Vikublaðið - 07.01.1994, Qupperneq 9

VIKUBLAÐIÐ 7.JANUAR 1994

9
kynna hana með auglýsingaherferð
í sjónvarpinu. Afsláttarmiðarnir
voru einkum hugsaðir íyrir mat-
vöruverslanir. Stærstu fyrirtækin á
þeim markaði voru ekki ýkja hrifin
af framtakinu. Þau töldu að það
rnyndi auka auglýsingakostnaðinn.
Aformum DV var lekið til Morg-
unblaðsins, hugsanlega til að spilla
fyrir því að þessi tegund auglýsinga
myndi festast í sessi. Svona elj-
aragiettur eru saklausar á meðan
dagblöðin tvö skipta á milli sín
markaðnum með því að annað
kemur út á morgnana en hitt síð-
degis.
Sveinn R. Eyjólfsson og Hörður
Einarsson komu að rekstri Vísis
fyrir bráðum 30 árum. Þeir hafa
tekið sér langan tíma að stilla sam-
an strengina því að árið 1975 fór
þeir hvor í sína áttina, Sveinn á-
samt Jónasi Kristjánssyni, ritstjóra
DV, stofnaði Dagblaðið til höfuðs
Vísi en Hörður sat eftir. Sex árum
síðar féll allt í ljúfa löð og DV var
stofnað.
Sveinn og Hörður hafa reynt
fyrir sér í öðruin viðskiptum en
ekki farnast vel. Þeir kornu við
sögu í Hafskipum og Arnarflugi og
hafa hvor um sig tengst byggingar-
verktökum og fiskvinnslu í smáum
stíl.
Þótt Sveini og Herði hafi tekist
best upp í blaðaútgáfu hafa þeir
alltaf verið núrner tvö á því svið.
Morgunblaðið er risinn á mark-
aðnurn. Sveinn og Hörður eru
jafnaldra, 55 ára, og það fer hver að
verða síðastur að komast á toppinn.
Yfirtakan á Tímanum bendir til
þess að þeir ætli að leggja til atlögu
við blað allra landsmanna. Þar er
kominn kjarni málsins.
Forystukreppa á Morg-
unblaðinu
Morgunblaðið hefur ekki átt í
teljandi erfiðleikuin síðan snemma
á þriðja áramg aldarinnar þegar
nokkrir kaupmenn í Reykjavík
keypm blaðið af stofnendum þess,
Vilhjálmi Finsen og Olafi Björns-
syni. Kaupmennirnir voru ráðríkir
og afskiptasamir og blaðinu hélst
illa á starfsmönnum. Arni Óla,
fyrsti blaðamaður Morgunblaðsins
og fyrsti blaðamaðurinn á Islandi
sem ekki var jafnframt ritstjóri,
sagði upp störfum vegna þess að
honurn ieiddist. (Nokkrum árum
síðar réðst hann aftur til blaðsins.)
Eftir að Morgunblaðið komst í
hendur ritstjóranna Valtýs Stefáns-
sonar, sem eignaðist stóran hlut í
blaðinu, og Jóns Kjartanssonar
hófst velgengistímabil sem staðið
hefur óslitið til þessa dags. En það
eru blikur á lofti. Þeir sem veita
blaðinu forysm eru að nálgast eftir-
launaaldurinn án þess að ótvíræðir
arftakar séu í sjónmáli.
Annar ritstjórinn, Matthías Jo-
hannessen skáld, varð 64 ára á
mánudaginn og hefur í háa herrans
tíð talað eins og hann sé þreytmr á
erli starfans og þakkar reglulega
meðritstjóra sínum, Styrmi Gunn-
arssyni, fyrir að leyfa sér að yrkja í
friði fyrir hávaða hversdagsins.
Haraldur Sveinsson ffamkvæmda-
stjóri verður sjömgur á næsta ári.
Björn Vignir Sigurpálsson rit-
stjórnarfulltrúi hefur verið nefhdir
sem hugsanlegur arftaki Matthías-
ar. Það vinnur þó gegn Birni Vigni
að hann þykir sem „týpa“ of líkur
Styrmi, sem er enn á besta aldri.
Aðrir innanhússmenn gera sér
vonir um að hreppa ritstjórastólinn
en fæstir eiga innistæðu fyrir þeim
ntemaði. Stjórnkerfi Morgun-
blaðsins er þannig upp byggt að
það hefur ekki alið af sér menn sem
geta tekið við mannaforráðum.
Það verður erfitt að fylla skarð
Matthíasar og enn snúnara að finna
eftirmann Ilaraldar. Hann er að-
eins annar framkvæmstjórinn í 80
ára sögu blaðsins og þeir hafa báð-
ir átt stóran eignarhlut í blaðinu.
Ef að halda á í hefðina keinur iög-
fræðingurinn Hallgrímur Geirsson
helst til álita. Hann er stjórnarfor-
maður Arvakurs sem gefúr út
Morgunblaðið og sonur Geirs
heitins Hallgrímssonar forsætis-
ráðherra og Seðlabankastjóra.
Ilallgrímur hefur hinsvegar ekld
neina reynslu af stjórn og rekstri
fjölmiðla.
Samspil ritstjóra og fram-
kvæmdastjóra á Morgunblaðinu
byggir á nánum persónulegum
tengslum og hefur þróast frá því að
Morgunblaðið var lítið blað með
starfsmenn sein mátti telja á fingr-
um annarrar handar. Þetta samspil
gerði Morgunblaðinu kleift að
skera á naflastrenginn við Sjálf-
stæðisflokkinn án þess að blaðinu
blæddi út á líkan hátt og málgögn-
um hinna flokkanna.
Fyrirtækið veltir núna einum og
hálfúm milljarði króna og hefur á
sínum snærum nálægt 200 starfs-
rnenn. Sjónarinið um fyrirtækja-
rekstur sem voru í fullu gildi fyrir
son ritstjóri hefur
ástœðu til að hafa
áhyggjur af framtíð
Morgunblaðsins:
Hverjir eiga að taka
upp merki stjórn-
enda blaðsins?
nokkrum áratugum eiga ekki leng-
ur við. Dulúðugar hugmyndir um
að Morgunblaðið breytir þeim sem
koma til starfa á blaðinu, eins og
Haraldur Sveinsson talaði um í af-
ntælisræðu sinni í nóvember, eru
ekki til þess fallnar að vekja traust á
aðlögunarhæfni blaðsins að breytt-
um aðstæðum.
Hallgrímur Geirsson, stjórnar-
formaður Arvakurs, flutti líka ræðu
í affnælishófinu í haust og talaði
með nokkurri koklireysti um að
eftir að blaðið væri núna fltitt í
glæsilegt húsnæði í nýja miðbæn-
um væri Morgunbiaðið tilbúið í
„ný átök,“ forráðamenn Arvakurs
ætluðu að athuga með „önnur til-
brigði fjölmiðlunar" og hugmyndir
voru um að „fjölga útgáfudögum“
Morgunblaðsins. 1 Reykjavíkur-
bréfi Morgunblaðsins þann 14.
nóvember segir að ræða stjórnar-
formannsins sé „stefnumarkandi."
Eftir þessi orð stjórnarformannsins
var talið líklegt að Morgunblaðið
myndi hefja mánudagsútgáfu á
þessu ári. Það ætlar þó ekki að
ganga eftir í bráð.
Feiminn og tvístígandi
Moggi
Tveim mánuðum efdr áttræðis-
afrnælið er komið annað og hlé-
drægara hljóð í strokk Morgun-
blaðsmanna. í samtali við Viku-
blaðið segir Hallgrímur Geirsson
að engar ákveðnar huginyndir séu
um að fjölga útgáfúdögum Morg-
unblaðsins né heldur hefur blaðið
áform urn að færa út kvíarnar í fjöl-
rniðlun. Haraldur Sveinsson ffarn-
kvæmdastjóri segist ekki hafa á-
hyggjur af samkeppni á árdegis-
markaðnum og ítrekar að hvorki
muni útgáfudögum blaðins fjölga á
næstunni né muni félagið leggja út
í önnur fjölmiðlaumsvif.
Hallgrímur og Haraldur höfðu
báðir á vörum stöðluð svör við ára-
mótatíðindunum úr herbúðum
Frjálsrar fjölmiðlunar: Við fögnunt
allri samkeppni. Þetta svar er of
formúlukennt til að vera trúverð-
ugt, en það er gott að grípa til þess
þegar maður veit ekki almennilega
hverju á að svara.
Feimnisleg afstaða Morgun-
blaðsmanna til útþenslu Frjálsrar
fjölmiðlunar getur verið af tvenn-
um toga. Annarsvegar að Morgun-
blaðið sé svo öruggt með sjálft sig
að forráðamenn þess geti einfald-
lega ekki ímyndað sér að nokkurt
árdegisblað muni ógna veldi
Morgunblaðsins urn fyrirsjáanlega
ffamtíð og hinsvegar hollusta við
Frjálsa þölmiðlun sem traustan
viðskiptavin prentsmiðju Morgun-
blaðsins.
Þessi hollusta virðist þó vera
orðin tvíátta eftir síðustu atburði. I
símaviðtali sem blaðamaður átti
við Hallgrím Geirsson lagði hann
áherslu á að ræða sín í haust um
framtíðarmarkmið Morgunblaðs-
ins hefði ekki verið hugsuð til að
„ögra einum eða neinum" en stuttu
seinna í sania viðtali sagði hann að
„samningur okkar við DV um
prentun bindur ekki hendur okkar
um alla framtíð.“
Stjórnendur Morgunblaðsins
hafa tilheigingu til að iíta á við-
skipti frá persónuiegu sjónarhorni.
Þegar Haraldur Sveinsson útskýrir
yfirtöku DV-manna á Tímanum
segir hann að þetta séu „gamlir
kunningjar úr Blaðprenti" og vísar
til þess að Tíminn og Dagblaðið,
forveri DV, voru í samstarfi um
rekstur prentsmiðju um miðjan
síðasta áratug.
Þeir Sveinn og Hörður áttu í
viðskiptum við Steingrím Her-
mannsson, ekki vegna þess að þeir
voru gamlir kunningjar, heldur
vegna þess að báðir græddu á því.
Annað mál er það hvort Sveini og
Herði verður kápa úr Tímaklæð-
inu.
Kvikmyndir
Kvikmyndarýnir Vikublaðsins hefur yarið jólum og áramótum í að líta yfir afrakstur ársins í kvikmyndaheiminum og vinsað það úr sem annaðhvort hefur verið með því
besta eða versta á hvíta tjaldinu árið 1993. Þetta yfirlit er gott að hafa í huga þegar farið er á myndbandaleigurnar.
10 bestu myndirnar 1993
1. Raise the Red Lantem
Venjulega eru þær myndir minnistæðastar sem koma manni í sem best skap. En það þarf líka ótrúlegt vald á
kvikmyndatækninni til að koma áhorfandum í fylu, og það tekst þessari mynd fullkomlega að því geftiu að á-
horfandinn sé hvorki sadisti né karlremba.
2. Much Ado About Nothing
Það efast fáir um að Kenneth Brannagh sé á heimavelli þegar hann fæst við verk William Shakespeare. 1 þetta
skiptið fæst hann við einn af gamanleikjum skáldsins og gerir úr því þvílíka ánægjulega lífsreynslu að jafnvel
forhertustu andbókaormar ættu að fást til að kaupa sér bókasafnskort.
3. II Ladro di Bambini/The Stolen Children
Hérna er önnur frekar dapurleg (sjá 1. sæti) þó svo að hér örli á bjartsýni á stöku stað. Geðlægðin er saint í
heiðurssessi og þessari mynd tekst það sem öðrum myndum af svipuðum toga tekst sjaldan, að snerta mann án
þess að verða væmin eða tilgerðarleg.
4. The Piano
Nýsjálenski leikstjórinn Jane Campion gerir hér rnynd sem er jafn fíngerð og fáguð og fyrsta mynd hennar,
Sweetie, var hrá. Myndin fjallar um bældar tilfinningar á hógværan og tilgerðarlausan hátt og leikhópurinn
stendur sig stórkostlega.
5. Husbands and Wives
Synd væri að segja að 1993 hafi verið ár Woody Allen, alla vega hvað einkalífið varðar, en við Islendingar feng-
urn alla vega þann heiður að berja augurn besta árangur hans á „Bergmaníska" sviðinu til þessa.
6. Age of Innocence
Martin Scorsese fetar á slóðir sem hann hefur hingað til látið allsendis ósnertar á ferli sínuin og gerir það með
sh'kum glans að ætla mætti að manninum sé allt mögulegt.
7. Jurrasic Park
Myndin sem át alla samkeppni upp til agna síðastliðið suinar á vinsældirnar fullkomlega skilið. Leikstjórn Spi-
elbergs og ekki síður tímamótamarkandi tæknibrellur lappa upp á bágborið handritið og myndin heldur manni
í þvílíkum heljargreipum þegar best lætur, að það er varla að maður muni eftir öðru eins.
8. Reservoir Dogs
Þessi mynd er nokkurs konar kennslustund í fésparnaði í kvikmyndagerð, sem sagt; það þarf ekki að eyða upp-
hæðum sem myndu brauðfæða hálfa Eþíópíu í bíómyndir ef handritið er bara nógu déskoti vel byggt upp.
9. Menace II Society
Hrá og kraftmikil ofbeldissaga sem er stödd einhvers staðar mitt á milli Goodfellas og Boys 'n' the Hood. Kýs
að segja söguna blátt áffarn í stað þess að reyna að predika boðskap sinn um of, sem verður til þess að ónefnd-
ir aðilar inistúlka hana sem lofsöng til oflieldis. Að mínu mati gerir það hana aftur á móti enn kraftmeiri hversu
köld og hlutlaus hún er í frásögn sinni.
10. Of Mice and Men
Gliinrandi útgáfa af sögunni hans Steinbecks sem græðir mest á stórkostlegum leik og snjallri leikstjórn. Ef
fólk þarf á annað borð að endurgera myndir ætti það að taka þessa rnynd sér til fyrirmyndar.
10 verstu myndirnar 1993,
1. Jason goes to hell: The Final Friday
Mynd númer níu um fjöldamorðingjann Jason og afrek hans er hvorld betri né verri en síðustu afdrifasögur
hans. Það segir það sem segja þarf.
2. Cool World
Teiknimyndasmiðurinn snjalli Ralph Bakshi hafði ekki gert mynd í fullri lengd í u.þ.b. áratug þegar fregnir
bárust af því að hann ætlaði að gera nokkurs konar Roger Rabbit fyrir fullorðna. Það er því ekki alveg laust við
að rnaður hafi sóað nokkurri eftirvæntingu í þennan ómerkilega filmubút sem er umfram allt sóun á tíma þeg-
ar á vettvang (bíóbekk eða hægindastól) er komið.
3. The Program
Æ, ég nenni engan veginn að eyða fleiri orðum í þennan lofsöng til bandarískra karlhormóna en ég er búinn
að eyða nú þegar. Megi „þetta“ gleymast sem fyrst.
4. The Crush _
Hér er Lolitusögunni snúið við eins og sokk og úr henni gerð klisjukennd spennumynd sem gerði eflaust að-
standendur myndanna um Jason fjöldamorðingja afar stolta, en fáa aðra.
5. Indecent Proposal
Skólabókardæmi um mynd sem þykist vera meira en hún er. Hún fjallar um siðferðisspurningu sem er í raun
orðið útjaskað elni í bíómyndum og feliur í þann djúpa brunn að taka sig alvarlegar en hún hefur efiti á.
6. The Vanishing
George Sluzier endurgerir hollensku myndina sína „Spoorloos“ fyrir bandaríska áhorfendur og tekst með
dyggri aðstoð handritshöfundarins l'odd Graf að gera hreint og ldárt rusl úr því sem var einu sinni snilldar-
verk. Geri aðrir betur/ver.
7. Body of Evidence
Madonna fellur flatt á þessari tilraun sinni til að verða önnur Sharon Stone. Skynbragð hennar til að gefa út
vinsæla tónlist dugar henni sýnilega skammt þegar hlutverkaval er annars vegar. Joe Mantegna og Williem
Dafoe eiga báðir betra skilið og ættu í raun að dauðskammast sín fyrir að hafii komið fram í þessum ósköpum.
8. Toys
I langan tíma var þessi mynd draumaverkefni ekki ómerkari leikstjóra en Barry Levinson, sent gerði m.a. eina
bestu inynd síðasta árs, Bugsy, svo að það er hálfþartinn sorglegt að hún skuli vera jafn slæm og raun ber vitiíiT
9. Splitting Heirs
Eric Idle reynir fyrir sér sem handritshöfundur og flýgur beinustu leið á hausinn með það, jafn fyndinn og
hann hefur nú verið í gegnum tíðina. Myndin er lítið annað cn samhengislaust samansull af skopatriðum,
misskondnum, flesmm í þreyttari kantinum. Þessi mynd er enn eitt dæmið um að augiýsendur bíóhúsa reyni
að fá góðtrúa bíógesti til að halda að Monty Python hópurinn sé ennþá starfrækmr, og vona ég að slíkt auglýs-
ingafals leggist af sem fyrst.
10. Super Mario Bros
Bob Hoskins er hálf vandræðalegur í hlutverki tölvuvædda pípulagningarmannsins Mario og láir honurn það
enginn meðan handritið er jafn slærnt og raun ber vitni. Myndin er að vísu illskárri en sanmefndir sjónvarps-
þættir sem íslensk ungmenni hafa barið augurn en það má varla telja til mikils hróss.