Sunnudagsblaðið - 07.02.1960, Blaðsíða 8

THOMAS GREEN ásamt konu sinni. Hann hefur
tvívegis bjargast í námuslysi. í fyrra skiptið bjarg-
aðist hann einn, en í seinna skiptið ásamt öðrum
manni. Hann hefur heitið því að stíga aldrei oftar
fœti niður í námu.
Þetta var föstudaginn 18.
september 1959. Um morgun-
inn höfðum við lagt af stað í
tveimur vögnum niður í kola-
námuna í Auchengeich (Chry-
ston í Lanarkshire, Skotlandi)
Skyndilega fer að bera á reyk
skýjum í göngunum. Það var
ekki um að villast. Eldur var
kominn upp í námunum. Fyr-
ir þá, sem ekki þekkja m:kið
til kolanáma skal þess getið,
að þegar eldur kemur upp í
námu, verður hún á ör-
skammri stundu að gasklefa.
í vagninum fyrir framan
okkur voru 50 menn.^Á síð-
ustu stundu fór hann í gegn-
um loftþéttu dyrnar, sem
skipta göngunum í tvennt.
Dyrnar lokuðust á eftir vagn-
inum, og þeim sem í honum
voru, var bjargað. Við hins
vegar, sem vorum í aftari
vagninum, vorum lokaðir
inni. Vagnar af þeirri gerð,
sem flytja námuverkamenn á
vinnustað, eru knúnir raf-
magni. Félagi okkar, Tom
Campell, stjórnaði vélinni.
Strax og hann sá þykk revk-
ský koma á móti vagninum,
vissi hann hvers kyns var og
setti vélina afturábak. Vagn-
inn þaut afturábak góða stund
en reykurinn og gasið gerði
brátt út af við Tom Campell.
Við vissum, að við vorum
glataðir. Það var ekkert hægt
að gera. Við vorum þarna 46
menn innilokaðir langt í
jörðu n'ðri í kolniðamyrkri,
og gaseitruðu lofti. Við mund
um allir deyja, fyrr eða síðar,
eftir hreysti og lífsseiglu
hvers og eins. Ég gerði mér
ekki von um björgun frekar
en hinir. Þó reyndi ég ósjálf-
rátt að brjótast um og hreyfa
mig. Ég vissi, að ef ég aðhefð-
ist ekkert, þá væri dauðinn
vís. Öðru hvoru hrmgsnerist
allt í höfðinu á mér og ég féll
máttlaus á kné um leið og kol-
sýrugasið þrengdi sér inn í
lungun og sendi sína eitur-
strauma til hjartans. Þessi
gastegund sést ekki með ber-
um augum. Hún finnst ekki
og það er engin lykt af henni.
En þú veizt af henni og hún
er alls síaðar í leynum fyrir
þér.
Einhvern veginn með óskilj
anlegum og yfirnáttúrlegum
hætti tókst mér í myrkrinu
og innan um deyjandi félaga
mína að finna opið á uppgang-
inum og ég sá, að eina leiðín
til bjargar var að klifra þar
upp. í 'hvert skipti, sem ég
heyrði hrópin í félögum mín-
um. reyndi ég að hrópa á
móti:
„UMHVERFIS mig í myrkr-
inu voru 46 deyjandi menn.
Ég heyrði þá hósta og hrækja
á meðan þeir reyndu að koma
sér út úr eiturgasinu, sem
fylltu námugöngin, — 300
metra í jörðu niður. Einhver
rak upp óp og ósjálfrátt ætl-
aði ég að fara og reyna að
hjálpa honum. En ég hætti
við það. Ég vissi, að ef ég
stanzaði nú, þó ekki væri
nema andartak, — þá væri ég
dauðans matur. Þess vegna
hljóp ég, hrasaði og datt. Hálf
dofinn eftir fallið re's ég aft-
ur á fætur og brauzt áfram í
gegnum myrkrið, — hljóp í
blindni.
Ég þorði ekki að taka mér
hvíld og mér fannst eins og
lungun í mér ætluðu að
springa. Ef ég mundi anda að
mér lofti til þess að deyfa
sársaukann í brjóstinu, mundi
ég deyja.
Það var ekki nokkur ljós-
glæía í jarðgöngunum. Bak
við mig rak einhver upp óp
og kallaði á hjálp. Ópið þagn-
aði og blóðið varð ískalt í æð-
um mínum. Skyldi þetta hafa
verið rödd sonar míns?
Andartak stanzaði ég. Fyr-
ir framan mig voru göngin
niður í námuna, snarbrött,
næstum lóðrétt. Ef ég átti að
bjarga lífi mínu, varð ég að
klifra upp ...“
Ofangreindur kafli er upp-
haf að frásögn eftir skozka
námuverkamanninn Thomas
Greene. Hann var hinn eini,
sem komst lífs af úr námu-
slySinu í Skotlandi í haust er
leið. Allir félagar hans, 46 að
tölu, létust. Thomas er óvenju
lega lánssamur og hraustur
maður. Þetta «r ekki í fyrsta
sinn, sem hann bjargast úr
námuslysi. Árið 1934 lenti
hann í slysi. Þá fórust 264
manns, en aðeins tveir kom-
ust lífs af: Thomas og annar
til. Við skulum í eftirfarandi
línum heyra fleiri kafla úr
frásögn Thomasar Greene af
hinni óvenjulegu lífsreynslu
sinni. Hann segir frá slysinu
1959, en fléttar inn í frásögn-
ina lýsingum á fyrra slysinu,
1934:
Hann féll í öngvit, þegar við
áttum 300 metra ófarna til
lífsbjargarinnar. Um leið og
hann féll 1 öngvit, stöðvaðist
vagninn, þar sem hann er
þannig útbúinn, að hann stöðv
ast sjálfkrafa, ef ökumaður-
inn missir stjórn á vélinni.
— Þessa leið! Þessa leið!
En það virtist enginn heyra
til mín, Að minnsta kosti
hafði enginn rænu á að fylgja
mér. Það var erfitt að ná fót-
festu. Veggir gangarins voru
snarbrattir og hálir. Ég datt
æ ofan í æ, en hélt áfram. Þeg
AÐS'xANIJENDUR bíða í örvæntingu fyrir utan
námmnar í Skotlandi, sem rætt er um hér í grein-
inni. f slysinu á síðastliðnu ári fórust fyrir 200.
8 Sunnudagsblaðið