Morgunblaðið - 20.09.2004, Blaðsíða 15

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 20. SEPTEMBER 2004 15
Heimsmeistaramót hesta
í Norrköping 2005
Við höfum tryggt okkur nokkrar íbúðir í miðbæ Norrköping
4ra til 7 manna til útleigu á meðan á VM 2005 stendur
í Norrköping, 1.- 7. ágúst 2005.
Auk þess bjóðum við: Hótelherbergi 2ja-4ra manna á 4ra stjörnu hóteli, og á
mótssvæði verða: hjólhýsi, húsbílar, „hyttur 4ra manna“ auk bílaleigubíla.
Höfum sett upp frekari upplýsingar á heimasíðu okkar og fyrirspurnarform.
Fylkir - Bílaleiga ehf.
ferðaskrifstofa
sími 456-3745
heimasíða www.fylkir.is
Vilhjálmur frændi
minn á Brekku í Mjóa-
firði er níræður í dag.
Án þess að rifja upp
glæstan starfsferil
hans, nema að mjög
litlu leyti, langar mig
til að senda honum,
Margréti og þeirra
fólki hugheilar afmæl-
isóskir í tilefni dagsins.
Við Vilhjálmur vorum
aldir upp sitt hvorum
megin fjallgarðsins,
sem skilur að Mjóa-
fjörð og Seyðisfjörð.
Brekka í Mjóafirði
stendur á norðurströnd fjarðarins,
en Hánefsstaðir á suðurströnd
Seyðisfjarðar. Má heita að bæirnir
standist á.
Í okkar ungdæmi var mikill sam-
gangur milli bæjanna enda bjó
Stefanía móðir Vilhjálms á Brekku,
en Björg Sigurðardóttir, amma
mín, á Hánefsstöðum. Ég man því
snemma eftir Vilhjálmi, sem var
bráðger og vakti þá þegar athygli,
sem óvenju vel gefinn og bók-
hneigður unglingur. Eftir skólavist
á Laugarvatni, þar sem hann lauk
námi með glæsibrag, gerðist hann
bóndi á Brekku árið 1936. Fyrst
með föður sínum og föðurbróður
og síðar með Sigfúsi syni sínum.
Vilhjálmur var fljótur til að taka
upp nýja búskaparhætti við hey-
skap og jarðvinnslu og búnaðist
þeim hjónum vel.
Hann var kennari og skólastjóri
við barnaskólann í Mjóafirði í rúm-
lega 30 ár. Þá oddviti hreppsins í
áratugi og gegndi auk þess marg-
víslegum trúnaðarstörfum á heima-
slóðum. En það fór ekki hjá því, að
Vilhjálmur vekti snemma athygli
utan sveitar. Á fjölmennum fundi á
Eiðum tók hann til máls, þá korn-
ungur. Á fundinum voru meðal
annarra Eysteinn Jónsson ráð-
herra og Sigurður Kristjánsson al-
þingismaður. Meðan Vilhjálmur
var að tala sagði Sigurður við Ey-
stein: „Hann jarmar laglega þessi.“
Það fór ekki framhjá reyndum
stjórnmálamanni, að þessi ungi
maður var vel máli farinn. Og brátt
tóku að hlaðast á Vil-
hjálm allskonar trún-
aðarstörf utan sveit-
ar. Fyrst varð hann
alþingismaður fyrir
Suður-Múlasýslu árin
1949–1956 og 1959.
Sat svo á Alþingi sem
varaþingmaður fyrir
Austurlandskjördæmi
öðru hvoru árin
1961–1967. Og loks
þingmaður þess kjör-
dæmis árin 1967–
1978, að hann ákvað
sjálfur að láta af
þingmennsku. Þá
gegndi Vilhjálmur ýmsum trúnað-
arstöðum fyrir samtök landbúnað-
arins.
Þegar kom að ráðherravali eftir
kosningarnar 1974 ákvað þing-
flokkur Framsóknarflokksins að
velja Vilhjálm til að gegna starfi
menntamálaráðherra í ríkisstjórn
Geirs Hallgrímssonar. Rækti hann
ráðherrastörf með stakri prýði, svo
vakti athygli alþjóðar. Meðal stór-
mála sem hann beitti sér fyrir að
gengju sem fyrst fram voru t.d.
uppbygging Menntaskólans á Eg-
ilsstöðum, nýja Útvarpshúsið í
Reykjavík og Þjóðarbókhlaðan, svo
dæmi séu nefnd.
Þegar Vilhjálmur lét af þing-
mennsku hófst alveg nýr þáttur í
ævi hans. Hann gerðist afkasta-
mikill rithöfundur og sendi frá sér
fjölmargar bækur um ýmis efni.
Hann skráði t.d. mikið verk um
ævi Eysteins Jónssonar, ráðherra
og formanns Framsóknarflokksins.
Þar er m.a. að finna frá fyrstu
hendi verðmætar heimildir um
marga sögulega atburði, sem gerð-
ust á öldinni sem leið. Þá ritaði
hann einnig Mjófirðingasögur í
þrem bindum, sem greina frá
landsháttum, mannlífi og mann-
fólkinu í Mjóafirði, svo og síldveið-
um og hvalveiðum Norðmanna þar.
Þess ber að geta, að um 400 manns
bjuggu í Mjóafirði á sínum tíma.
Og nú er þessi löngu þjóðkunni
stjórnmálamaður og rithöfundur að
mestu hættur störfum og sestur í
helgan stein. Þó bregður hann sér í
aðgerðargallann og gengur að fisk-
verkun með sínu fólki rétt eins og
fyrir svo sem 80 árum.
Fyrir nokkrum dögum heimsótti
ég Vilhjálm og Margréti konu hans
á Brekku, þar sem þau búa á
sumrin, samvistum við fjölskyld-
una, en á vetrum búa þau á Egils-
stöðum. Þau hjónin eru ágætlega
ern og ánægð. Þegar ég fór fylgdi
ég Vilhjálmi niður í sjóhúsin, þar
sem hann snaraðist í aðgerðargall-
ann og tók til við að hjálpa sínu
fólki að gera að afla, sem Páll son-
ur hans fékk undir Bjargi, norðan
við Dalatanga.
Vilhjálmur á Brekku var svo
sannarlega maður fólksins eins og
Ólafur Jóhannesson orðaði það.
Hann var vinsæll og dugandi þing-
maður og ráðherra. Við frændur
vorum baráttufélagar í stjórnmál-
unum í áratugi. Get ég vart hugsað
mér ánægjulegri félagsskap. Vil-
hjálmur er með afbrigðum
skemmtilegur maður og traustur
og heill í samstarfi. Hann er sér-
lega minnugur, fyndinn og frábær
sögumaður. Hann er látlaus í fram-
komu og skiptir engu hvort hann
er í fiskaðgerð eða ráðherra. Ég
get ekki hugsað mér, að hann geri
á annarra hlut viljandi. Hann er
sómamaður í einu og öllu.
Þau Vilhjálmur og Margrét hafa
lifað hamingjusömu lífi. Eignuðust
fimm mannvænleg börn og eiga
stóran hóp afkomenda.
Ég lýk svo þessum fátæklegu
línum með því að senda þeim hjón-
um og fjölskyldunni allri hjartan-
legar hamingjuóskir frá okkur
Þóru og þeim fjölmenna frænd-
garði, sem að okkur stendur.
Tómas Árnason.
Hollvini heilbrigðra lífshátta og
heiðrar hugarsýnar eru heillaóskir
hlýjar sendar er hann ungur í anda
og ern vel fagnar áfanga góðum,
áratugum níu er náð og enn á
gleðin góð þar öruggt athvarf og
frásagnarlistin frábæran túlkanda.
Ekki síður er samfylgdin veitul og
vermandi þökkuð þessum vor-
manni ágætra eiginda. Gjörva
hönd og gjöfulan hug hefir hann að
svo mörgu lagt og lífssýnin ávallt
einkennzt af því að koma sem
mestu góðu vel á veg fram. Það er
margs að minnast frá svo fjölmörg-
um samverustundum og í endur-
minning mætri bregður þar aðeins
yfir birtu og hlýju, við vorum í
mörgu samherjar og baráttufélag-
ar, þótt eðlilega greindi okkur
einnig á, hitt þó miklu fleira og
þýðingarmeira. Fjölþættum og far-
sælum störfum bóndans, kennar-
ans, þingmannsins, ráðherrans og
rithöfundarins er ekki unnt að
gjöra nein verðug skil en eitt
morgunljóst að mikil alúð og um-
hyggja var að öllu lögð, hvar sem á
akri var erjað.
Í starfi sínu á Alþingi bar hann
ævinlega hag austfirzkra byggða
fyrir brjósti, sókndjarfur gjarnan
og fylginn sér, en átti einnig til að
bera þá lagni og lipurð í málafylgju
sem oft reyndist affarasælust, þeg-
ar upp var staðið.
Alveg sérstaklega vil ég svo
þakka bindindismanninum Vil-
hjálmi Hjálmarssyni vökula varð-
stöðu og fordæmið frábæra þegar
hann sem ráðherra veitti ekki vín í
veizlum sínum, veizlum sem voru
þekktar fyrir það að vera þær allra
skemmtilegustu.
F.h. Bindindissamtakanna IOGT
eru Vilhjálmi færðar alúðarþakkir,
fáir menn í fararbroddi hafa mál-
staðnum mikilvægari verið. Sam-
tökin senda honum hugumhlýjar
óskir og árna honum alls góðs á
tugnum tíunda.
Gamlar góðar stundir svo víða á
vettvangi vil ég þakka einlægum
hug og um leið eru þeim hjónum
báðum, höfðingskonunni Margréti
og honum sem bæði fylla nú tugina
níu, færðar hjartanlegar heillaósk-
ir og þeim alls góðs beðið á braut-
um fram.
Helgi Seljan.
VILHJÁLMUR
HJÁLMARSSON
AFMÆLI
Eftirfarandi greinar eru á mbl.is:
Jón Steinsson: „Það er engin
tilviljun að hlutabréfamarkaður-
inn í Bandaríkjunum er öflugri
en hlutabréfamarkaðir annarra
landa.“
Regína Ásvaldsdóttir: „Eitt af
markmiðum með stofnun þjón-
ustumiðstöðva er bætt aðgengi í
þjónustu borgaranna.“
Jónas Gunnar Einarsson:
„Áhrifalaus og mikill meirihluti
jarðarbúa, svokallaður almenn-
ingur þjóðanna, unir jafnan mis-
jafnlega þolinmóður við sitt.“
Jakob Björnsson: „Mörg rök
hníga að því að raforka úr vatns-
orku til álframleiðslu verði í
framtíðinni fyrst og fremst unnin
í tiltölulega fámennum, en vatns-
orkuauðugum, löndum...“
Tryggvi Felixson: „Mikil ábyrgð
hvílir því á þeim sem taka
ákvörðun um að spilla þessum
mikilvægu verðmætum fyrir
meinta hagsæld vegna frekari ál-
bræðslu.“
Stefán Örn Stefánsson: „Ég
hvet alla Seltirninga til að kynna
sér ítarlega fyrirliggjandi skipu-
lagstillögu bæjaryfirvalda ...“
Gunnar Finnsson: „Hins vegar
er ljóst að núverandi kerfi hefur
runnið sitt skeið og grundvall-
arbreytinga er þörf...“
Eyjólfur Sæmundsson og
Hanna Kristín Stefánsdóttir:
„Öryggismál í landbúnaði falla
undir vinnuverndarlög og þar
með verksvið Vinnueftirlitsins.“
Jakob Björnsson: „Með þvílík-
um vinnubrögðum er auðvitað lít-
il von um sættir.“
Guðmundur Hafsteinsson: „Því
eru gráður LHÍ að inntaki engu
fremur háskólagráður en þær
sem TR útskrifaði nemendur
með, nema síður sé.“
Á mbl.is
Aðsendar greinar
UNDANFARIN ár hefur verið
mikil gróska í samskiptum milli Ís-
lands og afkomenda íslenskra land-
nema í Vesturheimi. Blásið hefur
verið nýju lífi í þetta samstarf bæði
af hálfu stjórnvalda og
einkaaðila. Grunnur
þess er saga land-
námsins vestra og af-
komenda vesturfar-
anna, en með nýjum
tímum breytast
áherslur. Þannig er nú
forgangsmál að efla
samskiptin við nýjar
kynslóðir og jafnframt
ljóst að auk hefðbund-
innar samvinnu á sviði
menningar og lista eru
spennandi tækifæri á
sviðum ferðamála, vís-
inda og viðskipta.
Þjóðræknisfélag Íslendinga
(ÞFÍ) var stofnað 1939 og starfaði
um áratugaskeið en eins og gengur
og gerist færðist um hríð doði yfir
starf félagsins en árið 1997 var það
endurvakið. Í sama mund voru hug-
myndir um Snorraverkefnið mót-
aðar og kynntar og hafa nú 90 vest-
uríslensk ungmenni tekið þátt í
þessu verkefni og hafa væntingar
til þess að fullu staðist. Jafnframt
hafa 18 ungmenni farið frá Íslandi
til Manitoba á sl. 4 árum í syst-
urverkefninu Snorri West sem nýt-
ur vaxandi vinsælda.
Þjóðræknisfélagið hefur auk
Snorraverkefnisins, sem rekið er í
góðri samvinnu við Norræna Félag-
ið, lagt megináherslu á fræðslu og
ferðir til Vesturheims. Þannig hef-
ur Jónas Þór sagn-
fræðingur annast 2
námskeið á vegum fé-
lagsins á hverjum
vetri síðan árið 2000.
Upp úr þessum nám-
skeiðum spratt svo
mikill áhugi þátttak-
enda á að fara á slóðir
landnemanna og hafa
slíkar ferðir verið ár-
lega sl. 3 ár. Jafnframt
er ört vaxandi almenn-
ur áhugi á slíkum ferð-
um sem kalla má píla-
grímsferðir. ÞFÍ hefur
brugðist við þessum áhuga með því
að bjóða enn fleiri ferðir en áður og
á nýjar slóðir. Lagt er kapp á að
undirbúa þátttakendur vel með
fræðslu og í ferðunum sjálfum er
megináhersla lögð á að eiga náin
samskipti við félög og einstaklinga
af íslenskum ættum vestra. ÞFÍ
var endurvakið skömmu eftir að
Vesturfarasetrið á Hofsósi hóf
merka starfsemi sína og tókst þá
þegar góð samvinna sem farið hef-
ur vaxandi. Gerður var samstarfs-
samningur milli setursins og ÞFÍ í
mars sl. Jafnframt er mjög gott
samstarf við Þjóðmenningarhúsið
enda virðast tengsl við félög, ein-
staklinga og stofnanir vestra falla
vel að starfsemi þess. ÞFÍ á syst-
urfélag í Norður-Ameríku sem
stofnað var 1918 og ber enn hið
upprunalega heiti „Þjóðræknisfélag
Íslendinga í Vesturheimi (á ensku:
Icelandic National League of North
America) og er sögulegur grunnur
samstarfs og samskipta milli land-
nemanna og afkomenda þeirra í
samvinnu þessara félaga. Hins veg-
ar er elsta formlega vettvang sam-
skiptanna að finna í blöðunum
Heimskringla (stofnað 1886) og
Lögberg (stofnað 1888). Blöðin
voru sameinuð árið 1959 sem „Lög-
berg-Heimskringla“ og kemur það
nú út aðra hverja viku.
Mikill kraftur er nú í útgáfu
blaðsins undir styrkri ritstjórn
Steinþórs Guðbjartssonar sem tók
við blaðinu í mars sl. Lögð hefur
verið áhersla á að breikka mjög
upplýsingasvið blaðsins og birta
einnig fréttir frá jaðarsvæðum þar
sem tiltölulega fáir afkomendur Ís-
lendinga búa og einnig þaðan sem
þjóðræknisfélög hafa ekki verið
jafn öflug og t.d. í Manitoba.
Lögberg-Heimskringla er mjög
mikilvægur miðill frétta og upplýs-
inga frá Vesturheimi – ,,mikilvæg-
asti samskiptatengill okkar“ – eins
og segir í upplýsingabæklingi Þjóð-
ræknisfélagsins í Vesturheimi. Ein-
dregið er mælt með að þeir sem
hafa áhuga á að fylgjast vel með og
fræðast um þessi málefni gerist
áskrifendur og styðji í leiðinni við
útgáfu blaðsins. Hægt er að kaupa
áskrift að blaðinu með sendingu
heim og kostar hún 81 kan-
adadollar (um 4500 kr.) á ári eða
netáskrift sem kostar 45 kan-
adadollara (um 2500 kr.) á ári.
Undanfarna daga hefur verið hægt
að nálgast það á slóðinni www.log-
berg.com án greiðslu og einnig er
hægt að tilkynna um áskrift á síð-
unni.
Þjóðræknisfélögin og
Lögberg-Heimskringla
Almar Grímsson fjallar um
þjóðræknisfélög í Vesturheimi ’Lögberg-Heims-kringla er ,,mikilvæg-
asti samskiptatengill
okkar“ eins og segir í
upplýsingabæklingi
Þjóðræknisfélagsins í
Vesturheimi. ‘
Almar Grímsson
Höfundur er formaður
Þjóðræknisfélags Íslendinga.
Klapparstíg 44
Sími 562 3614
Hveitigraspressa
verð kr. 4.500
Græni töfrasafinn
Hægt að nota sem
ávaxtapressu líka