Frjáls þjóð - 01.08.1968, Síða 3

Ritstjórnargrein
UMRÆÐUR UM VINSTRI HREYFINGU
í síðustu tölublöðum
Frjálsrar þjóðar liafa vei’ið
nokkrar umræður um mál-
efni Alþýðubandalagins. Rit
nefnd blaðsins telur það
mjög æskilegt, að slíkuin
umræðum vcrði haldið á-
fram. Ekki telur hún þó
heilladrýgst eins og á
stendur að setja fram á-
kveðna „línu“ um lausn
einstakra vandamála og
hamra síðan á henni, held-
ur væri æskilegast að fá
fram sem fjölbreyttastar
hugmyndir og skoðanir.
Við bjóðum til frjálsra um-
ræðna, en þeir sem kunna
að senda greinar, eru beðn
ir að hafa í huga live rúm
er takmarkað í blaðinu.
Ekki ætti að þurfa að
hafa mörg orð um það
hvernig ástandið er í mál-
efnum Alþýðubandalagsins.
Þar ríkir vægast sagt óvissa
um framtíðina. Málin liljóta
þó að skýrast í haust, og
því er mikilvægt að tíminn
þangað til verði notaður til
hreinskilinna skoðana-
skipta. En það er ekki að-
eins í röðum Alþýðubanda-
lagsmanna sem nokkur ó-
vissa er ríkjandi. í öllum
flokkum virðast kynslóða-
skil vera mjög að skerpast:
meginhluti ungra Alþýðu-
flokksmanna er miklurn
mun vinstri sinnaðri en for
ingjar flokksins, og þeir eru
mjög óánægðir með stjórn
arsamstarfið og áhrif þess
á flokkinn. Framsóknar-
menn finna glöggt að flokk-
ur þeirra þarfnast endur-
nýjunar; hann er staðnaður
orðinn og ófrjór. Foringja-
skiptin í vetur sýna ó-
ánægju þeirra, en ráða þó
enga bót á henni. í Sjálf-
stæðisflokknum er ríkjandi
ringulreið og ótti eftir for-
setakosningarnar. Ungum
mctorðagjörnum mönnum
hefur að undanförnu blöskr
að gamalmennavel.dið í
flokknum og þrengslin í
metorðastiganum þegar of-
ar dregur. Þeir munu nú
reyna að nota úrslit forseta
kosninganna sér til fram-
dráttar, en liætt er við að
þeim þyki áfram þröngt fyr
ir dyrum.
Á sama tíma og svona er
ástatt í stjórnmálaflokkun-
um, versnar ástandið í efna-
hagsmálum sífellt: kreppa
sýnist vera framundan í
flestum atvinnugreinum, og
er raunar þegar hafin í sum
um. Þegar slíkt ástand
steðjar að, er sérstaklega
brýn þörf fyrir ábyrg og vel
starfhæf stjórnmálasamtök
í landinu sem fær séu um
að móta stjórnmálastefnu
og framfylgja henni. Nú-
verandi ríkisstjórn hefur
reynzt ófær um þetta.
Stefna hennar hefur verið
stefnuleysi, og hún hefur
hrakizt á flótta undan
hverju vandamáli. Nú stend
ur hún uppi ráðalaus.
Þetta ástand ætti svo
sannarlega að vera vinstri
mönnum hvöt til að slá
striki yfir sundrung um
smærri atriði, en sameinast
um aðalatriði. Sjálfsagt er
að liafa opin augu fyrir svo
víðtæku samstarfi vinstri
afla sem frekast er hægt
að koma á, en nærtækast í
bili og raunhæfast virðist
vera að einbeita sér að end-
urnýjun innan ramma Al-
þýðubandalagsins. Á þeim
vettvangi á að vera hægt að
móta stjórnmálaflokk sem
ævri fær um að afla sér
þess trausts og móta þá
stefnu sem leitt gæti þjóð-
ina í gegnum erfiðleikana
og inn á nýtt framfaraskeið.
En hér þarf meira til en
orðin tóm.
Ef Alþýðubandalagið á
að verða fært um að taka
við því hlutverki í íslenzk-
um stjórnmálum, sem nú
virðist standa því opið, þarf
það að dómi Frjálsrar þjóð-
ar að fullnægja þessum skil
yrðum:
I slíkum flokki verður að
ríkja víðtækt og raunveru-
legt skoðanafrelsi. Minni-
hluti eða minnihlutahópar
verða ævinlega að njóta
réttar til að halda opinskátt
fram skoðunum sínum og
gagnrýna stcfnu flokksins.
Tryggja vcrður sem full-
komnast lýðræði við töku
ákvarðana og stefnumótun.
Raunin má ekki verða sú að
fámennir hópar taki meiri
háttar ákvarðanir, heLdur
verður að virkja sem allra
flesta í stjórnmálastarfi og
stefnumótun. Þetta er vit-
anlega í nánu samhengi við
kröfu um aukið lýðræði á
FRJÁLS ÞJÓÐ
Útgefandi HUGINN HF.
Ritstjóri:
Sverrir Hólmarsson (ábm.)
Framkvæmdastjóri:
Jóhann J. E. Kúld
Ritnefnd:
Einar Hannesson, Gils GuSmundsson,
Gúöjón Jónsson, Gunnar Karlsson, Haraldur Henrýsson,
Magnús Torfi Ólafsson, Sigurður Guðgeirsson
Vésteinn Ólason, Þórir Daníelsson.
Askriftargjald kr. 400.00 á ári. Verð 1 lausasölu kr. 10.00
Prentsmiðjan Edda prentaði
Því bcr að aðhyllast sósí-
alisma og samvinnustefnu.
Með sósíalisma er þá ekki
átt við fastmótaðar kenn-
ingar um einstök atriði í
þjóðfélagsþróuninni, fyrir-
fram ákveðin svör við öll-
um spurningum, lieldur hin
siðferðisLegu grundvallar-
sjónarmið og liugsjónir sós
íalismans, sem setja mann-
gildi og raunverulegt frelsi
í öndvegi. Árangursríkastur
og sannastur er sá sósíal-
ismi sem mótast í starfi.
öllum sviðum þjóðlífsins,
lýðræði á vinnustöðum, í
menntastofnunum o. s. frv.
Hver einstaklingur verður
sjálfur að taka virkan þátt
í að móta örlög sín, þá fyrst
er liægt að tala um lýðræði.
Afstaðan til þessara grund-
vallaratriða verður að vera
algild. Það má með engu
móti vera hægt að eigna
hinum nýja flokki nokkra
samstöðu með einræðissjón
armiðum skrifstofuvaldsins
í Austur-Evrópuríkjum sem
nú berst af hörku gegn þró
un í lýðræðisátt.
Takist að uppfylla þessi
skilyrði og fá menn til að
vinna af heilindum að þess
um markmiðum, er vafa-
lítið að Alþýðubjindalagið á
þess kost að auka fylgi sitt
mjög mikið og taka for-
ystu í sköpun nýs þjóðlífs.
Ef vel á að fara þurfa
menn að koma með opnum
huga til landsfundar Al-
þýðubandalagsins í haust
og ræða þar mál.efnin af
fullri lireinskilni og for-
dómaleysi. Þar má hvorugt
gerast, að fundurinn verði
látinn snúast upp í ófrjótt
karp um liðna atburði, sekt
einstaklinga eða sakleysi,
né hitt að barið verði í
brcstina cins og á síðasta
landsfundi, fáeinir forystu
menn komist að einhverj-
um hrossakaupum fyrir
fundinn, búi sér til kvóta
um það hvernig þcir skipti
trúnaðarstörfum milli fylg-
ismanna sinna og leyfi eng-
um ágreiningi að koma
fram. Sérhver tilraun til að
viðhalda margföldu vaJda
kerfi innan flokksins er
banatilræði við hann. Þetta
gerir áreiðanlega fjöldi Al-
þýðubandalagsmanna sér
ljóst, ekki sízt þeir sem
eiga heima utan Rcykjavík-
ursvæðisins.
Róttækum vinstri mönn-
um þykir e. t. v. ekki sér-
stök ástæða til bjartsýni nú.
En okkur sýnist þó cin leið
opin til að hafa heilladrjúg
áhrif á íslenzkt þjóðfélag.
Það er okkur sjálfum að
kcnna ef við vel.jum hana
ekki. Ritnefnd.
KAL OG BÓKANIR
Þegar þetta er ritað, er
júlímánuður meira en hálfn
aður.
Ljóst er, að eftir langan
og harðan vetur, kemur
stutt grasleysissumar, og
fóðurskortur blasir við í
heilum byggðarlögum og
landshlutum.
Um þessar staðreyndir
þarf ekki að fjölyrða, þær
hafa blasað við vikum sam-
an og verið ræddar manna
á meðal og opinberlega að
undanförnu.
En hér nægja ekki orðin
ein, heldur hvað gert er,
og því miður hefur ekkert
verið gert ennþá. Sá mögu
leiki að bjarga í stórum
stíl með einærri ræktun á
kalsvæðunum hefur verið
alltof lítið notaður. I þessu
máli hefur verið fylgt
þeirri stjórnlist, sem svo á-
berandi hefur verið að und-
anförnu, að láta hlutina
dankast og sjá, hvort ekki
rætist úr, án þess nokkuð
sé að gert.
Ætla hefði mátt, að við
værum eitthvað íarnir að
læra af reynslunni á fjórða
ári meiri háttar kal-
skemmda og grasleysis, og
gerðum ráðstafanir til úr-
bóta í tíma, en því er ekki
að heilsa.
Skortur hefur verið á út
sæði til einærrar ræktunar
í allt vor, enda raunveruleg
þörf margföld á við það,
sem verið hefur, og verzlun
arfélög bænda ekki svo fjár
sterk um þesar mundir, að
þau hafi fjármagn til að
geta tekið áhættuna af
þeim birgðum útsæðis,
sem fyrir hendi þurfa að
vera á vordögum á hverri
höfn frá Reykjavík til
Hornafjarðar. Nú, á miðju
sumri, eru bændur enn að
reyna að afla sér útsæðis,
— nærri hálfum öðrum
mánuði of seint.
Til einærrar ræktunar
þarf fleira en útsæðið eitt,
fyrir hendi þarf að vera
vélakostur til að geta unn-
ið lauslega hundruð, þús-
undir eða jafnvel tugþús-
undir hektara lands á
skömmum tíma, og vélakost
ur til að geta sáð og borið
á þetta land snemma vors,
þannig að okkar stutta sum
ar nýtist til fulls.
I báðum þessum megin-
þáttum björgunarstarfsins
hefði ríkisvaldið þurft að
hafa forystu og tryggja
nauðsynlegar birgðir og
vélakost, til að afla fóðurs-
ins heima í héruðunum, en
ráðuneyti landbúnaðarmála
hefur líklega ekki þótt taka
Framh. á bls. 7.
Bréf til blaðsins
Frjáls þjóð — Fimmtudagur 1. ágúst 1968