Sunnudagsblaðið - 17.04.1966, Blaðsíða 4

ur að bjarga mönnum úr sjávar-
liáska. Það var Bolvíkingurinn
Bjarni Bárðarson írá Hóli, hinu
forna höfuðbóli ættar hans, þar
sem forfaðir hans, Sæmundur
Árnason sýslumaður (d. 8. júlí
1632) frá Hlíðarenda í Fljótshlíð
bjó með konu sinni, Elínu, dóttur
Magnúsar sýslumanns prúða Jóns-
sonar. En frá þeim hjónum er hin
kunna Hólsætt runnin. Skal hér
Takin ætt Bjarna til þessara merku
hjóna.
Bjarni var fæddur 14. marz
1878 að Gili í Bolungarvík. Var
hann fluttur næturgamall niður
að Hóli og ólst þar upp hjá ömmu
sinni, Karítas Bárðardóttur, er þá
var ljósmóðir þar. Bjarni var ekki
lijónabands barn, faðir hans var
Bárður Magnússon, hraustmenni
mikið og venjulega kallaður hinn
stóri; munu fáir hans jafningjar
hafa verið vestur þar. Bárður bjó
á Hóli. Móðir Bjarna var Jóhanna
Bjarnadóttir, Össurarsonar frá
Fremri-Hnífsdal. Bárður andaðist
1896. Faðir Bárðar stóra var Magn-
ús bóndi á Hóli (f. 1816). Var hann
fyrri maður Karítasar Bárðardótt-
ur, Sturlusonar, en Karítas var yf-
ir 40 ár Ijósmóðir í Bolungarvík.
Þrjá syni áttu þau Magnús og
Karítas, er til aldurs komust og
voru þeir allir afrenndir að afli,
en líklega var Árni sterkastur.
Faðir Magnúsar á Hóli var Árni
Jónsson bóndi í Meirihlíð (f. 1786,
d. 1873); hann átti fyrir konu
Sesselju Jónsdóttur frá Minni-
Hlíð Þorlákssonar. Faðir Árna í
Meirl-HIíð var Árni Magnússon
bóndi í Meiri-Hlíð og á Hóli (d.
1822); átti fyrir konu Þóru Árna-
dóttur prests i Gufudal Ólafsson-
ar löesagnara á Eyri i Sevðisfirði
Jónssonar. Barn þeirra Árna og
Þóru var auk Árna: Helga, er
átti fyrr Hákon prest Jónsson
frá Deildartungu, er fórst í snjó-
flóði á Óshlíð 17. febrúár 1817,
og var þeirra sonur síra Magnús
í Revnisbingum. Seinni maður
Heleu var sfra Biar'ni Gfslason á
Söndnm. en þeirra sonur var Há-
kon Biarnason kauomaður. faðir
Ágústar H. Bjarnasonar prófessors
og beirra merku systkina.
Faðir Árna Magnússonar í Meiri-
Hlíð var Magnús hinn auðgi í
Meiri-Hlíð Sigmundsson. Kona
Magnúsar auöga var Elín Jóns-
dóttir á Hóli, Egilssonar. Annar
sonur Magnúsar auðga var Þor-
lákur ísfjörð sýslumaður. Sig-
mundur faðir Magnúsar var um-
boðsmaður Álftafjarðarjarða og
Aðalvíkurjarða, er voru konungs-
eign eða kirkju, og einnig Barða-
strandajarða. Kona hans var
Helga Þorkelsdóttir, Einarssonar.
Faðir Sigmundar var Sæmundur
lögréttumaður á Hóli (f. um
1634, býr á Hóli 1703), Magnús-
son, en kona Magnúsar var Sig-
riður Þorleifsdóttir frá Búðardal
Bjarnasonar að Skarði, Oddsson-
ar. Magnús, faðir Sæmundar var
bóndi á Hóli (d. 1636). Hann var
sonur Sæmundar (d. 8. júlí 1632)
Árnasonar frá Hlíðarenda og konu
hans, Elínar Magnúsdóttur prúða
sýslumanns. Voru þessi hjón sitt
úr hvorri áttinni, forfeður Hóls-
ættarinnar — og sést á því, sem
að framan grélnir, hvéráu faát
þessi karlleggur Bjama Bárðar-
sonar hefur setið þetta gamla höf-
uðból. Þessi ættfærsla hér er til
þess gerð, að fólk, sem veit að
það er af þessari ætt, en ógjörla
hvernig, geti frekar rakið ætt sína
til hinna fyrstu hjóna, er ættln
er frá komin. Magnús prúði var
mesta skáld sinnar aldar og kom-
inn af Svalbarðsætt hinni fornu,
sem rakin er til Egils Skallagríms-
sonar á Borg. Föðurætt Sæmund-
ar sýslumanns Ámasonar er
Oddaverja ætt, rakin í karllegg
til Sæmundar fróða og lengra.
Um framættir þeirra hjóna á Hóli
má lesa f Arnardals ætt eftir
Valdimar Björn Valdimarsson frá
Hnífsdal.
Bjarna er svo lýst í æviminn-
ingu hans eftir Flnnboga Bernód-
usson i Bolungarvík, er var hon-
um mjög kunnugur og réttsýnn
maður og margfróður og minnung-
ur: — Bjarni var hár maður vexti,
grannvaxinn, beinvaxinn, fríður
sýnum og karlmannlegur á velli,
enda hið mesta karlmenni. Hann
var maður hugrakkur og lét sér
ekki allt í augum vaxa, snarráður
og fliót.ur til að taka ákvarðanir á
hættustundum eins og hann sýndi
oftar en einu sinni. — Þá er til
önnur lvsing á B.iarna, er hún eft-
ir Jóhann Bárðarson. höfund bók-
arinnar Áraskip. Lýsing Jóhanns
er svohljóðandi: Bjarni er maður
í hærra lagi á vöxt og samsvarar
sér vel að gildleika, en fremur
skarpholda, léttur í spori og kvik-
ur í öllum hreyfingum. Á sínum
yngri árum var hann talinn ein-
hver allra handsterkasti maður í
Bolungarvík og þó víðar væri leit-
að. Er vafalaust, að ef hann hefði
átt þess kost að iðka íþróttir, þá
hefði hann orðið afbragðs íþrótta-
maðúr. Bjarni er vel greindur
maður, stilltur og hóglátur og
mun ekki eiga nokkurn óvildar-
mann, enda vel látinn af sínum
sveitungum og þeim öðrum, er
hann þekkja. Er þessi lýsing í
grcin, er Jóhann birti í Lesbók
Morgunblaðsins 26. febr. 1939 um
frækilegt björgunarafrek, er
Bjarni vann á sumardaginn fyrsta
1913. En Alþingi verðlaunaði
Biarna fyrir afrek þetta árið 1939,
efíir að Jóhann Bárðarson og
fléirl höfðu vakið athygli þingsins
á þessu mikla björgunarafrekl.
Bjarni Bárðarson kvæntist 9-
des. 1899 Kristínu Salóme Ingi-
mundardóttur (f. 14. des. 1878).
Þau hafa því verið jafngömul eða
um 21 árs. Það ár eignuðust þau
sitt fyrsta barn, en alls áttu þau
12 börn. Þau bjuggu fyrst við
tómthúsmennsku á Ytri-búðum eða
til 1912, en fluttust þá að Hóli og
bjuggu þar til 1928, að þau fluttu
aftur að sjónum og bjuggu á
Ytribúðum í húsi, er þau keyptu
þar, og ræktuðu blett í grýttri
urð kringum húsið, en 1948 flutt-
ust þau til Reykjavíkur, og þar
dó Bjarni 9. maí 1957. Kristín
lifir mann sinn enn og er hjá
Steingrími, syni sínum, fisksala
í Sogamýri.
Skal nú víkja að þeim þætti f
lífi Bjarna, sem lengst mun halda
nafni hans á lofti, en það er
glæsilegt og um leið hetjulegt
björgunarstarf hans við að forða
mönnum frá drukknun. Það kom
fyrir suma formenn að sigla fram
hjá nauðstöddum mönnum bjarg-
arlausum í tvísýnu og hættulegu
ástandi og skal ekki lagðdr dómur
á það hér, hvort afsakanlegt var
eða ekki, en Bjarni lét það aldrei
á sig fá. þótt áhættan væri mikil.
og gæfa fylgir djörfum, segir gam-
all málsháttur; það átti við um
Bjarna, eða haun var maður fyrir
244 SUNNUDAGSBLAÐ _ ALÞÝÐUBLAÐIÐ