Morgunblaðið - 22.10.2004, Qupperneq 10

10 FÖSTUDAGUR 22. OKTÓBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
ÁRNI Magnússon félagsmálaráð-
herra hefur lagt fram á Alþingi
frumvarp um að heimilt verði að
hækka hlutfall al-
mennra lána
Íbúðalánasjóðs í
90% af matsverði
íbúðar. Núna er
hlutfallið 70%
þegar um fyrstu
íbúðarkaup er að
ræða en annars
65%. Lagt er til
að frumvarpið,
verði það að lög-
um, taki gildi 1. janúar 2005.
Í athugasemdum frumvarpsins
eru kynnt áform um hækkun há-
markslána í áföngum á næstu miss-
erum og hækkun brunabótaviðmiðs í
100% áður en frumvarpið verður að
lögum. „Gert er ráð fyrir því að þeg-
ar breytingin verður að fullu komin
til framkvæmda nemi hámarksláns-
fjárhæð Íbúðalánasjóðs 90% af verði
hóflegs íbúðarhúsnæðis,“ segir í at-
hugasemdum.
Jákvæð áhrif á sveitarfélög
Með frumvarpinu er einnig lagt til
að sérstök viðbótarlán sem veitt eru
að beiðni húsnæðisnefnda sveitarfé-
laga verði lögð niður. Í fylgiskjali frá
félagsmálaráðuneytinu kemur fram
að í heild séu „fjárhagsleg áhrif
frumvarpsins jákvæð fyrir sveitar-
félögin.“
Í fylgiskjali frá fjármálaráðuneyt-
inu kemur fram að ekki sé ástæða til
að ætla að frumvarpið, verði það að
lögum, hafi bein áhrif á útgjöld rík-
issjóðs. „Aftur á móti mun frumvarp-
ið leiða til aukins lánsfjárframboðs
til íbúðakaupenda og getur þannig
haft efnahagsleg áhrif með því að
auka innlenda eftirspurn og leiða til
hækkunar fasteignaverðs. Komi til
þess getur það aftur leitt til hækk-
unar vaxta Seðlabanka og vaxta al-
mennt.“
Hámarkslán
90% af verði
hóflegs íbúð-
arhúsnæðis
Árni Magnússon
 90% íbúðalán/miðopna
GUÐNI Ágústsson landbúnaðar-
ráðherra sagði í umræðu utan dag-
skrár á Alþingi í gær, um uppkaup
á bújörðum, að hinn hefðbundni
landbúnaður væri í mikilli þróun og
að mörg ný tækifæri blöstu við í ís-
lenskum sveitum. Breytingar væru
þó sársaukafullar. „Við finnum til í
stormum samtíðarinnar og það er
sárt að sjá góðar bújarðir hverfa.“
Hann benti þó á að 4.200 lögbýli
væru í ábúð af 6.400 jörðum. Þar af
væru 2.500 með framleiðslurétt.
Jarðirnar væru í eigu fjölskyldn-
anna og einstaklinganna að stærst-
um hluta.
Jón Bjarnason, þingmaður
Vinstrihreyfingarinnar – græns
framboðs, málshefjandi umræðunn-
ar, sagði hins vegar að nú væru
menn að vakna upp við vondan
draum í þessum efnum. „Fjársterk-
ir einstaklingar, félög og fyrirtæki,
kaupa í stórum stíl upp bújarðir,
jafnvel í fullum rekstri. Þeir flytja
framleiðsluréttinn milli jarða en
setja aðrar í eyði. Sjálfseignar-
bóndinn, fjölskyldubúið, er ekki
lengur grunneining heldur réttlitlir
leiguliðar stóreignamanna.“ Sagði
hann að breytingar á jarðalögum
og ábúðalögum sem samþykktar
hefðu verið á þingi sl. vor stuðluðu
að þessari þróun. Í stað þess m.a.
að skerpa á og skýra forkaupsrétt
sveitarfélaga á jörðum hefði hann
verið afnuminn.
Líka uppgangur í
íslenskum sveitum
Jón spurði ráðherra m.a. að því
hvort ríkisstjórnin væri sátt við að
jarðir og framleiðsluréttur í land-
búnaði færðist á fárra manna hend-
ur og að bændur væru gerðir að
réttlitlum leiguliðum.
Ráðherra sagði m.a. í svari sínu,
eins og fyrr kom fram, að mikill
uppgangur væri í íslenskum sveit-
um. „Vitur kona sem dásamaði upp-
gang og fegurð Íslands fyrir
skömmu sagði eitthvað á þá leið að
Ísland væri ilmvatn ævintýranna.
Já, það er á mörgum sviðum sem er
mikill uppgangur og miklar breyt-
ingar á Íslandi. Það á líka við ís-
lenskar sveitir.“
Ráðherra sagði að ekki hefði ver-
ið eins mikil nýsköpun í íslenskum
sveitum í áratugi. „Búgreinarnar
fjárfesta og bændurnir byggja upp,
stækka og styrkja bú sín, sem
þóttu of lítil til að lifa af þeim til að
unga fólkið vildi taka við búunum.“
Hann ítrekað þó að sárt væri að sjá
góðar bújarðir hverfa úr hefð-
bundnum landbúnaði. „Við getum
brugðið okkur austur fyrir fjall og
farið austur í Ölfus í stutta ferð.
Þegar ég fór til þings voru þar
fimmtán kúabú en nú er þar eitt.
Þó er búið á öllum jörðunum og á
öllum jörðunum býr gott fólk. Það
hefur skapað sér ný tækifæri og
nýja atvinnu. Ölfusið er fullbyggt.
Aðrir hafa fengið tækifærið til að
mjólka kýrnar og hugsa um sauð-
féð. Þannig hefur sú þróun verið og
ég efast ekki um að hún er mik-
ilvæg. Það má kannski segja, eins
og maðurinn sagði: Kýrin keppir
ekki við það að sofa út á sunnudög-
um. Þess vegna er Ölfusið of nærri
þéttbýlinu og stórborginni. Það
gefur mönnum önnur tækifæri til
þess að lifa þar með fjölskyldum
sínum. Þetta eru staðreyndirnar.“
Á villigötum
Fleiri þingmenn tóku þátt í um-
ræðunni. Anna Kristín Gunnars-
dóttir, þingmaður Samfylkingar,
sagði m.a. að stuðningur ríkisins
við íslenskan landbúnað væri
greinilega á villigötum þegar hann
lenti í vasa ríkisbubba. Og Guðjón
A. Kristjánsson, þingmaður Frjáls-
lynda flokksins, sagði að þó að það
kynni vel að vera eðlilegt að eigna-
menn eignuðust eina og eina jörð í
sveitum, væri ekki eðlilegt að þeir
söfnuðu til sín jörðum.
Drífa Hjartardóttir, þingmaður
Sjálfstæðisflokks, sagði m.a. að
með auknu frelsi til athafna og
frjálsri sölu á fullvirðisrétti hefðu
búin stækkað og rekstur þeirra
styrkst. Síðan sagði hún: „Það er
aftur umhugsunarvert hvort of
mikil samþjöppun á fullvirðisrétti
sé ekki eitthvað sem þarf að skoða
en það verður tíminn að leiða í
ljós.“
Jarðir færast á fáar hendur
Ísland ilmvatn
ævintýranna
Morgunblaðið/Sverrir
Guðni Ágústsson Jón Bjarnason
ins og segir í fyrsta lagi að sam-
skipti umboðsmanns Alþingis og
fyrirsvarsmanna stjórnsýslunnar
fari fram á þeim grundvelli að lög-
um samkvæmt sé það hlutverk um-
boðsmanns að hafa í umboði Al-
þingis eftirlit með stjórnsýslu ríkis
og sveitarfélaga. Umboðsmaður sé
í störfum sínum óháður fyrirmæl-
um frá öðrum, þar með töldu Al-
þingi.
Í öðru lagi segir að óski fyr-
irsvarsmaður stjórnvalds eftir að
ræða við umboðsmann Alþingis í
tilefni af máli sem umboðsmaður
hafi til meðferðar eða hafi lokið
skuli meginreglan vera sú að slíkar
umræður fari fram á fundi. Um-
boðsmaður og fyrirsvarsmaður
stjórnvalds ákveði hvor af sinni
hálfu hverjir skuli sitja fundinn.
Umboðsmaður leitist við að verða
við óskum um slíka fundi eins fljótt
og kostur er hverju sinni.
UMBOÐSMAÐUR Alþingis af-
greiddi 311 mál á árinu 2003 sem
er ívið meiri málafjöldi en árið á
undan þegar afgreidd voru 292
mál. 45 mál voru óafgreidd hjá
embættinu í árslok, en á árinu
komu 299 ný mál til kasta þess,
samanborið við 280 mál árið 2002.
Umboðsmaður tók sjálfur upp sex
mál á árinu 2003 að eigin frum-
kvæði.
Þetta kemur fram í ársskýrslu
umboðsmanns Alþingis vegna árs-
ins 2003, en þar eru einnig birtar
samskiptareglur umboðsmanns og
stjórnvalda, en kynnt var að um-
boðsmaður myndi taka saman og
kynna slíkar reglur eftir fund sem
hann átti með forseta og fyrsta
varaforseta Alþingis og forsætis-
ráðherra síðastliðið vor, en tilefni
fundarins var samtal sem forsætis-
ráðherra hafði átt við umboðsmann
Alþingis skömmu áður. Í árs-
skýrslunni segir umboðsmaður að
þessar reglur og viðmiðanir séu
settar fram með það að markmiði
að tryggja sjálfstæði umboðs-
manns Alþingis í störfum og í sam-
ræmi við þá lagareglu að hann sé í
störfum sínum óháður fyrirmælum
frá öðrum. Reglurnar eru sex tals-
Síðan segir: „3. Telji fyrirsvars-
maður stjórnvalds og/eða umboðs-
maður þörf á að ræða niðurstöðu
álits eða mál sem umboðsmaður
hefur til meðferðar í símtali getur
hvor aðili um sig ákveðið, þar með
talið í símtalinu, að í stað símtals
skuli málið rætt á fundi.
4. Ef fyrirsvarsmaður stjórn-
valds óskar eftir að koma á fram-
færi við umboðsmann Alþingis at-
hugasemdum um störf hans er það
ósk umboðsmanns að þær séu
sendar honum skriflega.
5. Á fundum sem umboðsmaður
Alþingis heldur með fyrirsvars-
mönnum stjórnvalda skal færð
fundargerð þar sem skráð er til-
efni fundar, hverjir sitji hann og
hvert sé umræðuefni hans.
6. Samtöl og fundir umboðs-
manns Alþingis og fyrirsvars-
manna stjórnvalda fara fram
vegna starfs umboðsmanns og eru
sem slíkir ekki haldnir í trúnaði.
Telji fyrirsvarsmaður stjórnvalds
nauðsynlegt að greina umboðs-
manni frá einhverju sem stjórn-
vald óskar eftir að trúnaður gildi
um skal almennt setja slíka ósk
fram skriflega og tilgreina ástæð-
ur.“
Umboðsmaður Alþingis setur fram í ársskýrslu
samskiptareglur umboðsmanns og stjórnvalda
Samtöl og
fundir með
umboðsmanni
ekki í trúnaði
Eiga að tryggja sjálf-
stæði umboðsmanns
GUÐNI Jón Guð-
bjartsson frá Ljósa-
fossi, fyrrverandi
stöðvarstjóri Sogs-
virkjana, lést á Hrafn-
istu í Hafnarfirði mið-
vikudaginn 20.
október sl. Hann var á
89. aldursári.
Guðni var fæddur í
Reykjavík 29. júní
1916, sonur Guðbjart-
ar Guðbjartssonar
vélstjóra og Halldóru
Salóme Sigmunds-
dóttur.
Eftir vélstjóranám starfaði hann
sem vélstjóri hjá Ríkisskipum. Á
stríðsárunum vann hann bæði á
strandferðaskipum og á
varðskipum. Fór hann
meðal annars sem vél-
stjóri á Esjunni í hina
frægu Petsamóferð og
tók einnig virkan þátt í
björgun Persier sem
strandaði austan við Vík
í Mýrdal á stríðsárun-
um.
Guðni starfaði við
Ljósafoss og Sogsvirkj-
anir sem vélstjóri og síð-
an sem stöðvarstjóri í 43
ár er hann lét af störfum
vegna aldurs.
Eiginkona hans var Ragnheiður
Guðmundsdóttir sem lést árið 1995.
Börn þeirra eru sex.
GUÐNI JÓN
GUÐBJARTSSON
Andlát
STJÓRN Ferðamálasamtaka Ís-
lands vill að fjárframlög til ferðamála
á fjárlögum verði endurskoðuð. Í
ályktun frá stjórnarfundi samtak-
anna segir:
„Stjórn Ferðamálasamtaka Ís-
lands skorar á fjármálaráðherra,
fjárlaganefnd og aðra þingmenn að
endurskoða tillögur sínar í fjárlögum
fyrir árið 2005, þar sem lagt er til að
lækka til muna framlög til ferðamála.
Það getur ekki verið rökrétt að
draga úr slagkrafti þeirrar atvinnu-
greinar sem hefur undanfarin ár ver-
ið helsti vaxtarsproti í íslensku at-
vinnulífi og átt stóran þátt í miklum
hagvexti þjóðarinnar,“ segir m.a. í
ályktuninni.
Endurskoða fram-
lög til ferðamála