Frjáls þjóð - 18.07.1968, Blaðsíða 3

Rltstjómargrein
t
AÐ ERFA LANDIÐ
:
Á viðkvæmum augna-
blikum og hátíðlegum stund
um tala fyrirmenn gjarn-
an mærðarþrungnir um
æskuna sem á að erfa land-
ið. Og því er yfirleitt sleg-
ið föstu að hún eigi skelf-
in gott að fá að erfa allt
þetta land. Og hafi hún út á
eitthvað að setja er við-
kvæðið oftast: þetta unga
fólk man ekki þá erfiðu
tíma sem við gömlu menn-
irnir munum og kann þess
vegna ekki réttilega að
meta öll þau gæði sem því
nú eru boðin <sbr. t. d.
Reykjavíkurbréf, Mbl. 14.
júlí 1968).
Þannig mæla öldungar,
og vafalaust þykir þeim
sem rök þeirra séu býsna
haldgóð; að þeir hafi stuðl-
að að svo miklum framför-
um í þessu landi að þeim
beri þökk og virðing og
fylgisspekt æskunnar. En
ungt fólk er sem betur fer
flest ekki þannig gert að
það sitji við og dásami þá
hamingju að búa ekki í
moldarkofa í fátæku sveita
þjóðfélagi. í íslenzku nú-
tímaþjóðfélagi heyrir það
til sjálfsögðustu mannrétt-
inda að búa við sómasamleg
húsakynni og njóta einföld
ustu félagslegrar þjónustu
og menningarlífs. Ráða-
menn geta ekki vænzt þess
að losna við gagnrýni þótt
miklar framfarir hafi orð-
ið á síðustu árum.
Ungt fólk sem lítur opn-
um augum á það land sem
það á að erfa, það þjóðfé-
lag sem því er boðið upp á,
hlýtur að gagnrýna margt.
Það hyggur að þeim skil-
yrðum sem hér finnast til
menntunar. Það sér alltof
víða ófullnægjandi aðbún-
að, úreltar stofnanir, svik-
in Loforð. Á forsíðu þessa
blaðs mega menn sjá hvern
ig ríkisstjórnin hefur svik-
ið loforð sín í samhandi við
byggingu menntaskólans í
Hamrahlíð og þar með unn-
ið þeirri stofnun mikið
tjón. Kjörorð yfirvalda í
húsnæðismálum skóla hef-
ur ævinlega verið: of lítið,
of seint. Nýjan mennta-
skóla í Reykjavík var ekki
byrjað að byggja fyrr en ó-
hugsandi var að bæta við
einum einasta nemanda í
gamla skólann og hann
löngu orðinn illa starfhæf-
ur sakir þrengsla. Þegar
loks er hafin bygging nýs
skólahúss, sem reyndar
bætir h'tið sem ekkert úr
húsnæðismálum gamla skól
ans, er byggipg hans tafin
þannig að allar líkur eru
til að sama öngþveitið
myndisí þar. Þannig er bú-
ið að því unga fólki sem
þjóðfélagið er að ala upp
til hinna ábyrgðarmestu og
vandasömustu starfa á með-
an ekki virðist skorta fé til
að reisa glæstar peninga-
hallir og ekkert lát er á
byggingu lúxusíbúða. Og
Hallgrímskirkja hækkar
dag frá degi. Það er byggt
af kappi yfir, guð og mamm-
on mcðan þekkingin, okk-
ar dýrmætasta eign, jafn-
vel þótt reiknað sé í bein-
hörðum peningum, er á
hrakhólum. Það er greini-
legt að eitthvað er bogið
við það þjóðfélag sem legg-
ur slíkt mat á hlutina.
Og nú ganga hundruð
unglinga um atvinnulausir.
Það hefur hingað til verið
afsökun fyrir skorti á fjár-
hagsaðstoð við íslenzka
námsmenn, að þeir geti
unnið fyrir sér í löngum
sumarleyfum. Meðan næga
atvinnu var að fá var þessi
viðbára alís ekki fáránleg.
Nú þegar atvinnuleysi er
orðið töluvert alvarlegt og
ekki útlit fyrir að úr ræt-
ist í bráð, verður þeim ákaf
lega erfitt að stunda nám
sitt. Gæti þá farið svo að
hinir efnaminni yrðu að
gefast upp við framhalds-
nám og færi þá að sneið-
ast um réttlætið í þessu
þjóðfélagi. Og hér væri
ekki úr vegi að minna ríkis
stjórnina á það loforð sem
hún gaf í samningum við
verkalýðsfélögin'í marz, að
hún skyldi sjá um að veita
unglingum við nám næga
sumarvinnu. Unglingar við
nám sem nú ganga aðgerða-
lausir um göturnar vildu
sjáLfsagt gjarnan herma
þetta loforð upp á ríkis-
stjórnina. En hún er ekki
til viðtals.
vart þcssu stendur æsku-
maðurinn og sér fá úrræði.
Á hann að hefja sína gagn-
rýni á síðum Morgunblaðs-
ins og treysta á að Sjálf-
stæðisflokkurinn hlýði á
rödd æskunnar, eins og lof
að er í Reykjavíkurbréfi
því sem ég áður vitnaði til.
Hætt er við að sú gagn-
rýni yrði að vera af dálít-
ið sérstöku tagi ef þau lof-
orð ætti að efna. Hætt er
við að þar yrði krafist þess
sem Morgunblaðið kallar
„jákvæða“ og „ábyrga“
gagnrýni, en það er sú gagn
rýni kölluð sem ekki gríp-
ur á neinum raunveruleg-
um meinum, ekki vegur að
neinum viðurkenndum
máttarstólpum þjóðfélags-
FRJÁLS ÞJÓÐ
Útgefjjndi HUGINN HF.
Ritstjóri:
Sverrir Hólmarsson (ábm.)
Framkvæmdastjóri:
Jóhann J. E. Kúld
Ritnefnd:
Einar Hannesson, Gils Guðmundsson,
Guðjón Jónsson, Gunnar Karlsson, Haraldur Henrýsson,
Magnús Torfi Ólafsson, Sigurður Guðgeirsson
Vésteinn Ólason, Þórir Daníelsson.
Áskriftargjald kr. 400.00 á ári. Verð i lausasölu kr. 10.00
Frentsmiðjan Edda prentaði
Þetta eru aðeins lítil
dæmi um hvernig búið er
að æsku þessa lands. Hún
horfir á það þjóðfélag sem
henni er ætlað að erfa og
sér þjóðfélag sem er gcgn-
sýrt af kapphlaupi auð-
manna um skjótan gróða,
þar sem verðbólga og geng
isfellingar grafa undan
efnahagsöryggi og gera svo
til alla landsmenn að brösk
urum, þar sem valdið hefur
safnazt á hendur örfárra
manna, brodda flokksvéla
og hagsmunahópa. Gagn-
ins, ekki hróflar við valda-
kerfinu og gerir engar kröf-
ur um cndurmat á viðteknu
gildismati þjóðfélagsins.
Víða um heim hefur ungt
fólk hafið mikla og mjög
róttæka gagnrýni á flcst nú-
verandi þjóðfélagsform.
Megininntak þeirrar gagn-
rýni er siðferðileg, þ. e. a.
s. ekki er fyrst og fremst
krafizt meiri efnislegra
gæða heldur er meginkraf-
an um aukið réttlæti, auk-
ið frelsi, aukið lýðræði.
Þetta er barátta gegn
flokkaveldi og skrifstofu-
veldi. Bjarni Benediktsson
talaði um þessar hreyfing-
ar á þjóðhátíðardaginn. Þar
máttu menn heyra hversu
tilbúinn forsætisráðherrann
var til að hlýða á rödd æsk
unnar. í þeirri ræðu örl-
aði hvergi fyrir votti af
skiLningi á þeirri gagnrýni
sem drepið er á hér að of-
an. Allt slíkt heitir á máli
forsætisráðherrans „upp-
Iausn“ og „ofbeldi“. Og
Morgunblaðið, þetta höfuð-
málgagn lýðræðisins, kall-
aði réttmælar kröfur stúd-
enta í Frakklandi um aukið
lýðræði „skrílslæti“ og
„stjórnleysi“ og gladdist
innilega þegar liálffasistinn
de Gaulle vann kosninga-
sigur sinn á dögunum.
Hér á landi verða kröfur
manna um aukna þátttöku
almennings og minna
flokksræði sífellt háværari.
Jafnvel Vísir tekur undir
þessar kröfur í ritstjórnar-
grein s.l. mánudag. Og er
erfitt að skilja þá grein
öðruvísi en sem viðurkenn
ingu á stjórnmálaþýðingu
forsetakosninganna. En
ungt fólk sem hefur áhuga
á að gera einliverjar breyt-
ingar á því landi sem því
er ætlað að erfa á nokkuð
erfitt uppdráttar, einmitt
vegna flokksveldisins og
hinna gömlu og íhaLdssömu
stjórnmálamanna sem víð-
ast hvar sitja í valdastöð-
um, Hér þurfa að gerast
miklar breytingar. Þær
geta ekki orðið nema ungt
fólk taki virkari þátt í
stjórnmálum en það hefur
gert. Og um slíkt verður
tæpast að ræða nema stjórn
málamennirnir komi að
einhverju leyti til móts við
það. — sh.
☆
1
ÓSICUR KJÖTKATLAMANNA
Það má eflaust segja, að
það sé að bera í bakkafull-
an lækinrl að bæta við um
ræður um úrslit forsetakosn
inganna, svo mikið og
margt sem um þau hefur
verið ritað og rætt í blöð-
um landsins að undanförnu.
Eg get þó ómögulega á mér
setiS aS leggja nokkur orð
í belg og benda á atriSb
sem ég tel hafa ráðiS hér
miklu um, en ekki komið
nægilega skýrt fram.
Þegar skoSaSur var og
virtur sá hópur, sem mest
hafði sig í frammi til stuSn-
ings dr. Gunnari Thórodd-
sen, kom í ljós, aS þar var
um aS ræSa mikla fyrir-
menn og oddvita í þjóSfé-
laginu, bæði í pólitískum og
ópólitískum samtökum, svo
sem margsinnis hefur veriS
bent á. Þetta átti augsýni-
lega aS nota til aS fá fólk
til fylgis við Gunnar. Og
auðvitaS þurfti þetta ekki
aS teljast neitt óeðlilegt þar
sem Gunnar hefur lengi
starfaS aS stjórnmálum og
aflaS sér margra kunningja
og vina þar í gegn. En í mín
um augum var þaS strax á-
berandi og sláandi, að
þarna virtust saman komn-
ir í eina fylkingu alls kyns
braskarar, pólitískir og viS-
skiptalegir, úr öllum stjórn-
málaflokkum, ' menn 5cm
Framh. á bls. 7.
Bréf til blaðsins
mmmmmmmmmm'mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm
Frjáls þjóð — Fimmtudagur 18. júlí 1968
3