Sunnudagsblaðið - 07.04.1963, Blaðsíða 3

SÖGN ÓLÍNIT JÓHANNSDÓTTUR
HtTN átti heima á Hallfreðarstöðum í Hró-
arstungu er atburður sá gerðist er hér
verður frá sagt:
Dagurinn fyrir 8. janúar þetta ár var
laugardagur. Þá var snjólétt til sveita á
Héraðinu, logn, en loft var mjög þung-
búið seinnipart dagsins, enda fór að snjóa
í rökkrinu eða um dagsetur óvenju stórri
flyksudrífu, en svo mikið var lognið, að
Ijós logaði úti á tírugiasi, og einkennilega
hljóðbært var þá, sem seinna verður um
getið.
Á tíruglasi loguðu ljós úti á Hallfreðar-
stöðum þetta logndrífukvöld.
Tíruglös voru þannig gerð: Settur var
tappi með gati á í glas til dæmis tóma
blekbyttu. Pípa úr málmi var sett í gatið
á tappanum. og var pípan eina 5 til 10
sm. lengri en þykkt tappans og náðu því
pípuendarnir bæði uppfyrir og niður-
fyrir tappann í glasinu, í gegnum píp-
una var dreginn þráður er náði niður í
botn á glasinu, en ekki nema upp í efra
op pípunnar. Þráður þessi var oft úr
margföldu ullarbandi. Siðan var látin
Ijósa-olía á glasið og kveikt á þræðin-
um, sem kveikur nefndist, á efri enda
pípunnar. Þá kom það ljós er tíruljós
nefndist Allt voru þetta veikburða ljós,
en þó misjafnlega veik, sem fór eftir
gildleika kveiksins en gildleikinn tak-
markaðist af vídd pípunnar. Mikið var
lognið, að tíruljós skyldi lifa þá úti.
Þennan dag fóru hér um byggðina mað-
ur og drengur innan fermingaraldurs, með
Iiest fyrir sleða er voru að sækja varning
út að Unaós við Héraðsflóa og voru nú á
heimleið upp að Haukstöðum á Jökuldal.
Þeir komu að Gunnhildargerði í ljósa-
skiptunum eða fyrr og var boðið þar að
vera um nóttina, en það vildi Pétur Haf-
steinn ekki, svo hét hinn fullorðni mað-
ur og var Jónsson, hann sagðist vilja ná
til Stóra-Bakka. Þangað mun vera á að
gizka 15 km. frá Gunnhildargerði. Mest af
lciðinni er Hallfreðarstaðabláin, og öll er
leiðin flatlend, en til vinstri handar er
Hallfreðarstaðaliáls.
Frá Gunnhildargerði höfðu þeir beygt
norðurfyrir ás og holt, stutt frá bænum,
og komu þá á Hallfreðarstaðablána og
höfðu tekið stefnu þaðan beint á Stóra-
bakka. A þeirri leið eru beitarhús frá
Litlabakka. Fram hjá þeim höfðu þeir
farið. En stutt þar frá höfðu þeir rekizt á
torfuhring. Þar var nokkurt traðk. Þarna
breyttu þeir stefnu og liéldu nú of mikið
til vinstri og lentu um síðir upp í Hall-
freðarstaðahálsinum. Þar fundust þeir
helfrosnir á mánudaginn eftir hinn mikla
8.-janúar-byl. Slóð þeirra frá torfuhringj-
unum lá sitt á hvað og oft höfðu þeir
stanzað. — Sú leið er þeir fóru villtir af
vegi, er stutt, borin saman við þá leið, er
þeir fóru frá Gunnhildargerði, þangað til
þeir viltust.
Fólkið á Hailfreðarstöðum heyrði þetta
kvöld kall og hundgá vestan úr byggðinni,
og við heyrðum að kallað var á móti og
sagt: „komið að I.itlabakka" sagði Ölína.
A Litlabaklca hafði vantað beitarhúsa-
manninn, og það var farið að kalla hann
heim, en er liann kom til skila, var hætt
að kalla þar. — Þegar við á Hallfreðar-
stöðum heyrðum þessi köll, fórum við að
kalla og tíruljós var borið út, ef einhver
kynni að hafa gagn af þeirri leiðbeiningu
okkar. Hætt var að kalla á Hallfreðar-
stöðum, þegar hætt var að kalla á Litla-
bakka.
Vafalítið hafa þeir Pétur og Sigmar,
svo hét drengurinn og var Hallgrímsson,
heyrt þessi köll, og fólkinu á Litlabakka
heyrðist tekið undir í þeirri átt, er þeir
voru í, en þar átti það ekki von manna,
er þyrftu leiðsögu við. (Gat það ekki hafa
verið vegna kallanna, að slóð þeirra var
svo lilykkjótt eftir að þeir villtust? H. P.).
Það var ekki orðið bjart af degi sunnu-
dagsmorguninn 8. janúar, þegar hvessti
gífurlega af norðri með frosti og fann-
komu. Faðir minn, sem var fjármaður á
Hallfreðarstöðum var kominn í eitt fjár-
hús á túninu þar, áður en hvessti, en hann
treysti sér ekki úr því, hvorki til bæjar
eða í næsta fjárhús fyrr en undir hádegi,
en þá lagði hann til bæjar, og aðeins fyrir
AUSTRI 14. janúar 1905 segir um þetta
veður: Óveðrið á sunnudaginn var (þ. e.
8. jan.) er hið stórkostlegasta og snögg-
asta, sem hér hefnr komið lengi. Á sunnu-
dagsmorguninn var logn, en dimmt úti
fyrir, en kl. liðlega 11 f. m. skall veðrið
á með blindbyl og ofsa stormi, sem allt
ætlaði um koll að keyra. AUan daginn frá
því var varla komizt húsa á milli —
Gluggarúður brotnuðu í nokkrum húsum
hér á Öldunni. Frá einu húsi tók storm-
urinn sltúr og fleigöi honum upp á tún.
Ennfremur braut veðrið bryggju Þórar-
ins kaupmanns Guðmundssonar".
Engir skaöar höfðu frétzt af Héraði.
Veðrið komið þar svo snemma dags að
ekki var búið að láta út fé, en fjármenn
urðu víða að gista í beitarhúsum og sums
síaöar í húsum á túninu. — Snjór ákaf-
Iega mikill á Úthéraði, en minni er inn-
fyrir Eiði kemur.
Austri segir 27. janúar: Menn orðið
úti.
það, að þá var fönnin rifin af þúfnagarði, .
er lá frá húsinu er hann var í heim að
sáðgarðinum við bæinn. Þá var þar svo
hvasst, að hann varð sumstaðar að skríða
á þessarri lcið, sem þó er ekki nema fá-
einir faðmar.
I önnur fjárhús var ekki farið á Hall-
freðarstöðum þennan dag.
Að Pétur Hafstcinn Jónsson á Hauks-
stöðum og Sigmar Hallgrímsson, 13 ára,.
á sama bæ kepptu svo mjög að ná að
Stórabakka kvöldið fyrir á heimleið
frá Unaósi mun að nokkru stafa af því, að
á Stórabakka var syslir Péturs, hfisfrúin
þar, Antonía, kona Bcnedikts Kristjáns-
sonar Krögers liúsbóndans.
í sunnudagsstórhríðinni 8. þ. m. hafa
4 menn orðið úti er vér höfum til spurt.
Tveir menn á Suðurfjörðum: Bjarni Ei-
ríksson frá Bakkagerði í Reyðarfirði og
Finnur Vigfússon frá Eskifirði, báðir aldr-
aðir menn. Höfðu þeir verið á leið í fjár-
hús. Varð Bjarni úti .á túninu örskammt .
frá bænum, en Finnur villtist suður fyrir
Eskifjarðará og fannst þar síðar örendur.
Hinir tveir mennirnir, er urðu úti,
voru frá Hauksstöðum á Jökuldal. Pétur
Jónsson ungur maður, og Sigmar Hall-
grímsson, unglingspiltur 13 ára, sonur
Haiigríms snikkara Björnssonar frá.
Ekkjufelli. Ilöfðu þeir verið sendir með.
liest og sleða út að Héraðssöndum til að
sækja matvörur. Voru þeir komnir á
inn eftir. Höfðu gist á bæ yzt í Tungusuúk
á laugardagsnóttina en náðu eigi bæjun»
kvöidið eftir. Á sunnudagsmorguninn, er
veðrið var skollið á, heyrðust hróp þeirra
frá Hallfreðarstöðum og Litlabakka. Kalln
að var á móti og þeim sagt að koma. Ea
þeir hafa þá verið orðnir villtir og eigt
getað áttað sig á því livaðan hljóðið tiffil.
Daginn eftir fundust þeir helfreðnir nokk-
uð fyrir innan Hallfreðarstaði. (ÞaS álít ég
villu Austra að á sunnudagsmorgun ítafi
heyrst köll frá þeim. Vindur stóð af bæi»
um og óhugsandi að köll þeirra hafi
heyrzt móti slíku roki til bæja. Köll þau
sem hér um ræðir voru á laugardags-
kvöldið í iogndrífunni. Sjá sögn Öisnu.
H. P.)
Ennfremur segir Austri 27. jan. 1965;
Skaðar hafa orðið víða í sunnudagsveðr-
inu 8. jan. Á Vopnafirði og Bakkafirðb
fuku og brotnuðu bátar og skúrir, og á
Vopnafirði braut bryggju og geymsluhús,
er Grímur kaupmaöur Laxdai átti og tók
út lir húsinu mjög mikið af salti. — Bxim»
var allvíðast svo mikið að menn mundw
eigi slíkt, þó mun það einna mest hafa
orðið í Óiafsfirði nyrðra. Gekk það tutt-
ugu faðnia á land upp og 18 fet yfir sjáv-
armál; braut brimið þar marga báta ag
geymsiuskúra.
DAUÐI FINNS VIGFUSSONAR 1905
Á PRESTSSKAPARÁRUM séra HaH-
gríms Jónssonar á Hólum í Reyðarfírði
var um nokkurra ára bil vinnu-maður hjá
honum að nafni Finnur Vigfússou. Var
hann cinn af mörgum systkinuin. Höfðu
foreldrar lians (Vigfús og Þórdís) um eiti
skeið búið að Baulhúsum í Reyðarfjrði.
(Eftir sögn Óiafar Baldvinsdóttur sauma-
konu á Eskifirði). En Baulhús voru í eyði
þcgar séra Hallgrímur var á i íólmum.
Gætti Finnur þar sauða fyrir prest á
vetrum, ásamt Bjarna Eiríkssyni bróður
Eygerðar fyrri konu Sigurðar Oddssonar
hónda að Kallaleiru í Reyðarfirði, föður
Sigríðar Sigurðardóttur, sem aú er Eiús-
freyja að bænum Eskifirði.
Um 1880 fluíti Finnur frá Hólmum út á
Eskifjörð. Keyptu þeir bræður þá, Fisrnur
Vigfússon og Guðni, íbúðarhús, scm búift
var að reisa undir þak og stóð iisni á
svokölluðu Bleiksártúni, skammt smnan
við þorpið. Var hús þetta eigu frú Gyðr*
Thorlacíus, ekkju Bjarna Thorlacius
Iæknis á Eskifirði. Lét hún byggja húa
þetta eftir dauða manns síns og æí’íaði
að búa þar, en entist ekki aldur til að
sjá það full smíðað. Mun þetta hus haf»
verið reist milli 1870—18S0, þó œær
1880. — Rifu þeir bræður nú þeíta hús
og fluttu það út í mitt kauptúnið. Stencl-
ur það þar enn og er jafnan nefnt Fians-
hús. Bjuggu þeir bræður, Finnur og
Guðni, þar saman, báðir ókvæntír. —
Öll þau ár, sem Finnur var vinnumáður
á Hólmum hafði hann fé á kaupi sínu.
Einnig átti hann nokkrar ær á Ifeigu. hjá
bænduin þar í sveit. Átti hann því all-
stóran kindalióp þegar hann fór þaðan.
Eékk Finnur þá leigðan nokkurn iílutai
AT.ÞÝÐUBLAÐIÐ - SUNNUPAGSiJLAÐ 3