Lesbók Morgunblaðsins - 04.06.2005, Blaðsíða 15

Lesbók Morgunblaðsins ˜ 4. júní 2005 | 15
ÞEGAR komið er inn í listasafnið skellur á
mann bylgja hávaða sem heyrist úr fjölmörg-
um hátölurum staðsettum víðs vegar í safninu.
Hljóðið er truflandi og áleitið enda er þarna
um að ræða hávaða sem tekinn er upp í fisk-
verksmiðjum og frystihúsum. „Peningahávað-
inn“ er titill sýningarinnar sem vísar í pen-
ingalyktina svokölluðu sem íslendingar þekkja
og vísar til hverskonar lyktmengunar af völd-
um fiskiðnaðar. Í Ásmundarsal má sjá hálf-
kúluspegil á vegg umkringdan peningum og í
eldhúsi er sýnt svarthvítt myndbandsverk sem
tekið er í eldhúsi veitingahúss. Að öðru leyti
felst hin sjónræna framsetning í fjarveru
eiginlegra sjónrænna myndlistarverka (fyrir
utan fjölmargar rafmagnsleiðslur og hátalara)
þar sem safnið hefur verið „skorið upp“ eða
opnað upp á gátt svo sést inn í hinar ýmsu
vistarverur sem alla jafna eru lokaðar, svo sem
salerni, miðstöðvarkompur og kaffiaðstöðu
starfsmanna. Þessi fjarvera eiginlegra list-
hluta sem oftast hefur það hlutverk að vekja
athygli á rýminu sjálfu skapar sterka sjón-
ræna heild og afhelgar safnið á sannfærandi
hátt um leið og verkið nær að skapa áhrifa-
mikla tilfinningu fyrir veruleika fiskvinnslu-
verksmiðjunnar, þeirri grunnverðmætasköp-
un sem hefur verið undirstaða fjárhagslegrar
lífsafkomu okkar. Fyrir utan safnið má síðan
sjá mörg heyrnartól hanga í trjám, en má
heyra áhugaverð viðtöl við „venjulega“ Íslend-
inga, börn, eldra fólk og nýbúa svo einhverjir
séu nefndir. Nýbúar eru núorðið stór hluti
þess vinnuafls sem stendur undir fiskfram-
leiðslu íslendinga en raunveruleiki þess iðn-
aðar sem var nánast allra fyrir örfáum árum
er orðinn fjarlægur stórum hluta Íslendinga í
dag. Verkið er einstaklega áhugavert fyrir
þær sakir að það dregur upp á yfirborðið sam-
félagslegan veruleika sem felur í sér spurn-
ingar um stjórnskipun, framleiðslukerfi,
tæknivæðingu, hagkerfi, stéttaskiptingu, þjóð-
erni og ekki síst fjármagn. Málefni sem hafa
verið í sviðsljósinu á Íslandi og í öðrum þjóð-
félögum undanfarin ár en hafa fallið í skugg-
ann af endalausri umræðu um þá íþrótt hvern-
ig útsjónarsamir einstaklingar geta hagnast
verulega á að höndla með þennan veruleika
hvort heldur hér heima eða erlendis.
Ólafur og Libia hafa verið ötul við mynd-
listarsköpun undanfarin ár og sett upp stórar
sýningar víðs vegar um heiminn sem jafnan
vekja athygli fyrir þverpólitíska nálgun, en
þau spyrja gjarnan óþægilegra spurninga um
málefni og aðstæður sem eru gjarnan teknar
sem gefnar. Þess er skemmst að minnast þeg-
ar þau rituðu texta á borð við „Landið þitt er
ekki til“ á húsgafla í Hafnarfirði á Björtum
dögum. Verkið vakti athygli og einhverjir hafa
eflaust velt fyrir sér hvað þetta ætti að þýða
eða hvað listamennirnir væru að meina, ef þeir
áttuðu sig á að hér væri um myndlistarverk að
ræða. Sama setning á göflum húsa í hinni
gömlu háskólaborg í Pécs í Ungverjalandi olli
þó mun meiri titringi, andúð og vanlíðan meðal
almennings jafnt sem listamanna þar, sem
kemur ekki mikið á óvart þegar skoðuð er saga
landsins hundrað ár aftur í tímann. Það sýnir
vel hve félagslegt rými verka er mismunandi
og fólk litað af þeim pólitíska veruleika sem
það er orðið samdauna. Í Ungverjalandi, sem
er á hraðferð inn í hinn kapítalíska „frjálsa“
veruleika, kemur það illa við fólk að sjá pólitísk
slagorð, sem voru áður notuð til að búa til
„sannleika“, notuð á þennan hátt á sama tíma
og þeir vilja horfa fram hjá þeim hættum og
slagorðasannleika sem frjálshyggjan ber fram
í dag. Á sama hátt erum við Íslendingar vilj-
andi blind fyrir því sem við viljum ekki ræða,
matreiðum sannleika og búum til réttlætingar
eins og aðrir. Verkið í ASÍ er þó ekki fyrst og
fremst hörð pólitísk ádeila þótt það gefi marga
möguleika á slíkum lestri því verkið virðist
fyrst og fremst fjalla um hið mannlega í sam-
spili við náttúru og tækni nútímans. Hávaði
frystihúsanna sem órjúfanlegur þáttur í
grunnvinnslu náttúruafurðanna gefur þá til-
finningu eða hugmynd að hið tæknilega ferli
verksmiðjunnar sé orðin partur af náttúrunni.
Verksmiðjan virðist því vera orðin partur af
frumskóginum í einhverri andstæðu við há-
tækni og firringu viðskiptasamfélagsins. Þetta
metnaðarfulla verk er mögnuð innsetning sem
tengist reynsluheimi fólks af „gamla tíman-
um“, fólks af landsbyggðinni og nýbúum um
leið og það dregur upp hugmyndafræðilegar
hliðstæður við veruleika verksmiðjunnar í
menningu samtímans. Peningahávaðinn er
orðinn yfirgnæfandi á fleiri stöðum en í verk-
smiðjum, hann fyllir út í nánast allt okkar lífs-
rými í dag þar sem við aðlögum okkur að aug-
lýsingasíbylju og umferðarnið eins og hverjum
öðrum náttúruhljóðum og þróum með okkur
ákveðna tegund af heyrnarleysi.
Stigveldi tæknimenningarinnar
og sæborgar samtímans
Morgunblaðið/Golli
Peningahávaðinn „Verkið í ASÍ er þó ekki fyrst og fremst hörð pólitísk ádeila þótt það gefi marga möguleika á slíkum lestri því verkið virðist fyrst og fremst
fjalla um hið mannlega í samspili viðnáttúru og tækni nútímans“, segir m.a. í umsögninni.
MYNDLIST
Listahátíð í Reykjavík
Listasafn ASÍ
Freyjugötu 41
Stendur til 3. júlí.
Opið alla daga nema mánudaga kl. 14-18.
Ólafur Árni Ólafsson og Libia Pérez de Siles de Castro
Capitulo 3, El Ruido del Dinero
„Peningahávaðinn“
Þóra Þórisdóttir
Kvikmyndir
Borgarbíó, Akureyri:
Star Wars: Episode III




 (SV)
Monster-in-Law
Diary of a Mad Black
Woman
Smárabíó
Star Wars: Episode III




 (SV)
Monster-in-Law
Kingdom of Heaven



 (HL)
Vélmenni


 (SV)
Regnboginn
Star Wars: Episode III




 (SV)
Layer Cake
Kingdom of Heaven



 (HL)
Gargandi snilld
(HL)
Downfall
Laugarásbíó
Star Wars: Episode III




 (SV)
Monster-in-Law
Interpreter


 (HL)
Diary of a Mad Black
Woman
Sin City
Háskólabíó
A Lot Like Love
Crash
Voksne Mennesker




 (HL)
The Hitchhikers Guide




 (HJ)
The Motorcycle Diaries




 (SV)
The Jacket


 (SV)
Sambíóin Reykjavík,
Keflavík, Akureyri
A Lot Like Love
House of Wax
Crash
The Jacket


 (SV)
Sahara

 (HJ)
The Hitchhikers Guide




 (HJ)
The Ice Princess
(HJ)
The Pacifier



 (HJ)
Svampur Sveinsson m/ísl.
tali


 (HJ)
Bangsímon og Fríllinn



 (SV)
The Wedding Date
Star Wars: Episode III




 (SV)
Myndlist
Árbæjarsafn: Í hlutanna eðli
– stefnumót lista og minja.
Til 5. júní.
101 gallery: Ólafur Elíasson.
Banananas | Sýningin Vig-
dís - Skapalón á striga, að-
ferð götunnar á striga.
Café Karólína | Hugleikur
Dagsson. Til 24. júní.
Dagsbrún undir Eyjafjöll-
um: Ragnar Kjartansson.
Eden, Hveragerði: Karl
Theódór Sæmundsson
Edinborgarhúsið, Ísafirði:
Elín Hansdóttir.
Elliheimilið Grund: Jeremy
Deller.
Gallerí Gangur: Haraldur
Jónsson.
Gallerí Galdur og rúnir:
Haukur Halldórsson.
Gallerí i8: Ólafur Elíasson.
Lawrence Weiner. Til 6. júlí.
Gallerí 100°: Dieter Roth.
Gel Gallerí: Ólafur grafari.
Gallerí Terpentine: Halldór
Ásgeirsson.
Gallerí Tukt, Hinu húsinu:
Steinunn Harðardóttir og
Sæmundur Þór Helgason til
18. júní
Gamla Kaupfélagshúsið:
KFL Group til 23. júní.
Gerðuberg: Lóa Guðjóns-
dóttir. Sýningin Stefnumót
við safnara II stendur yfir.
Til 30. júní.
Grafíksafn Íslands: Samsýn-
ing þýskra listamanna til 12.
júní.
Götur Reykjavíkur: Margrét
H. Blöndal.
Hafnarborg: Wilhelm
Sasnal, Bojan Sarcevic, Elke
Krystufek, On Kawara.
Hallgrímskirkja: Guðbjörg
Lind Jónsdóttir myndverk í
forkirkju og kór til 14. ágúst
Hallgrímskirkjuturn: Þór-
ólfur Antonsson og Hrönn
Vilhelmsdóttir.
Heimilisiðnaðarsafnið á
Blönduósi: Auður Vésteins-
dóttir
Hrafnista Hafnarfirði: Rúna
(Sigrún Guðjónsdóttir) til 28.
júní.
Kaffi Mílanó: Jón Arnar
Sigurjónsson.
Kaffi Sólon: Vilhelm Anton
Jónsson.
Kunstraum Wohnraum
Akureyri: Steingrímur Ey-
fjörð til 29. júlí.
Listasafn Akureyrar:
Matthew Barney, Gabríela
Friðriksdóttir.
Listasafn Árnesinga, Hvera-
gerði: Jonathan Meese.
Listasafn ASÍ: Ólafur Árni
Ólafsson, Libia Pérez de
Siles de Castro.
Listasafn Íslands: Dieter
Roth.
Listasafn Kópavogs –
Gerðarsafn: Gabríel Kuri,
Jennifer Allora og Guilli-
ermo Calzadilla, Brian Jun-
gen, Hekla Dögg Jónsdóttir,
John Latham, Kristján Guð-
mundsson.
Listasafn Reykjavíkur, Ás-
mundarsafn: Maðurinn og
efnið. Yfirlitssýning. Til
2006.
Listasafn Reykjavíkur,
Hafnarhús: Dieter Roth,
Peter Fischli, David Weiss,
Haraldur Jónsson, Urs Fisc-
her.
Listasafn Reykjanesbæjar:
Martin Smida þýsk. Til 12.
júní.
Listasafn Sigurjóns Ólafs-
sonar: Sumarsýning
Lista- og menning-
arverstöðin Stokkseyri: Elf-
ar Guðni. Til 5. júní.
Listhús Ófeigs: Halla Ás-
geirsdóttir.
Ljósmyndasafn Reykjavík-
ur: Rótleysi – 8 suður-
afrískir ljósmyndarar.
Norræna húsið: Örnulf
Opdahl.
Nýlistasafnið: Thomas
Hirschhorn.
Safn: Carstein Höller.
Safn Ásgríms Jónssonar:
Þjóðsagnamyndir Ásgríms
Jónssonar.
Saltfisksetur Íslands: Krist-
inn Benediktsson ljósmynd-
ari
Salurinn Kópavogi: Leifur
Breiðfjörð.
Skaftfell, Seyðisfirði: Anna
Líndal.
Skriðuklaustur: Sýning 8
listamanna af Snæfelli.
Slunkaríki, Ísafirði: Hreinn
Friðfinnsson.
Edinborgarhús, Ísafirði:
Elín Hansdóttir.
Suðsuðvestur: Anna Hallin.
Vatnstankarnir við
Háteigsveg: Finnbogi
Pétursson.
Vestmannaeyjar: Micol
Assael.
Við Fjöruborðið: Inga Hlöð-
vers
Þjóðminjasafnið: Ljós-
myndasýningarnar Í Vestur-
heimi 1955 – ljósmyndir
Guðna Þórðarsonar og Ís-
lendingar í Riccione – ljós-
myndir úr fórum Manfroni-
bræðra. Til 5. júní.
Mynd á þili, sýningin er af-
rakstur rannsókna Þóru
Kristjánsdóttur, sérfræðings
í kirkjulist, á listgripum
Þjóðminjasafnsins.
Leiklist
Austurbær: Ávaxtakarfan,
lau.
Borgarleikhúsið: Alveg
brilljant skilnaður, lau. sun.
fim. fös.
Kalli á þakinu lau. sun99%
Unknown - Sirkussýning þri.
mið. fim. fös.
25 tímar Dansleikhús/
samkeppni LR og Íd í sam-
starfið við SPRON fim.
Þjóðleikhúsið: Klaufar og
kóngsdætur, sun. Dínamít,
lau. Rambó, lau. fös. Þetta
er allt að koma, lau. fös.
Loftkastalinn: Múlan Rús,
fös. sun.
Hafnarfjarðarleikhús: Móð-
ir mín dóttir mín, lau. sun.
fim.