæði fengu í
fyrri umferðinni 5. júlí sl. Sitjandi
forseti, Metawati Sukarnoputri,
hvatti þjóð sína í gær til að sýna
umheiminum að halda mætti
kosningar í landinu með frið-
samlegum og lýðræðislegum
hætti en Sukarnoputri sækist ein-
mitt eftir endurkjöri og er konan
á stóru myndinni meðal stuðn-
ingsmanna hennar.
Allt virðist hins vegar benda til
þess að kjósendur hallist fremur
að því að gefa keppinauti hennar,
Susilo Bambang Yudhoyono, tæki-
færi til að sýna hvað hann getur
en Yudhoyono, sem er fyrrver-
andi hershöfðingi og sést á ann-
arri mynd hér til hliðar, fékk flest
atkvæði í fyrri umferðinni og hef-
ur haft örugga forystu í öllum
skoðanakönnunum.
Þetta verður í fyrsta sinn sem
íbúar Indónesíu geta kosið sér
forseta beint en landið er fjöl-
mennasta múslímaríki jarðar.
Reuters
Yudhoyono spáð sigri í Indónesíu
STJÓRNVÖLD í Íran höfnuðu í
gær með öllu tilmælum Alþjóða-
kjarnorkumálastofnunarinnar (IA-
EA) um að hætta framkvæmdum
við auðgun úrans. Sagði Hassan
Rowhani, æðsti yfirmaður kjarn-
orkumála í Íran, á blaðamannafundi
í Teheran, að kröfur Alþjóðakjarn-
orkumálastofnunarinnar væru ólög-
legar og að ef málinu yrði vísað til
öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna
myndu Íranar takmarka heimildir
fulltrúa IAEA til eftirlits í landinu.
„Íran mun ekki fallast á neinar
skuldbindingar varðandi það að
hætta starfsemi í tengslum við
auðgun úrans,“ sagði Rowhani en
hægt er að nota auðgað úran til að
búa til kjarnorkuvopn. Íranar
fullyrða hins vegar að kjarnorku-
starfsemi þeirra sé í friðsamlegum
tilgangi, þ.e. til að framleiða raf-
magn.
Íran skrifaði í desember undir
viðaukasamning við samninginn um
bann við útbreiðslu kjarnorkuvopna
(NPT). Þing landsins á eftir að stað-
festa viðaukasamninginn, sem heim-
ilar eftirlitsmönnum Alþjóðakjarn-
orkumálastofnunarinnar að fara í
fyrirvaralausar eftirlitsheimsóknir í
kjarnorkuver Írana.
Rowhani sagði að Íranar hygðust
hlíta þeim reglum sem samningur-
inn felur í sér en að ef málinu yrði
vísað til öryggisráðs SÞ myndu þeir
engu að síður hætta að heimila eft-
irlit af hálfu IAEA.
Frumkvæðið verður
að vera Írana sjálfra
Rowhani sagði þó að Íranar
myndu hugsanlega hætta frekari
framkvæmdum við auðgun úrans en
að slík ákvörðun yrði aðeins tekin
eftir „samningaviðræður“ og að
frumkvæði Írana sjálfra. Sagði hann
að Íranar hafi ekki í hyggju að hefja
eiginlega auðgun úrans, það er að
segja að sprauta úrangasi inn í skil-
vindur. En önnur starfsemi þessu
tengd, svo sem framleiðsla, sam-
setning og prófanir á skilvindunum,
muni væntanlega halda áfram.
Íranar hafna
tilmælum IAEA
Teheran. AFP.
GEORGE W. Bush Bandaríkjafor-
seti var í gær harðlega gagnrýndur
fyrir að vilja ekki viðurkenna að
staðan í Írak hefði versnað verulega
undanfarnar vikur og mánuði. Voru
lýsingar ráðamanna í Hvíta húsinu
sagðar algerlega úr tengslum við
raunveruleikann.
„Ég tel ekki að við séum að vinna
[í Írak],“ sagði repúblikaninn Chuck
Hagel, öldungadeildarþingmaður frá
Nebraska, í sjónvarpsþættinum
„Face the Nation“ á CBS-sjónvarps-
stöðinni. „Við erum í miklum vand-
ræðum í Írak,“ sagði hann.
Undir þetta tók demókratinn Jos-
eph Biden, sem situr í utanríkis-
málanefnd öldungadeildar þingsins,
í viðtali á ABC-sjónvarpsstöðinni og
repúblikaninn Lindsey Graham
sagðist í viðtali við CNN telja að
ástandið í Írak ætti eftir að versna
áður en það batnaði.
Mikið mannfall að undanförnu
Bush hefur aftur móti gert lítið úr
ofbeldinu í Írak undanfarna daga og
fremur reynt að varpa kastljósinu að
fyrirhuguðum kosningum í Írak í
janúar nk. Á bilinu 300 og 400 manns
hins vegar hafa dáið í september-
mánuði einum og sér og meira en
1.000 bandarískir hermenn hafa nú
fallið í átökum í landinu og því þykir
mörgum sem forsetinn geri heldur
lítið úr átökunum undanfarið.
Stórblaðið The Washington Post
gagnrýndi forsetann m.a. harðlega í
gær og sagði viðbrögð hans jaðra við
að vera „óheiðarleg“. „Ekki aðeins
hefur Bush forseti ekki sagt hvernig
eða hvort hann hyggist bregðast við
versnandi stöðu [í Írak] – hann við-
urkennir í reynd ekki að staðan hafi
versnað,“ sagði í leiðara The Wash-
ington Post.
Sagði blaðið að þó að þetta kynni
að hafa kosti í för með sér hvað varð-
aði möguleika forsetans á endurkjöri
í kosningunum í nóvember þá væri
það „líka afskaplega ábyrgðarlaust
og hugsanlega hættulegt“.
Bush hvattur til
að horfast í augu
við staðreyndir
Washington. AFP.