Vikublaðið - 26.08.1994, Blaðsíða 1

Uppstokkun í Noregi
Róttækar breytingar standa yfir
á ríkisrekstri í Noregi. Samtök
opinberra starfsmanna taka
virkan þátt í uppstokkuninni og
enn hefur enginn misst vinnuna.
Bls. 5
Smákóngapólitík í
sveitinni
Ekki síst eru það smæstu hrepp-
arnir sem standa í vegi fyrir sam-
einingu sveitarfélaga. Er um að
ræða misskilda sjálfstæðisvitund
og íhaldssemi? Bls. 3
Til varnar þjóðrík-
inu
Arni Bergmann segir hæpið að
kenna tdlvist þjóðríkja um blóð-
ugustu styrjaldir mannkynssög-
unnar og varar við hleypidóm-
um og alhæfingum. Bls. 6
BLA Ð SEM V I T E R í
33. tbl. 3. árg.
26. ágúst 1994
Ritstjóm og
afgreiðsla:
sími 17500
250 kr.
Vestlendingar kreíjast
sértækra aðgerða
Skýrsla Byggðastofnunar sýnir að áfóll vegna kvótasamdráttar eru síst minni á Vesturlandi en á
Vestfjörðum. Aðalatriðið er þó að menn fái að njóta nálægðarinnar við fiskimiðin.
Sveitarstjómarmenn í Vestur-
landskjördæmi hafa samþykkt
kröfugerð þar sem því er
beint til ríkisstjómarinnar og Al-
þingis að bmgðist verði við mikl-
um atvinnuvanda á Vesturlandi á
sama hátt og gagnvart Vcstfjörð-
um. Uttekt Byggðastofnunar á
vanda Vesturlands sýni að kvóta-
samdráttur á Vesturlandi hafi síst
haft minni vandamál í för með sér
þar en á Vestfjörðum. I lok síðasta
þings samþykkti Alþingi stjómar-
frumvarp um „Vestfjarðarhjálp"
upp á 300 milljónir króna vegna af-
leiðinga mikils kvótasamdráttar og
báðu þingmenn Vesturlands í kjöl-
farið um úttekt á vanda síns kjör-
dæmis.
„Eg er ekki nteð skýrslu Byggða-
stofnunar við hendina, en ég veit að
niðurstöðurnar fela í sér að ástandið á
Vesturlandi er santbærilegt við á-
standið á Vestfjörðum og af sömu á-
stæðum, fyrst og fremst vegna sam-
dráttar á kvóta. Samdrátturinn hefur
verið hrikalegur, sérstaklega á Snæ-
fellsnesi og á Akranesi hefúr ríkt mik-
ið atvinnuleysi. Eins og á Vestfjörðum
er þorskurinn gífurlega stór hluti af
veiðiheimildunum og þess vegna hafa
áföllin ekki verið minni en á Vest-
fjörðum. Það eiga allir að sitja við
sarna borð“, segir Jóhann.
Jóhann segir að það sé að vísu álita-
mál hvað aðgerð upp á nálægt 300
milljónir geri mikið gagn. „Það hjálp-
ar einhverjum, en heildar\randinn er
sá sami. Að mínu áliti er það aðalat-
riðið að menn fái að njóta nálægðar-
innar við fisldmiðin. A Breiðafirði og
Faxaflóa er mikið fiskerí, en það virð-
ast aðrir njóta kvótans en útgerðir og
fiskvinnslufyrirtæki á svæðinu. En það
er einmitt afkoma sjávarútvegsins sem
ræður úrslitum um ffamtíð byggðar-
innar“, segir Jóhann.
Jóhann Ársælsson þingmaður Vestur-
lands: Samdrátturinn hefur verið hrika-
legur, sérstaklega á Snæfellsnesi og á
Akranesi hefur ríkt mikið atvinnuleysi.
Eins og á Vestfjörðum er þorskurinn gíf-
uriega stór hluti af veiðiheimildunum.
Vígstaðan í Smug-
unni að breytast
íslendingum í vil
Islenskar útgerðir og sjómenn
hafa rutt brautina fyrir ffam-
tíðarréttindum Islendinga til
veiða í Barentshafi og í áróðurs-
stríðinu við Norðmenn er vígstað-
an að breytast okkur í vil.
Þetta er mat Steingríms J. Sigfús-
sonar á þróun úthafsveiða í Smugunni
í Barentshafi. Hann segir að umræðan
í Noregi sé að snúast, ekki síst vegna
þess að Norðmenn eru í auknum mæli
að átta sig á því að veiðar Islendinga í
Smugunni séu hliðstæðar við út-
hafsveiðar norskra skipa á Dornbanka
milli íslands og Grænlands og veiðar
þeirra undan ströndum Kanada.
- Þegar allt kemur til alls eru Island
og Noregur í áþekkri stöðu. Bæði rík-
in hafa blandaða hagsmuni annars-
vegar sem strandríki og hinsvegar sem
úthafsveiðiþjóðir, segir Steingrímur.
Það væri útí hött að Islendingar ættu
einar að halda að sér höndum og fall-
ast á það að vera útilokaðir ffá úthafs-
miðum. Hann álítur að sjálfsagt sé að
halda uppi þrýstingi á Svalbarðasvæð-
ið með það fyrir augum að Islending-
ar öðlist veiðirétt á þeim slóðum.
Steingrímur telur að það kunni að
taka norska stjórnmálamenn nokkurn
tíma að gleyma stóryrðunum sem þeir
hafa látið falla undanfarið í garð Is-
lendinga en þegar fennt hefur í þau
spor verði þeim ekkert að vanbúnaði
að semja við okkur.
Þótt ríkisstjórn Davíðs Oddssonar
hafi heldur tekið sig saman í andlitinu
upp á sfðkastið telur Steingrímur að
hér eftir sem áður verði útgerðar-
menn og sjómenn að treysta á sjálfa
sig á údiafinu.
Bæjarstjórn hafnfirskra krata
keypti 16 eintök af minnsta
dagblaðinu - gríiilaiist
Fyrrverandi meirihluti Al-
þýðuflokksins í bæjarstjóm
Hafnarfjarðar lét bæjar-
skrifstofúmar vera áskrifandi að
16 eintökum af Alþýðublaðinu. Á
sama tíma vom bæjarskrifstofúm-
ar áskrifandi að tveimur eintökum
af Morgunblaði, tveimur af DV og
einu af hverju blaði, Degi, Tím-
anum og Vikublaðinu.
Nýi meirihlutínn í bæjarstjórn
Hafnarfjarðar hefur sagt upp áskrift-
inni að Alþýðublaðinu en miðað við
núverandi kjör hefúr Alþýðublaðið
haft af þessu áskriftartekjur upp á
22.400 krónur á mánuði eða nær 270
þúsund á ári. Þá liggur fyrir sam-
kvæmt heimildum Vikublaðsins að
fyrrum meirihluti krata í Hafnarfirði
hafi á valdatíma sínum á þessu ári
látið bæjarskrifstofurnar auglýsa í
Alþýðublaðinu samkvæmt sérstök-
um samningi fyrir tæplega 500 þús-
und krónur. Á sama tíma var auglýst
í Morgunblaðinu fyrir tæplega 200
þúsund krónur.
Svo sem fram hefur kornið í frétt-
um er unnið að víðtækri fjármála-
legri úttekt á stöðu Hafnarfjarðar og
helstu stofnana bæjarins og bíða
menn í ofvæni eftír niðurstöðunum.
Þeirra má vænta í september. Sam-
kvæmt heimildum Vikublaðsins eru
skuldir bæjarsjóðs í námunda við
fjóra milljarða króna og enn fremur í
námunda við svo kölluð „gjörgæslu-
mörk“. Teljist sveitarfélag vera yfir
þeim mörkum, þ.e. þegar neikvæð
peningaleg staða (nettóskuldir) er
yfir 80-90 prósent af árlegum skatt-
tekjum, geta málefni þess komið til
kasta félagsmálaráðuneytisins. Ráð-
herra þar er nú enginn annar en
Guðmundur Árni Stefánsson, bæjar-
stjóri Hafnarfjarðar 1986-1993.
Halldór Blöndal skelfir bændur
Hugmynd Halldórs Blöndal
landhúnaðarráðhcrra um
efla íslenskan landbúnað
með því að bændur selji afurðir
sínar á hlaðvarpanum vekja skelf-
ingu í bændasamtökunum.
I fjölmiðlum er haft eftir landbún-
aðarráðherra að hann ætli að láta
embættismenn athuga það hvort
bændum sé heimilt að selja fram-
leiðslu sína milliliðalaust á býlum sín-
urn. Um áratuga skeið hafii bændur
haft með sér samtök til að koma af-
urðum sínum á markað. I viðtali við
DV segir Halldór Blöndal að nýtt
sölufyrirkomulag byggt á einstak-
lingsframtaki muni efla íslenskan
landbúnað til muna.
- Ef obbinn af íslenskum bændum
færi að selja sínar afurðir sjálfur myndi
það valda stjórnleysi, segir Gunnlaug-
ur Júlíusson, hagfræðingur Stéttar-
sambands bænda. Hann kvaðst ekki
hafa heyrt af hugmynd landbúnaðar-
ráðherra fyrr en fjölmiðlar tóku að
fjalla unt málið.
Halldór kom hugmyndinni á fram-
færi um síðustu helgi á Auðhumlu,
landbúnaðarsýningunni í Hrafnagili í
Eyjafirði. Engin formleg viðbrögð
hafa enn komið frá forystumönnum
bænda enda flestir þeirra uppteknir á
þingum búgreinasambanda síðustu
daga.
Hvorki Halldór Blöndal né Sigur-
geir Þorgeirsson aðstoðarmaður hans
hafa svarað fyrirspurnum Vikublaðs-
ins um sölumál bænda.
Geturn er að því leitt að Halldór
hafi fengið hugmyndina um að bænd-
ur selji beint eftír velheppnaða
bændadaga fyrir hálfuin mánuði þegar
fjöldi þéttbýlisbúa heimsótti bændur
víða um land. Halldór hafði tældfæri
til að fylgjast náið með bændadögun-
um.
Eitt þeirra búa sem opnaði hús sín
gestum var Sakka í Svarfaðardal í
kjördæmi landbúnaðarráðherra og
komu á þriðja hundrað þéttbýlisbúa í
heimsókn. Á Sökku búa feðgarnir
Þorgils Gunnlaugsson og Gunnsteinn
Þorgilsson sem eru vinir og stuðn-
ingsmenn Ilalldórs Blöndal. Land-
búnaðarráðherra kynnti hugmynd
sína á landbúnaðarsýningunni í
Hrafnagili, sem líkt og bændadöguin
er ætlað að efla tengsl sveitarinnar við
bæjarbúa.
Almennt eru bændur ánægðir með
hvernig til hefur tekist með kynning-
arátak landbúnaðarins í vor og sumar.
Þó er hætt við að tvær grímur renni á
bændaforystuna þegar henni verður
ljóst að framfarasókn landbúnaðar-
ráðherra felst í því að færa sölukerfi
bænda aftur til þess horfs sem það var
í fyrir hálfri öld.