Sunnudagsblaðið - 14.04.1963, Blaðsíða 7

fólk í dalnum boðið. Eg var beðinn að
vera veizlustjóri ásamt Eyjólfi bónda á
Þóroddsstöðum í Grímsnesi, en hann var
bróðir brúðgumans, og þeir bræður Ing-
unnar, konu Böðvars á Laugarvatni. Þetta
varð ein stærsta og veglegasta veizla í
sveit, sem ég hefi setið, og var óspart
veitt, matur, kaffi, súkkulaði og vín. —
Veizlan var að mörgu leyti með fornu
sniði. Þar var skipað í sæti efitir mann-
virðingum, að vísu að nokkru í gamni, en
það hygg ég, að sjaldan hafi verið gert
áður. Eg hugsa að gamnið hafi verið fyrsti
vottur þéss frjálslyndis, sem síðan hefur
farið vaxandi meðal þjóðarinnar í heild.
Þegar' gestir höfðu matast og fengið nægju
siria, og allir eða flestir voru orðnir léttir
af víninu, var farið í leiki og dans úti á
túninu. Þetta varð eftirminnileg yeizla.
Hún var virðuleg en fjörug — og þannig
eiga veizlur að vera.
B. Jónsson
FURBULEGUR REIÐSKJÓTI.
Upp úr þessu hélt ég til Þingvalla til
smíðanna, sem ég hafði verið ráðinn til.
Það átti að smíða hús handa Friðriki
áttunda, Konungshúsið, sem enn stendur
og mun nú á sumrum aðallega vera hvíld-
arstaður forsætisráðherra. Þá skyldi og
byggja skála handa dönsku þingmönnun-
um, sem Alþingi hafði boðið hingað vegna
könungskomunnar. Þarna voru margir
smiðir að verki og var rösklega unnið,
enda miðaði því mjög vel áfram. Meðan
á smíðinni stóð, brá ég mér til Reykja-
víkur á óvenjulegum reiðskjóta, sem
mikla forvitni vakti. Eg hafði nefnilega
keypt mér reiðhjól, en það þótti ekki lítill
frami í þá daga, að eignast slíkan farar-
skjóta. Eg hjólaði leiðina milli Þingvalla
og Reykjavikur á þremur til fjórum tím-
um, og þótti það ævintýralega fijót ferð,
enda var fljótasta ferð. þá lausríðandi
helmingi lengri eða sex til sjö tfmar, og
tólf tíma lestaferð. A sunnudagskvöld kl.
sex kom ég frá Reykjavík að Kárastöð-
um og hafði lagt af stað úr bænum kl.
3. A Kárastöðum voru nokkrir smiðir frá
Þingvöllum og furðuðu þeir sig mjög á
ferðalagi mínu. Er ég kom var slegið upp
balli og tók ég þátt í dansinum ekki síður
.en þéir, sem komið höfðu frá Þingvöllum.
Og svo var lokið við KonungShúsið og
kóngurinn kom og allt fólkið og mikið
var um dýrðir og margt gerðist, en um
það tala ég ekki, því að það er þvælt.
mál, enda ekki svo merkilegt. Þegar þetta
var liðið hjá, fór ég aftur austúr að
Hjálmsstöðum, og hélt áfram með Stofu-
smíðina.
í KREPPU OG VANDRÆÐUM.
Þegar ég var við námið, bar það einu
sinni við, er ég var að vinna við hús í
ofsaroki, að ég ofreyndist og mun hafa
kviðslitnað. Nú var þáð um haustið, þegar
ég fór til Reykjavíkur, að ég var með
ferðamönnum, sem voru að fara með
hangikjöt og aðrar búsafurðir suður, ög
hjálpaði ég til að setja upp þungan bagga
eftir áningu á Kárastöðum og fann ég, að
við þetta var eins og eitthvað slitnaði í
kviðnum. Lögðum við svo af stað, en ég
var alltaf að finna til óþæginda .og þetta
fór vaxandi, þar til ég fann til óbæri-
legra kvala. Þetta gekk svo langt, að ég
treysti mér ekki til að halda áfram og
varð því að skilja við samferðamennina.
Eg drógst heim að Heiðarbæ og var kom-
in nótt, þegar ég kom þangað. Svo að-
framkominn var ég, að ég rétt komst upp
að glugganum á baðstofunni og gat með
naumindum gert vart við inig. Fólkið
vaknaði og kom kona út, en þá lá ég að
gluggadekkinu næstum því rænulaus.
Fleira af heimilisfólkinu kom til hjálp-
ar og var ég meira borinn en studdur inn
í bæ, færður úr fötunum og settur í
rúm. Þarna fór mjög vel um mig, enda
gerði fólkið allt fyrir mig sem það gat
hugsað sér að yrði mér til fróunar og
þæginda. Svo undarlega brá við, að ég
kenndi mér einskis meins um morguninn
og hélt áfram til Reykjavíkur eins og
ekkert hefði í skorizt.
Lítið var um atvinnu fyrir trésmiði f
Reykjavík þetta haust. Þó tókst mér að
fá vinnu og vann ég fram að áramótum,
en þá fékk ég mislinga og lá þungt hald-
inn í þeim í hálfan mánuð. Eftir það
skreiddist ég á fætur og var ákaflega
máttfarinn. Enn hélzt atvinnuleysi og
raunar kreppa á öllum ísviðum. Þó tókst
mér að fá dálítið að gera á verkstæði og
smíðaði ég húsgögn og aðra smámuni, en
erfiðlega gekk mér að selja það, sem
ég smíðaði, enda gat fólkið ekki keypt
neitt. Brátt komst ég í vandræði — og
sá raunar ekki út úr þeim. Mér hund-
leiddist auk þess áðgerðaleysið og ákvað
því að leita þess fyrsta sem byðist til
þess að binda enda á auðnuleysið, sem;
mér fannst að alveg væri að sliga mig
bæði andlega og líkamlega. Eg réði mig
þá til bónda upp í Kjós; sem var að hef ja
þúskap. Vann • ég- hjá honum við ýmsar
smíðar og nokkur búverk um vorið, en
við heyskap um sláttinn. Þetta varð mér.
eins , og frelsun af mölinni í Reykjavík.
Um haustið fór ég svo enn austur, að
Hjálmsstöðum til þess að innrétta loft
yfir stofuhúsinu. Þarna var ég fram yfir,
jól, en þá fór ég enn suður. Ekki tók
betra við en áður, því að allt var í kalda
koli. Þannig var ástandið hér um þetta
leyti og jafnvel enn-lengur. Nokkru eftir-
áramótin. fór ég upp að Alafossi og*vann
þar við flutninga og þar var ég til vors.
SS!!!""11""1""!"1"
HJÁ STEFÁNI B. JÓNSSYNI. að stofria ungmennafélag í Mosfellssveit.
Um vorið steig ég skref, sem hafði Ungmennafélagið Afturelding, og gekk ég
mjög mikil — og að flestu leyti gagnleg * bað þá þegar og bráðlega var ég ko3-
áhrif á ævi mína. Eg réðst að Súður- inn formaður þess. Félagið var fjölmennf,
Reykjum til framfara- og hugsjóna- enda voru i því flestir eða allir unglingar
mannsins Stefáns B. Jórissönar. Stefán 1 sveitinni, en máttarstoðir þess voril
hafði verið í Ameríku i tólf ár, en kom systkinin í Grafarholti, börn Bjarnar ð
heim aftur og settist að. Það er ég viss Grafarholti. Margir fundir voru haldnir
um, að hann gerði það af hugsjóna- * félaginu ýmist í Grafarholti eða á
ástæðum. Honum fannst, að hann hefði Lágafelli ög voru fjölmörg velferðarmál
Jært svo margt vestan hafs, sem gæti lands og þjóðar tekin til uniræðu og var
komið þjóð sinni að gagni «g opnað henni alltaf fjörugt og ■ skemmtilegt á funduni
sýn til margvíslegra bjargræðisvega. Hann. Þess og samkomum. Eitt sinn um voríð
kom því heim og hóf strax framkvæmdir yar íarið í skemmtiferð á hestum austur
til þess að leiðbeina 'öðrum. Hann talaði * Grafning og var riðið i einni fylkirigu
og skrifaði og hann framkvæmdi. Stefán austur Mosfellsheiði og svo um Dyraveg.
B. Jónsson var brautryðjandi á fjölmörg- Áð var 1 Marardal og þaðan riðið á Kol-
um sviðum, en vitanlega var hann langt viðarhöl og þar var drukkið kaffi. Þaðaa
á undan sinni samtíð og samferðamenn var svo haldið niður í Svínahraun. Mik-
hans hvorki skildu hann né þeir hefðu id var skrafað og mjög mikið sungið.
djörfung eða getu til þess að breyta um Þetta var stór, hópur og glæsilegur, ungt,
aldagamla hætti og taka upp nýjungar, heilbrigt fólk, sem unni þjóð sinni og
þó að það lægi í augum uppi, að nýj- vildi aUt leggia 1 sölurnar fyrir velferð
ungarnar væru auðveldari í framkvæmd hennar án eigingirni og krafna um per-
og . hagkvæmari en gömlu aðferðirnar. sónulegan hagnað eða metorð. Þá var orð-
Búskapurinn á Suður-Reykjum var með takið ,,íslandi allt,” — á allra vörum —
ýmsu móti með allt öðrum hætti en hér °" bori ad fullyrða, að hugur fylgdi
ríkti. Stefán hafði nákvæma reikninga niáli.
yfir búreksturinn og færði hann bækur Það er ef til vilL rétt að ég geti þ.ess,
sínar daglega. Hann hélt mjólkurskýrsl- hvernig við Stefán B. Jónsson kynntumst.
úr óg fylgdist nákvæmlega með hverri .' Við vorum báðir að skoða námugröft i
kú. Hann var mikið gefinn fyrir tilraun- Þormóðsdal Þar, þóttust einhverjir hafa
ir og nýbreytni. Margt af því, sem hann fundið gull og voru menn fengnir tll að
byrjaði á og reyndi að fá menn til að grafa eftir því. Mikið var um þetta tal-
gera, hefur síðar reynst rétt og hag- að. Mikið var grafið, en aðeins fannet
kvæmt, en þá brostu margir að Stefáni. kvarz, en ekki gull. Kvárzið var malað og
Það er ekki ný bóla, að þannig sé tekið á mikið notað til þess að klæða utan hús.
móti hugmyndum þeirra, sem eru á und- Stefán stakk upp á því að ég kæmi heint
an sinni samtíð. Eftir að hann kom að að Reykjum með sér og það varð úr, og
Reykjum, lét hann leiða heitt vatn heim þannig réðst ég til hans. Eg vann að
úr hver, sem var spölkorn fyrir norðan margvíslegum störfum hjá Stefáni, en
túnið. Var vatnið látið renna gegnum fyrst og fremst við smíðar, svo var ég i
miðstöðvarofna í íbúðarhúsinu og hitað flutningum fyrir búið og flutti ég ýmsar
upp þannig. Einnig var hveravatnið leitt búsafurðir til Reykjavíkur, þar á meðal
f fjósið og kúnum gefið volgt vatn að jarðarávöxt, en jarðrækt stundaði Stefán
drekka. Mikil garðrækt var á Reykjum af kappi. Þá var ekki upphleyptur vegur
og tún aukin að miklum mun í tíð Stefáns. nema rétt upp undir Lágafell, hitt var
Margt verkafólk var hjá Stefáni og var aðeins ruddur vegarslóði og var hann
hann óspar á að fræða það, og alltaf fjör- erfiður yfirferðar, þegar snjóar voru, aui*
ugar viðræður við matborðið og langt °g bleyta. Varð þvi oft heldur slarksamt &
fram á kvöld. Mér finnst því alltaf að þessumÞferðalögum. Oftast varð ég sjálf-
þarna hafi verið nokkurs konar skóli, ur að selja vörurnar, sem ég kom mcð
.enda iærðum við margt og urðum fróðari til Reykjavikur og einnig að kaupa búð-
um margvísleg mál fyrir atbeina þessa arvörur, en vitanlega var mér sagt hvað
manns. Eg bý enn að því, sem hann ég ætti að kaupa. Þetta var allt margvfs-
fræddi mig um. Stefán hafði mikinn áhuga legum erfiðleikum bundið og vinnudagup
á nýbýlastofnun, og þessi áhugi hans langur, en ég var búinn að ná mér eftir
varð að mestu til þess, að ég réðist síðar mislingana og í þá daga töldu menn ekki
;i stofnun nýbýlis á undarlegum stað, en . eftir sér að taka til höndunum, t
•frá því segi ég síðar.
FORMAÐUR í UNGMENNAFÉLAGI. Næsta frásögn;
Þegar ég kom að Reykjum, var nýbúið Hjónaband. — Fer að búa í helli.
ALÞÝÐUBLABH) - 6UNNUDAGSBLAÐ "}