Frjáls þjóð - 23.01.1960, Síða 1

, - |!! WS7 ................r......., j
Gengisfelling: Dollarinn á
38-40 krónur
Innfhitningsgjaldið ekki felit niður að fuíSu
Hallærisfrumvarp ríkis-
sijórnarinnar er nú að fæð-
ast, cg' er auðséð, að bað á
að vera til reiðu, begar þing
kemur saman 28, janúar. Þó
Efnalegt sjálfsforræði Íslendinga í voða:
Yfirvofandi, að stórkostlegt
neyzlulán sé tekið erlendis
Skýrslur sérfræðinga ríkisstjórnarinnar flestallar
skrifaðar á ensku, útiendingum til hægðarauka
Forsætisráðhena landsins lýsti því átakanlega í
mýársboðskap sínum, að erlendar skuldir þjóðarinnar
væru orðnar svo miklar, að 1 1 % af gjaldeyristekjum
hennar þyrfti til þess að standa skil á vöxtum og um-
sömdum afborgunum af þessari súpu. Hann bætti því
við, að skuldirnar væru komnar langt yfir það hámark,
sem yfirleitt væri talið leyfilegt, og ekki væri til í heim -
mum nema ein þjóð, sem hætt hefði sér lengra á þeirn
braut. Þetta var alvarlegur boðskapur og ströng áminn-
ing til þjóðar, sem hefur gætt ærið lítillar varkárni í
fjármálum.
Það dró þó úr áhrifum þessa
boðskapar, að ríkisstjórn sú,
sem þessi sami maður veitir
forsæti, hafði þá fyrir skemmstu
þegið i Bandaríkjunum að láni
niikið magn af neyzluvörum,
án þess að brýn þörf kreppti
að, og þannig aukið við þann
skuldabagga, sem áður var orð-
inn miklu þyngri en samrýmd-
ist nokkurri skynsemi.
innflutningsfrelsi
í gjaldeyrislausu landi.
Um þessar mundir er smám
saman að vitnast, hvaða ráða-
gerðir ríkisstjórnin hefur á
prjónunum, og það er sannast
sagna, að sumt af því skýtur
nokkuð skökku við, þegar höfðu
er í huga hin þunga viðvörun
forsætisráðherrans í nýársboð-
skap hans.
Blaðinu er nú kunnugt, að
meðal annars er ráðgert að gefa
fr.jálsan talsverðan hluta inn
að skuldasöfnun erlendis sé
orðin miklu meiri en vit er í.
Á hinn bóginn mun ríkis-
stjórninni þykja æskilegt að
geta keypt vörur á Vesturlönd-
um í vaxandi mæli, samhliða
fyrirhugaðri gengisfellingu, því
að þær yi’ðu ódýrari, svo að á-
hrifa gengisfellingarinnar gætti
þá ekki til fulls. Vei’ð á vörum
frá Austur-Evi’ópu er á hinn
bóginn hátt, því að þær ei’U
fengnar í vöruskiptum með
verði, sem er í hlutfalli við
þær kröfur, sem við gerum um
fiskverð þar.
í því skyni að minnka verð-
spennu og draga úr manneklu.
Undir erlendu
eftirliti.
Sömu mánuðina og þetta er
á döfinni má heita, að ísland sé
©
Nýtt
eyðslulán.
Ráðið, sem ríkisstjórnin sér
til þess að koma í kring vöru-
kaupum í Vestur-Evrópu og
Ameríku, er í hrópandi mót-
sögn við viðvörun foi’sætisráð-
herrans um áramótin. Það á að
taka gjaldeyrislán til kaupa á
almennum neyzluvöyum, og
flutningsins, og eiga menn ekki það er stórlán, sem ríkisstjórnin
er ekki enn búið að ákveða
að fullu, hversu rnikið gengið
skuli fellt, en endanlega
ákvörðun um bað ntun eiga
að taka næstu daga. Hins
vegar gætir þess í vaxandi
mæli, að liðsoddar stjórnar-
flokkanna óttiist afleiðingar
ráðstafana sinna.
Gert er ráð |yrir gengisfell-
ingu, sem því nemur, að hver
Bandaríkjadollar kosti 38—40
krónur íslenzkar. Þessu á að
fylgja afnám útflutningsstyrkja
og afnám vísitölukerfis, og eru
ógildir gerðir þeir kaupsamn-
ingar, er í kunna að vera sér-
stök ákvæði um kauphækkun
í sambandi við vísitöluhækkun.
Jafnframt á að gefa frjálsan
innflutning á neyzluvörum,
vefnaðarvöi’u, skófatnaði og
flestum iðnaðarvai’ningi, svo
sem annars staðar er greint frá
í blaðinu, og taka gjaldeyrislán
til þess að koma því í ki’ing.
Þó á ekki að fella niður,
nema að nokkru leyti álögur
þær, sem lögfestar voru í tíð
samstjórnar þríflokkanna og
standa áttu undir útflutnings-
uppbótunum.
Gengisfellingin er talin vera
svo í'ífleg, að útgerðarfélögin
munu ■ geta boðið samtökum
sjómanna lítils háttar kaup-
hækkun, og mun með því eiga
að sporna við verkfallsöldu;
sem lamaði aðalframleiðslu-
íslenzk búk á
unqverska tuiiijii
aðeins að geta flutt inn það
magn af þeirri vöru, sem þeim
sjálfum sýnist, heldur eiga þeir
einnig að geta gert kaup sín,
þar sem þeir vilja í Vestur-
Evrópu og Ameríku. Því ber
auðvitað ekki að neita, að slíkt
væri rnjög æskilegt — meira að
segja sjálfsagt, ef gjaldeyris-
ástand væi’i eðlilegt. En eins
óg nú er ástatt er slíkt verzlun-
ai’frelsi ekki annað en orðin
tóm, nema eitthvað séi’stakt
komi til, því að gjaldeyi’ir til
kaupa-í þessum löndum ei’ ekki
til,- eh sjálfiii' hefui’- .focsætis.T
ráðhei-rann lagt á það áherzlu,
hefur í huga, enda myndi smá-
lán hi’ökkva skammt til þess að
koma í kring verulegu frjáls-
ræði til vöi’ukaupa hvar sem
er, þótt ekki væri nema um
stundarsakir.
Nú hefur Jóhannes Nordal,
hagfræðingur Landsbankans,
vei’ið sendur utan til þess að
afla þessa lánsfjár, í ofanálag
á alla skuldasúpuna, sem fyrir
var. Það ber og að hafa í huga,
að hér er um að ræða lántöku
til neyzlu, en alls ekki rieinna
framkvæmda, því að jafnhliða
ær stefnt að þvi. að. draga úr.
fjárfestingu og framkvæmdum,
Á hva&a for-
sendum var krafa
um endurgreiðsiu
felld niður?
Það hefur vakið undrun
mai’gra, að í dómi, sem hæsti-
réttuy hefur fyrir fáum dög-
um kveðið upp í alkunnu sjóð-
þuri’ðármáli, er það tekið fram,
að hinn brotlegi maður sé ekki
skyldaður til þess að endur-
greiða það, sém hann tók sann-
anlega ófrjálsri hendi af því|verið á þeirra tungu. Það
fé, sem honum var trúað fyrir, | skáldsaga Indi’iða G. Þorsteins-
þar eð ákæruvaldið hafi ekki sonar, Sjötíu og níu af stöðinni.
boi’ið fram þá kröfu. I Þýðandinn er ungverskur mað-
Þetta gefur tilefni til þeírrar ur, Bernáth István, er mun vera
fyrirspurnar, hvenær það varð; niJÖg vel að sér í Noi’ðui’landa
réttai’venja á Islandi að láta
slíka ki’öfu um endui’greiðslu
falla niður og með hvaða heim-
ild sá háttur hafi verið á hafð-
ur í þessu -máli. Þetta kemur að
minnsta kosti mjög spánskt fyr-
ir sjónir, og það vii’ðist full
ástæða til þess, að ákæruvald-
ið gerði rækilega grein fyrir
því, hvernig þessu víkur við.l
grein landsins nú á vetrarver-
tíðinni.
Þessar ráðstafanir mun eiga
að ræða á flokkstjórnarfundi
hjá Alþýðuflokknum nú um
belgina, en búizt er við, að þær
muni sæta þar megnri and-
spyrnu. Hefur þess greinilega
orðið vart síðustu vikurnar að
aimenningur uggir nú mjög
um sinn hag og lítur svo á að
,,bjai’gráð“ núverandi stjói’nar
muni vei’ða lckasporið á hinni
löngu ólánsgöngu valdhafanna
í efnahagsmálum. Óttast menn
sérstaklega að það, sem gert
verður geti leitt til atvinnu-
leysis og kreppuástands.
í því sambandi er það eftir-
tektarvert, hvað margir haía
vakið máls á því við blaðið, að
sú aðvönxn i þessu efni, sem
fram kom í stjórnmálaályktun
4. landsfundar Þjóðvai’nar-
fiokksins hafi vei’ið orð í tíma
töluð.
Ummæli þau, sém hér er að
vikið sérstaklega í stjórnmála-
ályktuninni voru á þessa leið:
4. landsfutidur Þjóð-
varnarflokksins ,vill vek-ja
sérstaka athygli á hví, að
þróun verðbólgunnar kann
nú að vera komin á það stig,
að ókleift sé að ráða niður-
lögun hennar 1 einum
áfanga, nema með mjög al-
varlegum þjóðfélagslegum
Framh. á 7. síðu.
Nú fyi’ir skömmu fengu Ung-
verjar í fyi’sta skipti í hendur
íslenzka bók, er þýdd hefur
á þeirra tungu. Það var
Indriði G.
Þorsteinsson.
málum. Áður hafði Bernáth Ist-
ván þýtt ljóð eftir Davíð Stef-
ánsson, og mun nú hafa hug á
því að þýða eitthvað af forn-
sögum okkar á ungversku, áður
en langt uiii líður.
Sjötíu og níu af stöðinni
seldist upp á skömmum tima í
hinni ungversku þýðingu. -—-
Upplagið mun hafa verið ríf
átta þúsund eintök. Bókin fékk
góða dóma, og var hennar get-
ið með viðurkenningu i ýmsum
blöðum.
Indriði G. Þorsteinsson var
sem kunnugt er leigubílstjóri
fyrr á árum. Nokkru eftir að
bók hans kom út í hinni ung-
Framh. á 7. síðu.
IfnHhagsráiiiiieytiS erfir húsakynni
iitnflutningsskrifstofunnar
Það virðist ráðið, að innflutn-| um að ráða í framtíðinni.
ingsskrifstofan verði lögð niður, I Er þá ekki ósennilegt, að
að minnsta kosti í þeirii mynd,j það taki við vei’kefnum, er
sem hún er nú. Því hefur þegar) ekki verða felld niður, af því
verið ráðstafað, hver erfa skuli; starfi, er unnið hefur verið á
húsxiæði hennar á Skólavörðu- ægum innflutningsnefndai’inn-
stíg. Það er hið nýja efnaþags-) ;xr. Með því móti getur ríkis-
ip,áláráðuneyti, sém þar á hús-:’stjórnin endurnýjað starfsliðið
að vild sinni og komið við þeim
mannaskiptum, sem hún kýs.
Ósagt skal látið, hvenær
þessi brevting á að gerast, en
sennilegt, að hennar verði ekki.
langt að bíða úr þessu.