Vikublaðið - 02.09.1994, Blaðsíða 9

VIKUBLAÐIÐ 2. SEPTEMBER 1994
Efnahagurinn
9
arfyllri í hugum hins almenna borgara
en ýmis þeirra óskiljanlegu hugtaka
sem stjórnmálamennirnir þyrla um
sig, þegar þeir komast í vandræði með
að svara einföldum en þýðingarmikl-
um spurningum.
Hazel Henderson hefur iagt mikið
af inörkum til að varpa Ijósi á hina
brennandi spurningu nútímans:
„Hvað felst í lífsgæðum ?“
Byltingarkenndar hug-
myndir í vaxtamálum
Dr. Margrit Kemiedy er þýskur
arkitekt með ffamhaldsmenntun í al-
þjóðamálum. I tengslum við störf hjá
UNESCO og OECD fékk hún áhuga
á umbótum á sviði peningamála,
skatta og eignarhalds á landi. Bók
hennar, Interest and inflation free
rnoney - how to create an exchange
medium that works for everyhody
(ISBN: 3-9802184-0-6), heför vakið
feikna athygli hjá umhverfissinnum
og vísa ég m.a. til greinar efdr dr. Inga
Rúnar Eðvaldsson í Vikublaðinu 29.
júlí, sl. urn sænska útgáfu bókarinnar.
Þar segir m.a.:
„Kennedy bendir réttilega á að
mildl vanþekking ríki um peninga og
gangvirki þeirra... Núverandi vaxta-
kerfi og vextir fylgi í raun sjúklegu
vaxtarmynstri, ef tekið er mið af vexd
í náttúrunni... Kennedy telur að
vaxtakostnaður nemi um helmingi af
andvirði allra vara og þjónustu... ef
unnt væri að afnema vexti yrðum við
helmingi efnameiri en við erum í dag,
eða við gæturn unnið rninna en við
gerum að óbreyttu... Annar misskiln-
ingur er sá að allir hagnist eða tapi
jaffi miklu á vaxtakerfinu. Kennedy
% hækkun frá 1968 til 1982
Mynd 2
sýnir ffam á að 80% þýsku þjóðarinn-
ar tapi beinlínis á vaxtakerfinu en að-
eins 10% þjóðarinnar græði inargfalt
á því. Af þessu má ráða að slagorð
Mynd 1
Tekjuskipting
10 hópa.
Vaxtagreiðslur
heimilanna í
þú. marka
1982.
(V-Þýskaland)

1 Grei ddir v (D X —i ■
■ Græ i i iddir vextir ■

■
■

‘ -

m
1 ■
i_ [ I =
£ i. % li
1000 DM
70
60
50
40
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
banka og annarra peningastofnana:
„láttu peningana vinna fyrir þig!“
stenst ekki fyrir langflesta viðsldpta-
menn þeirra. (Mynd 1)
Þannig gerir kerfið hina ríku ríkari
og fátæka fátækari.
Margrit Kennedy telur að það ríki
eða svæði sent fyrst gerir þessar um-
bætur uppskeri eftirfarandi:
- verðbólga hverfur
- félagslegur jöfnuður eykst
- atvinnuleysi minnkar
- verð vöru og þjónustu lækkar um
30-50%
- veruleg uppsveifla í fyrstu
- síðar stöðugt efnahagslíf
Hún telur jafnffamt að áðurnefhdar
umbætur komi meirihluta jarðarbúa
til góða. A það jafht við fátæka sem
ríka og ekki síst mun það draga úr fé-
lagslegum ójöfnuði og koma í veg fyr-
ir eyðingu náttúruauðlinda. En tíl
þess að svo megi verða þarf að breyta
pólitískum áherslum og þar ber öllum
skylda til að leggja málefninu lið.“
Gífurlegur fengur yrði í því að
snara ofangreindu verki Margrit
Kennedy yfir á íslensku og taka
áhersluatriði hennar til alvarlegrar
umræðu hér. Eg get hins vegar ekki
látið hjá líða að birta nokkrar af skýr-
ingarmyndum hennar hér, sem gott er
að hafa til hliðsjónar þegar grein Inga
erlesin.
Ríkisstjórnir uin víða veröld, sem
og stjórnmálamenn, bankastjórar og
hagffæðingar, reyna af veikum mættí
að hafa stjórn á öllum vandamálunum,
sem spretta upp í kringum peninga-
kerfið. Viðbrögð þeirra vilja verða
mjög á einn veg - glíma við afleiðing-
ar - ekki orsakir.
Þegar gengið er til kosninga Iofa
allir því saina; að berjast gegn verð-
bólgunni, bæta velferðarkerfið og
gera umbætur í umhverfis- og nátt-
úruverndarmálum. En sannleikurinn
er sá að sífellt verður erfiðara að glíma
við vaxtadraug veldisvaxtarins. I stað
þess að vernda velferð og umhverfi
neyðast stjórnirnar til að höggva að
rótuin þessara þátta til að fórna pen-
ingum á altari vaxtanna.
Þróun nokkurra hagstærða í Þýska-
■landi sýnir hvert stefnir. (Ef miðað
væri við íslenskar stærðir kæmist þessi
mynd ekki fyrir á blaðsíðunni! Sjá
mynd 2)
Vinstri menn verða að leita
nýrra leiða
Forystumenn félagshyggjunnar á
íslandi hafa flestir haft ofurtrú á
lausnuin hagffæðinganna, sem hafa í
reynd verið að gera hina ríku ríkari og
fátæka fátækari. Flestir hagffæðing-
arnir segja líka að hagvöxtur verði að
aukast eigi störfum að fjölga á nýjan
leik. Sannleikurinn er hins vegar sá að
beint samhengi er á milli vaxta og at-
vinnuleysis.
Nýlega hafa komið ffam niðurstöð-
ur Þróunarstofnunar Sameinuðu
þjóðanna, þar sem þróun vísitölu
hagtalna stærstu hagkerfa heimsins er
stillt upp við hlið vísitölu nýrra starfa í
ffamriðinni. Sú ffamtíð er ekki glæsi-
leg, gangi spáin efrir.
Þetta fyrirbæri, vöxtur án atvinnu,
veldur mönnum víða áhyggjum og
kvíða. Frumgerð vinnukerfisins hefur
verið að gjörbreytast og mun hraðar
nú á níunda tugnuin að því er tölur
virðast sýna.
Aðgerðir á íslandi til að bregðast
við þessu eru enn sem komið er af-
skaplega fálmkenndar. Við þessar að-
stæður gætí hins vegar verið gott til-
efni til að hrinda ýmsum góðurn hug-
myndum þeirra Hazel Henderson og
Margrit Kennedy í framkvæmd. Þar
má meðal annars nefna:
• Auka fjáfestingu í menntun, endur-
menntun og rannsóknum.
• Yta undir starfseini smáfyrirtækja
með styrkja- og skattaúrbótum.
• Auka áherslu á bætt þjónustukerfi
fyrir elstu og yngstu borgarana.
• Veita vinnuaflsffekum fyrirtækjum
skattaleg ffíðindi.
• Deila vinnunni betur og stytta
vinnuvikuna.
Höfundur er umhverfisverk-
ffæðingur
Skipting peningaeignar
í Þýskalandi
50% fólksins á ! 50% fólksins á
4%
peninganna
l
96%
peninganna
Mynd 3
AUGLYSING
UM INNLAUSNARVERÐ
VERÐTRYGGÐRA
SPARISKÍRTEINA RÍKISSJÓÐS
FLOKKUR INNLAUSNARTÍMABIL INNLAUSNARVERÐ*) Á KR. 10.000,00
1984- 2.fl. 1985- 2.fl.A 1985-2.fl.B 10.09.94-10.03.95 10.09.94- 10.03.95 10.09.94 - 10.03.95 kr. 79.152,80 kr. 50.049,40 kr. 27.223,60**)
*) Innlausnarverð er höfuðstóll, vextir, vaxtavextir og verðbætur.
**) Við innlausn fylgi ógjaldfallnir vaxtamiðar spariskírteinis.
Innlausn spariskírteina ríkissjóðs fer fram í afgreiðslu
Seðlabanka íslands, Kalkofnsvegi 1, og liggja þar jafnframt
frammi nánari upplýsingar um skírteinin.
Reykjavík, 30 ágúst 1994.
SEÐLAB ANKIÍSLANDS