Frjáls þjóð - 15.08.1968, Qupperneq 2
Hátíðaljóð 1968
Sú niSurstatSa dómnefnd
ar í vertSlaunasamkeppni
StúdentarátSs un ljóS til
söngs á hálfrar aldar afmaeli
fullveldis, að ekkert af þeim
39 ljóðum sem bárust hafi
verið verðlaunanna vert, hef
ur vakið töluverða athygli
og jafnvel reitSi manna.
ÞjóSin átti erfitt meS aS
trúa því, aS skáld hennar
gætu ekki sett saman boS-
legan ættjarðaróð, verð-
launahæfan og fallinn til
söngs á fullveldisafmæli,
Hér var skömm og hneisa
ger þjóS, sem hefur lengi
haldið sig vera skáldmælt-
ustu þjóS heims, miðaS viS
höfSatölu. Og Þóroddur frá
Sandi kvartaSi sáran undan
illri meSferS á skáldum.
Ungur athafnamaður, Sverr-
ir Kristinsson, sá sér leik á
borði og safnaSi keppnis-
IjóSunum til útgáfu; hefur
sennilega talið aS IjóS þessi
yrðu útgengilegri söluvarn-
ingur en títt er um bundiS
mál á Islandi, sökum for-
vitnisgildis, en yfirlýstur til-
gangur útgáfunnar er aS
gefa þjóSinni tækifæri til
aS leiSrétta úrskurð dóm-
nefndar, ef henni þykir á-
stæSa til. Tókst að fá 26 af
39 keppnisljóSum til útgáf-
unnar, og liggja þau nú fyrir
í kveri—HátíSaljóS 1968,
26 óverSlaunuS IjóS — og
fylgir meS atkvæSaseðill
handa ljóSaunnendum til
aS tjá sig um það, hvort
þeim þyki eitthvert kvæSi
þessarar bókar vert 10.000
króna verSIauna, sem útgef
andi kveSst af örlæti sínu
reiSubúinn aS greiða úr eig-
in vasa, ef vilji einfalds
meirihluta fæst.
Að bókinni lesinni verð
ég þó aS segja, aS þaS yrði
aS teljast meiriháttar áfall
fyrir skáldskaparsmekk þjóS
arinnar ef til þeirrar verS-
launaveitingar kæmi. Mér
er þaS mjög til efs að gefin
hafi veriS út á þessari öld
bók meS jafnsamþjöppuðu
leirhnoði. Það skal þó tekiS
fram þegar í staS aS í bók-
ina vantar þau þfjú kvæSi
er dómnefnd taldi bezt,
þannig aS bókin gefur al-
ranga mynd af keppnisljóS-
unum. Auk þess vil ég í hin-
um almenna dómi yfir Ijóð
bókarinnar undanskilja fram
lag Þorsteins Valdimarsson-
ar, sem er nánast í sérflokki.
Sýnir þaS bezt hversu firna-
vond hin kvæSin eru, að
þetta lítilfjörlega og raunar
ómerkilega IjóS Þorsteins
skuli svo gersamlega bera
af þeim, aS varla er um sam
jöfnuð að ræSa.
Þó aS leirinn sé allur á
eina bók lærSur hvaS gæSi
snertir (það er engin leiS að
segja hvor stendur framar,
flóin eSa lúsin, sagði dr.
Johnson), má þó greina
hann sundur í nokkrar höf-
uStegundir, Fyrst má telja
þau IjóS sem einkennast af
fullkominni flatneskju,
barnalegri ættjarðardýrkun
og hinu sérstaka „skáldlega'*
orðalagi ættjarSarskálda
fyrri tíma. Þau einkennast
mjög af hinum klassisku og
föstu rímorSasamböndum,
ljóð-þjóS, mold-fold, saga-
daga, böndum-ströndum o.
s. frv. Eitt lítið dæmi af
handahófi:
Island þú mitt ættarland
eyjan björt meS hvíta
tinda,
girt í hafsins bláa band,
blika vötn í grænum linda.
I næsta flokki má telja
þau ljóð, sem einkennast af
ruglandi og kauSaskap,
bæSi í málfari, kveSandi og
hugsun. Oft á tíSum leggj-
ast skáldin svo djúpt í hugs-
un sinni að hún verSur með
öllu óskiljanleg, eins og t.
d. í síSustu línu þessa er-
indis:
ViS hyllum þig í hundruð
ár
með hafsins gnægS og
prýði,
þín svanavötn og silungsár
og sólskinsdaga og regnsins
tár,
húsakostinn, perlur lands
og lýSi.
Þriðji og síðasti flokkur-
inn er sá sem einn gefur þess
ari bók nokkurt gildi, en þaS
eru ljóð absúrdista, en þeir
hafa allmargir lagt skerf til
bókarinnar. Umrædd skáld
eru auSvitað absúrdistar án
þess aS vita af því, en þaS
gerir kvæSi þeirra þeim mun
skemmtilegri. Ég birti hér
örlítiS dæmi af fjölmörgum:
Brumar hamingjan heit,
þegar hámenntuð sveit
flettir handritum þrykktum
á skinn.
Sem betur fer er ástand
íslenzkrar IjóðagerSar ekki
alveg eins slæmt og þessi
bók gefur til kynna. En eftir
stendur, aS skáldum okkar
hefur ekki tekizt aS leysa
þá þraut aS yrkja viðunandi
fullveldisljóð. Vafalaust er
samkeppni sem þessi ákaf-
lega illa fallin til aS laSa
skáld til raunverulegra átaka
viS efniS. Strax og minnst
er á hátíSarljóð og tækifær-
isskáldskap finnst mönnum
aS það hljóti aS eiga aS vera
virSulegt og gamaldags. Þeir
sem aS samkeppninni stóðu
hefSu átt aS geta séS þessi
ósjálfráSu viðbrögS fyrir og
ef til vill hefSi eitthvaS
mátt gera til að sporna viS
þeim. Að minnsta kosti ætti
þessi samkeppni að geta orS
iS mönnum víti til varnaSar
í framtíSinni.
Sverrir Hólmarsson.
LANDBÚNAÐARSÝNINGIN
í Laugardalnum, er aðeins opin fram á sunnudag.
Sýningin er opin frá kl. 10 til 22 daglega.
KOMIÐ OG SJÁIÐ STÆRSTU SÝNINGU LANDSINS
Leyfið börnunum að fara og skoða eina dýragarð landsins.
ATHUGIÐ! Sýningin verður ekki framlengd
2
Frjáls þjóð — Fimmtudagur 15. ágúst 196?