Sunnudagsblaðið - 07.04.1963, Blaðsíða 8

FYRIR nokkrum árum birtiát endurprentuð grein í Read-
ers Digest eftir J. C. Furnas, sem upphaflega birtist í
ritinu árið 1935. Ekki er ofmælt, að sú grein hafi verk-
að eins og hnefahögg í andlit þeirra, sem lásu hana —•
um verkanir hennar er ogerlegt. að segja með nokkurri
vissu, en víst má telja, að hún hafi orðið ýmsum ærið
umhugsunarefni og ef til vill reynzt ýmsum nægileg við-
vörun. Grein þessi fjallar um umferðina, slysin af völd-
um hennar, hræðileg og óhugnanleg. 9vitann, blóðið og
tárin bak v:ð þurrar tölurnar, sem birtast í skýrslum
þeim, sem almenningur sér í blöðunum.
í sambandi við rabb ok^ar um umferðarlögregluna,
annars staðar í blaðinu í das. birtum við hér úrdrátt og
enidursögn úr þessari grein. Hún á jafnt erindi til okkar
— og ekki síður, því hér gerast hlutir, sem fæstir gera
sér ljóst hve ógurlegir eru. Hér á vegunum er allt of
mikið af „köldum körlum“, sem taka ekki tillit til eigin
getu, bifreiðarinnar eða til vegfarenda. Hvað bá að þeir
komizt svo langt, að þeim detti sá möguleiki í hug — að
þeir verði næstir á líkbörurnar.
TOLTJR segja ekki allt, einn maður
fórst í bifreiðarslysi þarna í gær, tveir
dóu hérna í dag. Þessar staðreyndir
segja okkur ósköp lítið. Tölurnar segja
ekki, hvernig slysið varð, tölurnar sýna
ekki limlesta líkamina. Það getur verið,
að við stöldrum við og hægjum ferðina
nokkra daga, er við heyrum, að vinur
okkar liggi nú á sjúkrahúsi með broUð
bak, en innan viku erum við að öllum
líkindum búin að gleyma því, að það sama
geti komið fyrir okkur. — Það, sem við
þörfnumst, er lifandi og stöðug umhugs-
un um það, að í hvert skipti, sem við
stígum fastar á benzíngjöfina, glottir
dauðinn í sætinu við hlið okkar, og bíður
þolinmóður eftir slysinu, sem er á næsta
leiti.
Hér í Bandaríkjunum hefur stöku
dómari tekið upp á þv£, að senda um-
ferðarlögbrjóta í líkhúsin til að líta á
fórnarlömb umferðarinnar. En jafnvel
illa leikinn líkami í köldu líkhúsi segir
okkur svo ósköp lítið um óhugnað slyss-
ins. Þann óhugnað myndi ekki einu sinni
listamaður, sem vanur er að gera skilti
til aðvörunar, voga sér að reyna að laða
fram í mynd sinni.
Sú mynd þyrfti þá líka að hafa eigin-
leika kvikmyndarinnar og tal hennar og
tón. Sú mynd sýndi vanmegna tilraun-
ir liins limlesta til að standa upp, ein-
kennileg, sogandi hljóðin, stunurnar,
vaxandi og hræðilegar, þegar áhrif
lostsins eru að hverfa úr líkamanum
sundurskornum. Hún yrði að geta sýnt
ánalegan svipinn á manni undir áhrifum
losts, er hann starir á brotinn fót sinn,
sem liggur eins og z undir honum. Hún
yrði að sýna áhrifin af vitfirringslega
samanböggluðum líkama barns, sem
Iiggur á jörðinni með beinin moluð inn
á við, myndin væri ekki ljós, án þess
að sýna óða konuna, sem æpir og æpir
svo að það myndast hola í blóðugri kless-
unni, sem eitt sinn var fallegt andlit.
Smáatriði myndu sýna beinenda, sem
standa út úr skinninu og dökkleita, vess-
andi flekki, á líkama manns, þar sem
föt og húð hafa flegist af í einu.
Þessa mynd, sem aldrei verður mál-
uð, hefðir þú, lesandi, gott af að líta
vandlega á. Hafir þú kjark til að aka
hratt og voga lífi þínu, ættir þú einnig
að hafa kjark til að líta á afleiðingarn-
ar. Þú getur ef til vill ekki ekið sjúkra-
bílnum eða liorft á, er læknirinn beygir
sig yfir dauðalegan líkamann í sjúkra-
húsinu — en þú getur lesið — sá, sem
þetta skrifar, getur ekki gert að því,
þó staðreyndirnar séu ógurlegar.
Bíllinn er varasamur, en oft er erfitt
að imynda sér að hann geti orðið verk-
færi í hendi dauðans. Það er gaman að
tala um það, að bíllinn þinn fari 65
mílur eins og að drekka vatn — 65 míl-
ur — eitt hundrað fet á sekúndu. En
slíkur hraði er þér ofviða undir flestum
kringumstæðum, ef eitthvað út af ber.
Þú ert ekki lengur í dásamlegum lúxus-
bíl, sem hlýðir hverri minnstu hreyf-
ingu þinni, þú ert í farartæki, sem minn-
ir mest á fíl, sem hefur orðið óður og
æðir beint af augum, án þess að neinn
fái við ráðið, hvar ferð hans endar.
Arekstur, velta eða hliðarsveifla, hver
þessara tegunda slysa. veldur annað
hvort snöggum ferðalokum eða algjörri
breytingu á stefnunni, og þar eð far-
þeginn — það er að segja þú — heldur
áfram í gömlu stefnuna, verka allir hlutir
í innviðum bilsins, sem hamrar, spjót
eða sagir, sem miða að því að lemja þig,
hakka og stinga, — án miskunnar. Eng-
inn möguleiki er til að vinna að gagni
gegn þessu lögmáli.
Það er eins og að velta niður Niagara
i stáltunnu, sem hefur verið sett gödd-
um að innan. Það bezta, sem hent get-
ur, er, að þú kastist út úr bilnum, svo
að þú þurfir ekki að fást við annað en
jörðina. Reyndar er áreksturinn eins og
þér hefði verið skotið úr fallbyssu, en
þér er að minnsta kosti forðað frá pín-
ingartækjunum inni í vagninum, sem ör-
skammri stund áður voru aðeins falleg-
ir húnar, hjól og tæki — að ekki sé
minnst á glerið.
Allt getur gerzt á því sekúndubroti, sem
slysið verður, — allt. Það kemur fyrir
að fólk sleppur með skrámur úr slys-
um, sem hefðu átt að verða hryllileg
dauðaslys að öllu eðlilegu. Bílar hafa
rekizt saman, svo að vart var lengur bíl-
lag á þeim, en bílstjórarnir sloppið 6-
skaddaðir. Eitt sinn ók bíll út af, niður
bratta brekku, hvolfdi og beyglaðist svo,
að ekkert viðlit var að ná fólkinu út án
logsuðutækja. Bílstjórinn gekk eftir það
allt að því ómeiddur út — en móðir
hans var enn í bílnum, dálítil tréflis úr
toppnum, rekin nokkra sentimetra inn í
heila hennar — afleiðing þess, að sonur-
inn hafði ekið fyrir beygju heldur hratt.
Það var ekkert blóð, — engin brotin bein,
aðeins aldin og þreytt kona, látin — og
enn hélt hún fast utan um veskið sitt í
keltunni, eins og hún hafði gripið um
það, er bifreiðin valt út af veginum.
A sömu beygju ók bíll á tré mánuði
síðar. I miðju framsætinu fundu björg-
unarmennirnir níu mánaða gamalt barn,
óskaddað með öllu, umhverfis það lágu
glerbrot sem hráviði.
Dauðinn hafði misst af bráð sinni —
en sitt hvorum megin við barnið voru
foreldrar þess, látnir. Höfuð beggja liöfðu
rekizt á mælaborðið og brotnað.
Vagn, sem veltur og skríður niður
brekku, getur vafizt svo utan um hlut
á leið sinni, t. d. tré, að endarnir nái
saman. I slíku slysi varð það einu sinni,
að tvær konur, sem verið höfðu í bíln-
um, urðu allt að því að einni óhugnan-
legri, blóðugri hrúgu, svo vart varð séð,
hvor var hvor og ómögulegt fyrir lækn-
ana við líkskurð að greina, hvort þær
hefðu dáið af hálsbroti eða hjartabilun.
Bílar sem velta valda aiveg ákveðn-
um tegundum áverka. Hálsbroti, hrygg-
broti, brotnum hnjám og herðablöðum, rif-
broti. Rifbrotið er ekki eins einfalt og
virðist, því brotnu rifjaendarnir stingast
venjulega inn í lungu og hjarta, þegar
bíllinn veltur með æðisgengnum liraða
og hristingi.
Yfirleitt er farið að nota öryggisgler í
bíla nú orðið, en ekki einu sinni það, er
fullkomið öryggi. Rekizt bíllinn á eitt-
hvað á miklum hraða, kemur það fyrir
að höfuð farþegans rekst á rúðuna,
fer £ gegn, en axlirnar verða eftir inni í
bílnum, því glerið heldur. Það hefur
komið fyrir, að slikt hefur verið eins
áhrifaríkt og fullkomin fallöxi.
Fari bíll út af veginum og endi ferð
síná á timburgirðingu, kemur það fyrir,
að einhver spýtan finnur leið inn í gegn
um framrúðuna, þar sem hún sníður höf-
uð bílstjórans eða farþegans af. Slíkt
er reyndar oftast hálf óhönduglega gert.
Eða farþeginn kastast út úr bílnum gegn
um rúðuna og lendir ofan á einhverjum
staurnum. Bílstjórinn getur þá sem hæg-
ast setið eftir með stýrisstöngina gegn
um magann.
Allt þetta er aðeins það, sem venju-
lega gerizt við slík tækifæri. Til þess
að lögregluþjónarnir eða lælcnarnir
muni þig sérstaklega í fjöldanum, verð-
ur að koma fyrir þig eitthvað álíka óg-
urlegt og fyrir konuna, sem rak höfuðið
í gegn um framrúðuna, svo að glerbrot-
in stráðust yfir og í gegn um hina far-
þegana og um leið og bíllinn valt, valt
hún jafnframt með liálsinn eftir kant-
inum á umgerð framrúðunnar, svo háls-
inn var skorinn frá eyra til eyra, en hún
fannst.
Framhald á 10. síðu.
8 SUNNUDAGSBLAÐ - ALPÝÐUBLAÐID