Sunnudagsblaðið - 17.04.1966, Blaðsíða 19

verja. Sá, scm ekki var ánægður, var Sir Roger
Casement. Hann gerði sér grein fyrir því, að upp-
reisn upp á þessi býti hlyti að þýða, að írar yrðu
felldir í vonlausum bardaga, og því ákvað hann
að komast til írlands á undan Auði og afstýra upp-
reisninni. Honum tókst að sannfæra Þjóðverja um,
að það væri þeim mest í hag að senda sig með
kafbáti til írlands, og 12. apríl hélt hann frá Kiel
í fylgd með tveimur löndum sínum, Monteith höf-
uðsmanni og manni að nafni Bailey.
Bræðralagið hafði nú lokið öllum undirbúningi
og eftir var aðeins að framkvæma ráðagerðirnar.
Á páskadag áttu sjálfboðaliðarnir og Borgaraherinn
að taka á sitt vald ýmsar þýðingarmiklar byggingar
í Dyflinni og loka öllum vegum tii borgarinnar.
Til þessara aðgerða átti að nota um 3 þúsund menn,
þótt raunar væri vafasamt, að hægt yrði að leggja
þeim öilum til vopn. Utan borgarinnar voru um
13 þúsund sjálfboðaliðar, sem vopna átti með riffl-
unum í Auði, og þeir áttu -að hindra brezkar her-
sveitir í að halda til Dyflinnar. Þá áttu sjálfboða-
liðar í Belfast að umkringja herstöð Breta í Ennis-
killen og aðrar írskar sveitir áttu að ráðast á her-
stöðvarnar í Curragh og Athlone.
í herráð Bræðralagsins hafði nú verið bætt við
þremur mönnum, þeim Connolly, Thomas Mac-
Donagh og Eamonn Kent, þannig að sjö menn báru
áh.vrgð á þeim ákvörðunum, sem teknar voru. Af
þessum sjö mönnum var Clarke sá eini, sem liafði
nokkra reynslu af liernaðaraðgerðum áður, og hann
hafði þó verið handtekinn í upphafi ferils síns; af
hinum sex var einn verkalýðsforingi, einn blaðamað-
ur, einn tónlistarmaður og þrír ljóðskáld.
3. apríl gaf Pearse, sem herráðið hafði útnefnt
hershöfðingja írska lýðveldishersins, sjálfboðaliðun-
um fyrirmæli um að taka þátt í þriggja daga her-
æfingum, sem hæfust á páskadag. Þegar prófessor
MacNeill, sem formlega var yfirmaður sjálfboða-
liðasveitanna, frétti um þessi fyrirmæli Pearses,
boðaði hann yfirstjórn sjálfboðaliðanna til fundar
og krafðist þar þess af þeim Pearse, Kent og Mac-
Donagh að þeir lofuðu að gefa ekki út nein fyrir-
mæli til sjálfboðaliðanna, nema með samþykki hans.
I R.B. foringjar lofuðu þessu strax.
Prá hernaðarlegu sjónarmiði var uppreisnaráætl-
un Bræðralagsins heimskuleg, og nú bætti herráð-
ið gráu ofan á svart með því að gera breytingar á
síðustu stundu. Einhver athugull maður mundi eftir
þvl, að á annan í páskum færu fram veðreiðar,
°g þangað var öruggt, að margir brezkir liðsfor-
iogjar í borginni færu. Af þeim sökum var ákveðið
að fresta uppreisninni um einn dag. En það sem
verra var, samtímis var ákveðið að fresta komu
•ðuðar með þýzku vopnin um einn dag. Philomena
Plunkett, systir Joseplis Plunketts, kom til New
York 14. apríl með skilaboð, sem þýzka ræðismanns
skrifstofan þar sendi áleiðis til þýzku herstjórnar-
innar. í þessari orðsendingu var farið fram á það,
að Auður kæmi ekki til írlands fyrr en á páska-
dag, 23. apríl. Þetta skeyti barst til Þýzkalands
14. apríl, en þá var vika liðin frá því að Auður
lét úr höfn, og loftskeytatæki voru engin um borð
í skipinu.
Með tilliti til þess, hvaða krókaleiðir orðsending-
ar urðu að fara, var það kannski ekki svo undarlegt,
að ekkert svar barst frá Þjóðverjum. En engu að
siður gekk herráðið út frá því að þessi orðsending
lief'ði komizt til skila og Þjóðverjar orðið við beiðn-
inni Slíkt var auðvitað ekki. Auður hélt norður fyrir
Skotland, stóð þar af sér ofviðri og tókst að forð-
ast brezk herskip, og á skírdagskvöld sigldi hún inn
á Traleeflóa. Skipstjórinn, Karl Spindler, var hreyk-
inn yfir því að hafa komizt á leiðarenda á fyrsta
levfilega degi. En á ströndinni sást ekkert lifsmark,
svo langt sem augað e.vgði. Spindler beið eins lengi
og hann þorði og gaf ljósmerki, en fékk ekkert svar
úr landi. Þegar birti af degi og föstudagurinn langi
rann upp, þorði hann ekki að dvelja lengur og hélt
til hafs. Um hádegsibilið kom brezkt varðskip auga
á Auði og síðdegis höfðu herskip umkringt hana.
Farið var með skpið til hafnar í Queenstovvn, og þar
sprengdi skipstjórinn það i loft upp, heldur en að
láta farminn falla í hendur Bretum.
í Dyflinni fór ekki heldur allt samkvæmt áætlun.
Á skírdag var MacNeill orðinn sannfærður um, að
heræfingarnar um helgina væru aðeins yfirvarp til
að leyna uppreisn, og seint um kvöldið hélt hunn
við annan mann til fundar við Pearse. Pearse var
rifinn upp úr rúminu. og Mac Neill skýrði honum frá
grunsemdum sínum og sakaði hann um að fara á
bak við sig. Pearse játaði það undir eins. — Þetta
var nauðsynlegt, var hið eina sem hann sagði sér
til afsökunar.
McNeill var engan veginn sammála um nauðsyn-
ina, og hann svaraði þvi ti) ,að liann skyldi gera allt,
sem í hans valdi stæði til að koma í veg fyrir upp-
reisnina; þó myndi hann ekki skýra Bretum frá
því. hvað í vændum væri
Þetta sama kvöld nálgaðist kaíbáturinn, sem flutti
Casement og félaga hans á land, og árla morgun-
ininn eftir var þeim skotið á land við Tralee flóa
á bálfónýtum bát. Casement var sjúkur og að niður-
lotum kominn, og hann lagði sig til svefns skammt
frá lendingarstaðnum, en þoir Monteith og Bailey
héldu á meðan til Tralee til að setja sig í samband
við sjólfboðaliða þar. Einum eða tveimur klukku-
tímum eftir komu þeirra, fann lögreglan bátinn, sem
þeir höfðu komið á, í fjörunni, og þar eð báturinn
var þýzkur og hafði greinilega ekki komið af sjálf-
um sér, var hafin leit að bátsverjum. Upp úr hádeg-
inu fannst Casement sofandi skammt undan, og hann
var tekinn fastur og fluttur á lögreglustöðina í Tra-
lee. Þá voru einnig teknir höndum nokkrir af for-
ir.'gjum sjálfboðaliðasveitanna á staðnum, en Monteith
tókst að komast undan. Hann var sömu skoðunar og
Casement um uppreisnina, og þar eð greinilegt
var að ráðagerðirnar ætluðu að mistakast, ákvað
hann að halda til Dyflinnar og vara herráðið við að
reyna að fá samþykkt. að ekkert yrði gert frekara
að þessu sinni en að útbýta vopnunum úr Auði.
En nú var allt orðið krökkt af lögreglu og her-
rronnum í Tralee. Yfirvöldin vissu, að Monteith var
ALÞÝÐUBLAÐIÐ - SUNNUDAGSBLAB 259