Morgunblaðið - 22.10.2004, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 22. OKTÓBER 2004 31
LAGT hefur verið fram á Alþingi
frumvarp til laga um breytingu á hús-
næðislögum en megintilgangur þess er
að hækka lánshlutfall almennra íbúða-
lána í samræmi við stefnuyfirlýsingu
ríkisstjórnarinnar. Frá árinu 1989 hafa
húsnæðislán hámarkast af 65% af
kaupverði íbúðar eða 70% af fyrstu
íbúð. Nú er gert ráð fyrir að lánshlut-
fallið verði 90% að hámarki og að
breytingin taki gildi 1. janúar 2005.
Samhliða breytingunni er gert ráð
fyrir að lán Íbúðalánasjóðs verði að
jafnaði aðeins veitt gegn
fyrsta veðrétti. Þannig
muni lán sem þegar hvíla á
fyrsta og ef til vill öðrum
veðrétti skerða hámarkslán
frá Íbúðalánasjóði. Einnig
muni fjárhæð hámarksláns
hækka úr 11,5 milljónum
króna í 13 milljónir króna
við gildistöku breyting-
arinnar og síðan enn meira
í áföngum á kjörtímabilinu.
Gert er ráð fyrir því að þeg-
ar breytingin verði að fullu
komin til framkvæmda
nemi hámarkslánsfjárhæð
Íbúðalánasjóðs 90% af
verði hóflegs íbúðar-
húsnæðis.
Afnám viðbótarlána
Samhliða gildistöku nýrra
lagaákvæða falla úr gildi
núgildandi lagaákvæði um
veitingu svokallaðra viðbót-
arlána til tekju- og eigna-
minni einstaklinga, með
þátttöku sveitarfélaga, þar
sem almennar lánsheim-
ildir hækka í 90% af kaup-
verði. Vextir viðbótarlána
voru þar til í september
2004 hærri en vextir al-
mennra lána, en í kjölfar
vaxtalækkunar viðbótar-
lánanna bera þau sömu
vexti og almenn lán sjóðsins. Gert er
ráð fyrir að öll lán verði veitt með sömu
vöxtum eftir breytinguna. Miðað við
vaxtastig októbermánaðar 2004 felur
það í sér einnar prósentu lækkun vaxta
fyrir tekju- og eignaminni kaupendur.
Allt frá árinu 1989 hefur verið stefnt að
því að aðstoð við tekju- og eignaminni
kaupendur verði fyrst og fremst í gegn-
um skattkerfið. Með þeirri almennu
vaxtalækkun og hækkun lánshlutfalls
sem nú verður að veruleika fyrir alla
kaupendur eru rök fyrir sértækum
vaxtakjörum eða lántökurétti tekju- og
eignaminni einstaklinga ekki lengur
fyrir hendi. Eðlilegt er að aðstoð hins
opinbera fari við núverandi aðstæður í
gegnum skattkerfið
Með frumvarpinu er gert ráð fyrir að
framlög sveitarfélaga í Varasjóð hús-
næðismála heyri sögunni til í núverandi
mynd. Húsnæðismál verða eftir sem
áður meðal verkefna sveitarfélaga, en
ríkið mun taka að sér rekstur og fjár-
mögnun lánakerfis húsnæðismála,
jafnt almennra lána og lána til tekju-
minni kaupenda. Varasjóður viðbótar-
lána starfar áfram og stendur til trygg-
ingar útistandandi viðbótarlánum.
Sveitarfélögin munu hins vegar losna
við greiðsluskyldu í sjóðinn og fá því
svigrúm til að verja því fé til annarra
verkefna á sviði húsnæðismála. Fyr-
irhugað er að félagsmálaráðuneytið og
Samband íslenskra sveitarfélaga semji
um það hvernig aðkomu sveitarfélag-
anna að breyttu húsnæðiskerfi verði
háttað.
Heildstætt lánakerfi
Í niðurstöðum nefndar sem félagsmála-
ráðherra skipaði til að fara yfir stöðu
leigumarkaðarins kom fram að staða
hans væri nú almennt góð. Framboð
leiguhúsnæðis væri fullnægjandi og
ljóst að það átak sem ríkisstjórnin stóð
fyrir í uppbyggingu leiguíbúða árið
2001 hefði skilað góðum árangri. Í
frumvarpinu er gert ráð fyrir að stuðla
enn frekar að eflingu leigumarkaðarins
með því að heimila Íbúðalánasjóði að
bjóða tvenns konar lán til byggingar
leiguíbúða. Annars vegar verði sem
fyrr boðin lán með breytanlegum vöxt-
um sem nú eru 4,9% en öll rök mæla
með að lækki talsvert. Hins vegar verði
boðið upp á lán með föstum vöxtum án
uppgreiðsluheimildar. Vaxtaálag sjóðs-
ins vegna slíkra lána verði með sama
hætti og nú gildir um ÍLS-veðbréf, að
því frátöldu að ekki verði lagt álag
vegna uppgreiðsluáhættu á þessi leigu-
íbúðalán. Lán til leiguíbúða eru veitt
rekstrarfélögum til langs tíma. Þau rök
sem eru fyrir uppgreiðsluheimild al-
mennra íbúðalána eiga ekki við um slík
lán.
Við gildistöku ákvæða frumvarps
þessa verður til heildstætt og skilvirkt
húsnæðiskerfi. Með því er lokið við það
umbótaferli sem hófst
með setningu laga um
húsnæðismál árið 1998.
Tilkoma viðbótar-
lánakerfisins í stað fé-
lagslega íbúðakerfisins
árið 1999 hefur sannað
gildi sitt, aukið valfrelsi
tekju- og eignaminni
kaupenda og dregið úr
neikvæðum fé-
lagslegum afleiðingum
afmarkaðra félagslegra
íbúða.
Óvissu vegna EES-
samningsins eytt
Eins og kunnugt er
kom hinn 11. ágúst
2004 niðurstaða frá
Eftirlitsstofnun EFTA
(ESA) um lögmæti lána
Íbúðalánasjóðs gagn-
vart ríkisstyrkjareglum
EES-samningsins. Í
ákvörðun ESA var fall-
ist á hækkun hámarks-
láns og talið að starfs-
skilyrði Íbúðalánasjóðs
stæðust í einu og öllu
ákvæði EES-
samningsins. Þá var
fallist á þau rök ís-
lenskra stjórnvalda að
fyrirkomulag íbúðalána
Íbúðalánasjóðs feli í sér
almannaþjónustu sem sé heimil sam-
kvæmt ákvæðum EES-samningsins.
Sérstaklega er tekið fram að þetta eigi
jafnt við um almenn lán Íbúðalánasjóðs
og viðbótarlán til tekjuminni kaupenda,
enda komist að þeirri niðurstöðu að
ekki verði með öðrum hætti tryggt
framboð veðlána til kaupa á íbúðar-
húsnæði með sömu kjörum um allt
land. Endurgjald það sem Íbúðalána-
sjóður fær fyrir þjónustuna sé hóflegt
og fyrirkomulagið skaði ekki hagsmuni
annarra aðildarríkja.
Mikilvægt er að nú hefur allri óvissu
um lögmæti íbúðalánakerfisins út frá
Evrópurétti verið eytt. Af þeim sökum
eru nú betri forsendur til að skapa
heildstæða framtíðarumgjörð um fyr-
irkomulag húsnæðismála. ESA byggir
niðurstöðu sína á því að starfsemi
Íbúðalánasjóðs sé nauðsynleg til að
tryggja landsmönnum jafnrétti í íbúða-
kaupum, óháð búsetu eða efnahag. At-
burðir undanfarinna vikna sýna svo
ekki verður um villst að sú niðurstaða
byggist á góðum rökum. Full ástæða er
til að fagna því að viðskiptabankar og
sparisjóðir telji sér nú loks fært að
bjóða almenningi íbúðalán á sambæri-
legum vöxtum og Íbúðalánasjóður ger-
ir. Tíminn verður að skera úr um
hversu vel þeim gengur að veita lán á
þessum kjörum til lengri tíma litið. Sá
greinarmunur sem sparisjóðir og við-
skiptabankar gera á sumum þétt-
býlissvæðum og öðrum markaðs-
svæðum sýnir hins vegar án nokkurs
vafa að forsendur fyrir niðurstöðu ESA
voru réttar.
Til framtíðar mun Íbúðalánasjóður
gegna því meginhlutverki að tryggja
jafnræði allra landsmanna við fjár-
mögnun húsnæðiskaupa. Hin mikla
markaðshlutdeild sjóðsins gegnum árin
hefur eingöngu stafað af tregðu bank-
anna til að bjóða sambærileg kjör. Nú
hefur orðið kærkomin breyting þar á.
Efnisleg rök eru þó fyrir því að sjóð-
urinn verði áfram til og tryggi með
þeim hætti jafnrétti í húsnæðismálum,
óháð búsetu og efnahag, þótt umsvif
hans kunni að minnka frá því sem verið
hefur.
90% íbúðalán
verða að lögum
Eftir Árna Magnússon
Árni Magnússon
’Gert er ráðfyrir því að þeg-
ar breytingin
verði að fullu
komin til fram-
kvæmda nemi
hámarksláns-
fjárhæð Íbúða-
lánasjóðs 90% af
verði hóflegs
íbúðarhús-
næðis.‘
Höfundur er félagsmálaráðherra.
nnleik-
frelsi,
áhersla
ni sína
afstöðu
u þjóð-
til að
ræðum
ovo án
a. Þeir
íðinu í
Banda-
u ekki
– að
ýst af-
erhard
stu að
gegn
Sadd-
el þótt
þykktu
einuðu
nu að
óðlegt
amála.
aftur í
ftur“
egt að
ðverja
lþjóða-
óðverj-
freist-
að nota
m lið í
a mót-
verjar
þessu
tlants-
mir fyr-
ögðum.
ndreki
egt að
líkist
ands á
ra for-
a skal.
mikið
fyrir-
óðlegt
g þeim
öðu út.
i milli
g Bret-
um ná-
akka.“
Vinátta Bandaríkjanna og
Þýskalands var einn af hyrningar-
steinum samstarfsins yfir Atlants-
hafið í kalda stríðinu og Gedmin
telur ekki að George W. Bush eða
John Kerry, verði hann kjörinn
forseti, leggist gegn því að Þjóð-
verjar fái fast sæti í öryggisráðinu.
Hann bendir á að Bandaríkjastjórn
studdi sameiningu Þýskalands
þegar stjórnvöld í Bretlandi,
Frakklandi, Rússlandi og Póllandi
lögðust gegn henni.
„Bandaríkjamönnum líkaði allt-
af vel við Þjóðverja,“ skrifar hann.
„Þeir eru samt farnir að átta sig á
því að það voru Vestur-Þjóðverjar
sem þeir höfðu dálæti á. Vissulega
snýst þetta um umbætur. En í
þessu tilviki snýst þetta líka um
það að Þjóðverjar eru að verða
Þjóðverjar aftur.“
Engu breytt?
Hugsanlegt er þó að Bandaríkja-
stjórn þurfi ekki að taka afstöðu
með eða á móti Þjóðverjum þar
sem líklegt er að engin ríki bætist í
hóp þeirra sem eiga fast sæti í ör-
yggisráðinu.
Embættismenn SÞ hafa rætt
svo lengi um hugsanlega stækkun
öryggisráðsins að þeir kalla starfs-
hóp, sem fjallað hefur um málið,
„starfshópinn endalausa“.
„Frá því að ég hóf störf hjá
Sameinuðu þjóðunum fyrir 36 ár-
um höfum við átt við fjárhagsvanda
að glíma og fólk hefur talað um
umbætur á öryggisráðinu, en ekk-
ert hefur breyst,“ hafði Los Angel-
es Times eftir Samir Sanbar,
fyrrverandi embættismanni SÞ.
Kofi Annan, framkvæmdastjóri
SÞ, skipaði í fyrra nefnd valin-
kunnra sérfræðinga sem á að
leggja fram tillögur um umbætur á
skipulagi samtakanna. Aðildarlönd-
um Sameinuðu þjóðanna hefur
fjölgað úr 51 í 191 frá því að þær
voru stofnaðar 1945 og Annan vill
að öryggisráðið endurspegli heim-
inn betur.
Nefndin hefur kannað þrjár um-
bótatillögur. Ein þeirra felur í sér
að ríkjunum með fast sæti í örygg-
isráðinu verði fjölgað, þannig að
stór ríki frá hverju svæði í heim-
inum bætist í þann hóp, hugsanlega
Indland, Japan, Þýskaland, Bras-
ilía og Suður-Afríka eða Nígería.
Japanir telja eðlilegt að þeir fái
fast sæti í öryggisráðinu þar sem
þeir leggi meira fé af mörkum til
Sameinuðu þjóðanna en Bretland,
Frakkland, Kína og Rússland sam-
anlagt. Kínverjar – og hugsanlega
Suður-Kóreumenn – eru hins vegar
andvígir fastri aðild Japana að
ráðinu.
Þá hafa Pakistanar lagst gegn
því að Indverjar fái fast sæti í
ráðinu og stjórnvöld í Argentínu og
Mexíkó eru á móti því að Brasilía
verði fulltrúi Rómönsku-Ameríku.
Nefndin hefur rætt aðra tillögu
þar sem gert er ráð fyrir því að
fleiri ríki verði valin í öryggisráðið
án þess að fá þar fast sæti.
Fregnir herma að nefndin sé
hlynnt þriðju tillögunni sem felur í
sér að bætt verði við nýjum hópi í
öryggisráðið. Í honum verði sjö eða
átta ríki sem verði valin í ráðið til
fjögurra eða fimm ára og að hægt
verði að framlengja aðild þeirra að
þeim tíma liðnum. Aðeins ríkin
fimm með fast sæti í ráðinu hafi
neitunarvald.
Hver sem niðurstaða nefndar-
innar verður þarf allsherjarþing
Sameinuðu þjóðanna að samþykkja
hana. Hugsanlegt er að ákvörðun
verði tekin í málinu á næsta ári en
talið er líklegra að óeiningin verði
til þess að engu verði breytt.
Embættismenn Sameinuðu þjóð-
anna hlæja þegar þeir eru spurðir
hvort breytingar séu í vændum eft-
ir öll þessi ár, að sögn Los Angeles
Times. Blaðið hefur eftir þeim að
skipulag samtakanna sé þannig að
þau geti ekki komið á umbótum.
„Ekkert af ríkjunum með fasta
aðild vill afsala sér völdum sínum,“
sagði David Malone, fyrrverandi
sendiherra Kanada. „Hvers vegna
ættu þau að gera það? Sameinuðu
þjóðirnar snúast um pólitísk völd.
Þær eru ekki lýðræðisstofnun.“
Þótt Bandaríkjamenn styðji Ítal-
íu og Frakkar Þýskaland í deilunni
um fast sæti í öryggisráðinu er lík-
legt að það sé aðeins í orði því þeir
viti að löndunum með fasta aðild
verði ekki fjölgað.
ast sæti í öryggisráði Sameinuðu þjóðanna en Ítalir leggjast gegn því. Lík-
eirra fimm landa sem eiga fasta aðild að ráðinu og hafa þar neitunarvald.
t
a
 ! "#"$#%&'(("&!)*+





 








 



 
!"

#
 


$

!%




   

&'


 

   
()

   !"
(



  #  $ 
*'   #  $ 
*

+,-.//,
%

*

+012/



3

 







4'







5 




  
















!
"#$"%"&
"' ( )$ +'"%,'* "#"-,
%)"%"$"$" )$ $"%"&
.,"%"&
"' ( )$ /* " 
"#  %& '    ! & 3

 







4'







5 













3

 







4'











67-.0.







 
.8-/87


2,-917
2/-677
2,-927
2,-687
’Það verður örugglegafreistandi fyrir stjórn-
ina í Berlín að nota
fast sæti í öryggis-
ráðinu sem lið í áætlun
um að mynda mótvægi
við Bandaríkin.‘
úkrahúslegu og endurhæf-
m þrjár milljónir króna við
efndi hann að um 11 sjúkra-
egudeildum Landspítala –
ahúss og Fjórðungssjúkra-
ureyri væru að jafnaði upp-
beinþynningarbrota. Þá eru
rúm á endurhæfingar- og
dum. Mætti ætla að kostn-
0 hefði verið um 230 millj-
essa tölu megi að minnsta
kosti þrefalda vegna umönnunar- og end-
urhæfingarkostnaðar sem komi síðar og
alls sé því kostnaður heilbrigðiskerfisins
vegna beinþynningarbrota kringum einn
milljarður.
Björn segir konur í meirihluta þeirra
sem brotna af völdum beinþynningar en á
síðari árum hafi komið fram vísbendingar
um að beinþynning sé ekki síður fylgi-
fiskur öldrunar hjá körlum. Þeir fari
einnig hlutfallslega verr út úr slíkum
brotum og segir Björn það einkum vegna
þess að þeim gangi verr í endurhæfingu
og bati þeirra sé því hægari. Þá bendir
Björn á að þeir sem mjaðmabrotna vegna
beinþynningar þurfi oft á tíðum mikla
heilbrigðisþjónustu í kjölfar brotsins, þeir
sem hafi verið heima fari kannski á hjúkr-
unardeild og þeir sem hafi verið á hjúkr-
unardeild fari á legudeild og það sé oft til
frambúðar.
Hægt að greina beinþynningu
Í máli Aðalsteins Guðmundssonar kom
fram að þættir sem auka líkur á brotum
af völdum beinþynningar hjá körlum
væru lág beinþéttni, fjölskyldusaga um
slík brot, byltur, lítið magn karlhormóna,
ónóg kalk- eða D-vítamínneysla, óhófleg
áfengisdrykkja, reykingar og hreyfing-
arleysi. Hægt er að greina beinþynningu
með því að mæla beinþéttni og er það
gert í sérhönnuðu röntgentæki. Sagði Að-
alsteinn beinþynningu svipaða öðrum
svonefndum þöglum sjúkdómum, eins og
háum blóðþrýstingi eða of háu kólester-
óli, þ.e. hún væri á sama hátt mælanleg
en afleiðingar sjúkdómanna kæmu ekki
fram fyrr en við beinbrot, hjartaáfall eða
slag.
BJÖRN Guðbjörnsson, formaður Bein-
verndar, segir mikið forvarnastarf unnið
á vegum Beinverndar. Félagið hefur
haldið fræðslufundi, gefnir eru út
fræðslubæklingar og fréttabréf, bent er
á áhættuþætti, hvað gera megi til að
draga úr hættu á brotum vegna bein-
þynningar og staðið fyrir beinþéttnimæl-
ingum. Þá hefur félagið sett upp áhættu-
próf, bæði fyrir konur og karla, á vefsíðu
sinni. Helstu forvarnirnar gegn bein-
þynningu eru að gæta að kalk- og D-
vítamínneyslu og stunda hreyfingu. Á
fundinum brýndi hann þingmenn til að
styðja félagið og stakk uppá að Bein-
vernd fengi árlegt framlag á fjárlögum
sem svaraði kostnaði við meðferð og
endurhæfingu mjaðmarbrots sem væri
um þrjár milljónir króna.
Margs konar
forvarnir
andamál meðal karla en kvenna
með endurhæfingu
Morgunblaðið/Árni Torfason
ni af Alþjóðlega beinvernd-
ðfinsson og Guðjón A. Krist-
björnsson og Ellert Schram.