Vikublaðið - 15.07.1994, Qupperneq 7

Kapítalisminn
VIKUBLAÐIÐ 15.JÚLÍ 1994
7
arða, sem var bati upp á 1,8 milljarða
frá árinu áður, 1992. Þetta er hátt í
þreföldun á hagnaði eða 153 prósent.
Alþýðunni borðið upp á at-
vinnuleysi og lækkandi
kaupmátt
Hinu má ekki gleyma að ástandið
var svart og skuldastaða fyrirtækja al-
mennt mjög slæm. Bætta stöðu hafa
fyrirtækin yfirleitt notað til að
grynnka á skuldum, en fjölmörg fyrir-
tæki hafa einnig getað notað bætta
stöðu til fjárfestingar. Og þá virðist
fjárfesting erlendis í góðum bréfum
vera mönnum efst í huga.
Ljóst er að það er ekki alþýða
rnanna sem er að fjárfesta í verðbréf-
um erlendis. A sama tíma og fyrir-
tækjunum hefur verið boðið upp á
skattalækkanir hafa skattar einstak-
linga hækkað verulega frá 1991; stað-
greiðslan úr 39,79 í 41,84 prósent, auk
5 prósent hátekjuskatts og lækkunar
persónuafsláttar. Árleg nettóhækkun
skatta á einstaklinga er nálægt 6,8
milljörðum króna.
Kaupmáttur ráðstöfunartekna
launafólks á hinum ahnenna vinnu-
markaði er nú sá lægsti síðan 1985 eða
í nær áratug, en hér er átt við þann
pening sem fólkið heldur eftir þegar
búið er að draga frá skatta og önnur
gjöld. Hefúr kaupmáttur ráðstöfunar-
tekna skerst á sex af undanförnum sjö
árum, miðað við að spá Þjóðhags-
stofnunar standist fyrir yfirstandandi
ár. A síðustu árum náði kaupmáttur-
inn hæst áíið 1987, en frá þeim tíma
hefur hann skerst um 20 prósent mið-
að við fyrstu tölur á þessu ári. Fólk
sem hafði 113 þúsund krónur á mán-
uði til ráðstöfunar árið 1987 hefúr í
dag 90 þúsund krónur miðað við fast
verðlag.
Þjóðhagsstofnun
reiknar ekki með bata
fyrr en 1996
Þjóðhagsstofnun spáir því að fjár-
festing innanlands dragist saman um
eitt prósent á yfirstandandi ári, en fari
vaxandi upp úr því, fyrst og ffernst frá
og með 1996. Það er löng bið og þá
einkum fyrir hina atvinnulausu sem
bíða effir vaxtakippnum. Þjóðhags-
stofnun spáir því að atvinnuleysi verði
í ár að meðaltali 5,2 prósent af mann-
aflanum og að 1995 verði hlutfallið
svipað eða 5,3 prósent. í ár er reiknað
með því að kaupmáttur ráðstöfunar-
tekna skerðist um 2 prósent til viðbót-
ar þegar orðinni skerðingu.
Ekki er að sjá á áædunum um fjár-
festingar hins opinbera að reiknað sé
með umtalsverðum átökum. Fjárfest-
ing hins opinbera á að fara úr 24,8
milljörðum 1993 niður í 23,7 millj-
arða í ár. Má nefna að ffamkvæmdir
vegna rafvirkjana og rafveitna eru í al-
gjöru lágmarki sem jarðgangnafram-
kvæmdir vega ekki upp.
Ekki er ástæða til að æda að það séu
framleiðslufyrirtæki landsins sem hafa
verið að fjárfesta í bréfum erlendis.
Utvegsfyrirtækin eru flest enn mikið
skuldsett og eru rekin með halla. Þau
eru hins vegar ótalmörg fyrirtækin
sem átm aldrei í vandræðum en njóta
þó mikilla skattívilnana og lækkandi
launakostnaðar. Þessi fyrirtæki fjár-
festa í lidum mæli í atvinnuskapandi
verkefnum hér á landi. Þau fjárfesta í
bréfum og einkum ef þau eru údend.
Friðrik Þór Guðmundsson
HVER ER SINNAR
GÆFU SMIÐUR
Sumarið er tími endurfúnda. Vin-
ir sem búa í údöndum sækja Is-
land heim í ffíinu sínu, það er
skrafað og skeggrætt, vegið og metið,
skoðað og skilgreint. Við borðum
saman, gleðjumst yfir endurfúndun-
um, skoðum myndir, spyrjum ffétta
og segjum frá. Nei, hér hefur ekkert
gerst, skilnaðartíðnin lág, nokkrir
reyndar yngt upp, börn bæst við, fáir
komnir úr felum, enginn farið í með-
ferð, fólk hefúr reyndar flutt, það hef-
ur ræst heldur betur úr sumurri, en
aðrir því miður farið í hundana. Allt
með kyrrum kjörum. Hvað með þau?
Eru þau á heimleið? Sest að í údönd-
um? í údegð?
Þau eru auðvitað misánægð með
hlutsldpti sitt. Segjast sakna fjölskyldu
og vina. Sumir vilja koma heim, en
hér er ekkert í boði, aðrir vilja vera úti
því þeir hafa það mun betra þar en
þeir koma nokkurn tíma til með að
hafa hér. Ein getur ekki hugsað sér að
ala börn sín upp hér, finnst þetta svo
barnfjandsamlegt samfélag. Ein þolir
ekki mannfæðina hér, annar veðrið.
Flest telja sig ekki hafa efni á að flytja
heim, launin svo miklu betri úti, þar
eru tækifærin og allur aðbúnaður ann-
ar og betri. Það sést líka á ljósmynd-
unum, hvílík hús! Glæsilegir bílar,
sumarleyfisferðir á fjarlæga staði...
fjölskyldan á skíðum... Vinnuvika upp
á 37 1/2 klukkustund, launin eru þre-
föld mín þrátt fyrir að vinnuvika mín
sé helmingi lengri. Þau eru ekki öll
læknar og lögffæðingar, í hópnum er
líka hjúkrunarffæðingur, kennari, líf-
ffæðingur og ljósmóðir. Allir virðast
vera betur launaðir en kollegar þeirra
hér. Og lífsbaráttan auðveldari, veðrið
betra... Eg fyllist ekki öfund, heldur
frekar ergelsi yfir því að hafa hlunn-
farið sjálfa mig. Hvað var ég að pæla
þegar ég valdi mér framhaldsnám?
Hví velti ég aldrei fyrir mér atvinnu-
möguleikum, hvað þá laununum?
Hélt ég að þetta kæmi allt af himnum
Ragnhildur
Vigfúsdótdr
ofan? Hvað er ég að hanga á þessu
skeri?
Konu nokkurri sem hefur haldið
ótal námskeið fyrir flokksstjóra í ung-
lingavinnu er mjög brugðið yfir því að
að stelpur virðast velja sér ffamhalds-
nám án nokkurs tillits til launakjara að
námi loknu. Hún heldur því fram að
þær stóli á að ná sér í fyrirvinnu. Þær
vilji allar hafa það gott fjárhagslega,
en það hvarfli ekki að þeim að þær
þurfi að skaffa það sem til þarf. Fyrir-
vinna var ekki inni í myndinni hjá mér
þegar ég valdi mér nám hér forðum.
Þá var ekki í tísku að vera veraldlega
sinnaður, ædunin var frekar að bjarga
heiminum. Ekki man ég hvernig ég
ædaði mér að gera það með sagnffæði
að vopni! Konan sagðist telja að ein
helsta ástæðan fyrir hárri sjálfsmorðs-
tíðni drengja væru þessar óstjórnlegu
kröfúr sem stelpur gera til þeirra sem
fyrirvinnu. Þeir treystu sér ekki til að
standa undir þeim. Hræðilegt ef satt
er. En hvernig stendur á því að stelp-
ur hugsa svona? Nú er mikið rætt um
öruggar fjárfestingar og ég skil ekki
hvernig hvarflar að stelpum að eigin-
maður sé ein slík þegar skilnaðartíðn-
in er jafn há og raun ber vitni. Svo
hanga þær í vonlausu hjónabandi af
því að þær geta ekki séð fyrir sér og
börnunum (og ekki hvarflar að hinum
betur launuðu feðrum að borgar
meira en lágmarksáskrift að krakka
eins og einn kallaði meðlagið eða að
konunum að skilja börnin effir í umsjá
feðranna). Hvers vegna gera þær sér
ekki grein fyrir því að þær bera ábyrgð
á eigin lífi? Þeirra er valið.
Kaldar kveðjur VSÍ til atvinnulausra
Á sama tíma og þúsundir manna
og kvenna ganga um atvinnulaus
vegna samdráttar og stöðnunar
berast kaldar kveðjur úr höfuð-
stöðvum vinnuveitenda til hinna
atvinnulausu. Svo virðist sem fyr-
irtæki Iandsins hafi litlar áhyggjur
af hinum atvinnulausu þegar þau
skoða fjárfestingakosti í údand-
inu, enda virðast atvinnurekendur
helst telja atvinnulausa vera slóða
og letingja að stærstum hluta.
Þórarinn V. Þórarinsson fram-
kvæmdastjóri VSI lét ljós sitt skína
nýverið í þessum efnum. Þórarinn
lýsti því yfir að fjögur til fimm þús-
und atvinnulausra hefðu í raun eng-
an áhuga á því að fá vinnu. Á Þórarni
mátti ótvírætt skilja að þetta fólk, þá
rúmur helmingur allra atvinnu-
lausra, væri að misnota atvinnuleys-
isbótakerfið. Fundur miðstjórnar
ASÍ og forystumanna lands- og
svæðasambanda innan ASI mótmælti
harðlega þessum „ósvífnu og raka-
lausu fullyrðingum" Þórarins og
beindu því til hans að biðjast opin-
berlega afsökunar. Það hefur hann
neitað að gera.
Tölur frá Ráðningarstofu Reykja-
víkur eftir sérstaka könnun meðal at-
vinnuleysingja sl. vor sýndu að af
tæplega 1.000 manns sem boðið
hefði verið vinnu eða viðtal vegna
vinnu höfðu unt 100 neitað af ýms-
um ástæðum.
Þessar tölur benda til þess að það
séu í allra hæsta lagi 10 prósent at-
vinnulausra sem eru tregir til að
ganga í hvaða störf sem er.
Þá er rétt að minna á skýrslu Fé-
lagsvísindastofnunar frá því í fyrra
sem benti til þess að 13 prósent at-
vinnulausra væru í raun ekki á vinnu-
markaðinum.
Þórarinn hjá VSI: Lýsti því yfir að fjögur til
engan áhuga á því að fá vinnu.
fimm þúsund atvinnulausra hefðu í raun
TILKVNNING TIL
C.3 NOTENDA
Hinn 1. janúar 1995 verður núverandi
Loran-C staðsetningarkerfí lagt niður
Frá sama tíma verður GPS gervihnattakerfið aðalstaðsetningarkerfi
við ísland.
Samtímis því að núverandi Loran-C kerfi verður lagt niður hefst
rekstur nýs lorankerfis, svo kallaðs NELS kerfis. Hætt verður að
senda út loranmerki frá stöðvunum á Gufuskálum og á Grænlandi.
Búast má við að þetta nýja kerfi nýtist ekki við vestanvert landið.
Athugið að breyta þarf Loran-C tækjum svo að hægt sé að nota þau
við NELS kerfið.
Til að bæta þjónustu við notendur, sem þurfa meiri nákvæmni en
GPS kerfið gefur, hefur samgönguráðuneytið staðið fyrir
uppbyggingu á leiðréttingarkerfi sem gefur notendum 5 til 10 metra
staðsetningarnákvæmni á hafsvæðinu umhverfis ísland.
Vita- og hafnarmálastofnun sér um rekstur leiðréttingarstöðva og
eru fimm af sex þegar komnar í notkun og áætlað er að sú síðasta
verði tilbúin fyrir áramót.
Athygli notenda er vakin á því að mikill munur getur verið á
staðsetningum eftir því í hvaða staðsetningarkerfi þær eru gerðar.
Pað er því ekki hægt að finna stað mældan í Loran-C kerfinu með
GPS (eða NELS tækjum), Loranpunktasöfn verða því ónothæf.
Unnið er að því að breyta Loran tölum í GPS tölur.
Nánari upplýsingar veitir Vita- og hafnamálastofnun,
sími 91-600000.
SAMGÖNGURÁÐUNEYTI
RÁÐUNEYTI FLUTNINGA, FJARSKIPTA OG FERÐAMÁLA