Lesbók Morgunblaðsins - 09.07.2005, Blaðsíða 13

Lesbók Morgunblaðsins ˜ 9. júlí 2005 | 13
Depeche Mode fagnar tuttuguog fimm ára starfsafmæli
hljómsveitarinnar í ár með sinni
fjórtándu plötu, Playing the Angel.
Ben Hiller, sem
hefur áður stýrt
upptökum hjá
Blur og Doves,
er upptökustjóri
breiðskífunnar
en hún mun ekki
vera stórt stökk
frá fyrri plötum
sveitarinnar –
fjölmörgum
aðdáendum De-
peche Mode til
mikillar ánægju. „Það eru mjög
sterkar kjarnasýrur í þessari
hljómsveit og við eigum mjög erfitt
með að hljóma öðruvísi,“ grínar
gítarleikarinn Andy Fletcher í
samtali við Rolling Stone-
tónlistarblaðið.
Sú breyting er þó á vinnufyrir-
komulagi sveitarinnar á þessari
plötu, að David Gahan, söngvari
Depeche Mode, semur þrjú lög en
hingað til hefur það einungis verið
í verkahring Martins
Gore að leggja til
tónsmíðarnar.
„Ég lét þá vita
strax að ég hefði engan áhuga á að
gera þessa plötu nema ég fengi
líka að semja lög. Við Martin
ræddum þetta og ég held að þetta
hafi aukið keppnisandann í hljóm-
sveitinni, sem er heilbrigt að mínu
mati,“ segir Gahan. Eitt laga hans
á plötunni nefnist Precious og segir
Gahan að lagið fjalli um lífið séð
með augum barna hans en Gahan
hefur áður barist við þunglyndi og
heróínfíkn.
Hljómsveitin leggur upp í tón-
leikaferð í október.
  
Hinn 13. september kemur útný plata frá tónlistarkonunni
Tracy Chapman. Mun þetta vera
sjöunda breiðskífa Chapman en sú
fyrsta í þrjú ár.
Fram koma á
plötunni Flea úr
Red Hot Chili
Peppers sem
leikur á bassa, á
gítar leikur Joe
Gore sem hefur
áður meðal ann-
ars unnið með
P.J. Harvey og
Tom Waits og
hljómborðsleikarinn Mitchell
Froom sem hefur leikið með bæði
Paul McCartney og Sheryl Crow.
Chapman segist í viðtali hafa
eignast marga góða vini við gerð
plötunnar. „Ég hafði oft rekist á
Flea í gegnum árin en í eitt skiptið
tjáði hann mér að ef ég væri að
gera plötu og hefði áhuga á að fá
hann til að spila myndi hann glaður
gera það. Ég tók hann á orðinu.“
  
Hiphop-stjarnan Lil’ Kim var ámiðvikudaginn dæmd til
fangelsisvistar í eitt ár og degi bet-
ur.
Söngkonan, sem heitir réttu
nafni Kim-
berly Jones,
hefur afplán-
unina 19. sept-
ember. Lil’
Kim var fund-
in sek um
meinsæri þeg-
ar hún bar
rangan vitn-
isburð fyrir al-
ríkisdómstóli í
þeim tilgangi
að hylma yfir
með tveimur
samstarfs-
mönnum sínum sem voru grunaðir
um aðild að skotbardaga gegn
Capone N. Noreaga fyrir utan út-
varpsstöðina Hot 97 í New York
þar sem einn maður særðist. Kim
sagði fyrir rétti að hvorugur hinna
meintu aðildarmanna, umboðs-
maður hennar Damion Butler og
Suif „Gutta“ Jackson, hefði verið á
útvarpsstöðinni umræddan dag.
Söngkonan, sem verður þrítug í
næstu viku, átti yfir höfði sér þrjá-
tíu ára fangelsisvist fyrir meinsæri
og samsæri.
Erlend
tónlist
Dave Gahan
Tracy Chapman
Lil’ Kim
ÁSÍÐUSTU árum hefur mikið verið áseyði í tilraunatónlist vestan hafs,óteljandi spunasveitir sprottið fram,mokað frá sér plötum og síðan leyst
upp í margar hljómsveitir sem eru ekki síður
duglegar og kraftmiklar. Einna forvitnilegast
hefur verið að fylgjast með því hvernig spuna-
meistararnir, sem sumir hafa hljómað eins
sveimuðu þeir á sporbaug, hafa sótt æ meira í
frumlega gamla tónlist
órafmagnaðan blús, blue-
grass og þjóðlagatónlist frá
Appalachian-fjöllum. Marg-
ir þekkja hljómsveitir eins
og Jackie-O Motherfucker, Charalambides,
P.G.Six, Iditariiod, sem hélt frábæra tónleika hér
á landi fyrir nokkru, MV & EE Medicine Show
og The Skygreen Leopards, en þó Pelt sé á jaðri
þess að leika tónlist á hún þó heima í þessum
hópi.
Pelt er með merkilegustu hljómsveitum
óhljóðalistarinnar, ekki eins gróf og margir þeir
sem ruddu brautina, því Pelt-félagar komu að
óhljóðunum sem tónlistarmenn í leit að nýjum
hugmyndum og hafa færst nær hefðbundinni
tónlist með árunum. Hljómsveitin er tríó þeirra
Jack Rose, Mike Gangloff og Patrick Best, en
yfirleitt koma fleiri við sögu á tónleikum og plöt-
um sveitarinnar. Fyrsta platan kom út 1995 og
eftir þriggja ára tilraunir þar sem þjóðleg tón-
list, blús og bluegrass seytlaði inn í suðið og
óhljóðin sendi sveitin svo frá sér meistaraverk
sitt Empty Bell Ringing in the Sky sem kom út
1998.
Glöggir sjá strax að í heiti plötunnar er vísað í
plötur með þjóðlegri tónlist frá Nonesuch-
útgáfunni bandarísku, en Bell Ringing in the
Empty Sky heitir ein Nonesuch-platan sem er
með zen-búddatónlist. Austræn áhrif voru ein-
mitt líka áberandi í tónlist Pelt og á plötunni sem
hér er til umræðu nota þeir félagar til að mynda
einskonar gamlan bjölluhljóm sem undirstöðu
undir óhljóðaspuna í upphafslaginu og rennur
inn í annað lag plötunnar, „Empty Bell Ringing
in the Sky No. 2“, sem er um leið hápunktur
hennar, hálftíma verk sem tekið er upp á Terra-
stock II-hátíðinni í San Francisco í apríl 1998.
Lagið hefst á sítarhljómum, sem síðan fléttast
saman við síbylgjuhljóm og bordúntón sem skap-
aður er af óteljandi hjarðmannalúðrum. Þunginn
í verkinu eykst smám saman án þess að þeir fé-
lagar missi sjónar á því hvert stefni – ótrúlegt að
þetta sé tekið upp á tónleikum, svo vel gengur
allt upp. Annað á plötunni er líka áhrifamikið, þó
það nái ekki sömu hæðum og „Empty Bell Ring-
ing in the Sky No. 2“, og óhætt að segja að þessi
plata Pelt sé lykilplata í óhljóðalistinni.
Á næstu plötum tóku þeir félagar svo stefnuna
í blús og bluegrass, aukinheldur sem enn meira
bar á indverskum áhrifum. Ekki veit ég hvort
sveitin sé hætt, sendi frá sér plötu 2003, en liðs-
menn hafa verið iðnir við músíkina utan Pelt,
iðnastur þó Jack Rose sem sendi frá sér frábæra
plötu fyrir ári, Raag Manifestos, þar sem hann
steypir saman indverskri tónlist og frumstæðum
blús með kassagítarinn að vopni.
Empty Bell Ringing in the Sky er til sem tvö-
föld vínylplata og geisladiskur. Hljómur á vínyl-
plötunni er mjög góður, frumeintakið gott, en
diskurinn er ekki síðri.
Lykilplata í óhljóðalistinni
Poppklassík
eftir Árna Matthíasson
arnim@mbl.is
B
en Chasny fæddist í Los Angeles
en ólst upp í sveit í norðurhluta
Kaliforníu – faðir hans vildi kom-
ast sem lengt burt frá borginni.
Þegar hann var táningur fluttist
fjölskyldan í smábæ og Chasny
segist þar hafa eignast einn vin sem bjó hálfa
dagleið í burtu. Gefur augaleið að drengurinn
var mikið einn og hann segir það skýra að
miklu leyti hvað hann hafi alltaf
haft mikið dálæti á einsetumönn-
um og hve vel það liggi fyrir
honum að vinna einn.
Það var mikið um músík á heimilinu og
Chasny fór snemma að spila, spilaði á rafbassa,
og kunni því vel þar til hann heyrði í Nick
Drake – segir að þegar hann heyrði fyrstu þrjá
tónana í Time Has Told Me hafi hann áttað sig
á að kassagítar væri eina hljóðfærið sem skipti
máli. Drake leiddi hann svo til Leo Kottke og
þaðan til John Fahey. Ekki hlustaði Chasny
bara á kassagítar, því hann fór líka að hlusta á
rafgítarleikara en kannski ekki sömu sort og
flestir hrífast af því hetjur hins unga gítarleik-
ara léku gríðarlega hávært tilraunarokk og
djass. Þannig sagði hann frá því í viðtali við
Arthur Magazine á síðasta ári að þegar hann
hafi heyrt Mask of Light með Rudolph Grey
hafi hann áttað sig á að allt væri mögulegt og
allt væri leyfilegt – gítarleikur snerist ekki um
fimi eða hreina hljóma heldur óbeislaða tilfinn-
ingu, hvort sem væri á kassagítar eða rafmagn-
aðan.
Sýrurokk og þjóðlagatónlist
Rokk og þjóðlagatónlist finnst mörgum tvennt
ólíkt eins og getið er í upphafi, en Chasny seg-
ist fljótlega hafa farið að pæla í því hvernig
hægt væri að sameina þætti úr hvoru tveggja í
tónlist, steypa saman tilraunakenndu rafmögn-
uðu rokki, sýrurokki sem sumir kalla svo, og
þjóðlagatónlist sem leikin er á órafmögnuð
hljóðfæri.
Fyrstu árin eftir að Chasny fór að spila á gít-
arinn segist hann hafa æft sig gríðarlega mikið,
vann tvo daga í viku til að hafa í sig og á og sat
svo aðra daga með gítarinn í fanginu. Hann
spilaði líka talsvert opinberlega með fiðluleikara
sem var álíka virtúós og þar segist Chasny hafa
lært að pikka gítarinn og varð þekktur fyrir
fimi. Eftir þriggja ára æfingar og spilamennsku
fannst honum hann þó vera á rangri hillu, áttaði
sig á að hann langaði í raun ekkert til að verða
snjall gítarleikari, hann langaði meira til að
geta skilað tilfinningum til fólks, samið góð lög.
Fyrsta sólóskífan
Á sinni tíð var kassagítarinn verkfæri mót-
mælaskálda, andspyrnuhljóðfæri sem notað var
til að velgja valdhöfum undir uggum. Nýjum
kynslóðum fannst hann þó gamaldags, stungu í
samband og hækkuðu í ellefu – andspyrnu-
tónlistin varð rafmagnað hávaðarokk. Chasny
kunni vel að meta hávaðarokkið og spilaði slíka
tónlist með tilraunasveitinni Plague Lounge,
sem gaf út eina plötu, Wicker Image, 1996.
Smám saman hneigðist hann þó meir til kassa-
gítarleiks, fór að gutla einn með gítarinn heima
með fjögurra rása upptökutæki sem lyktaði með
fyrstu sólóskífunni 1998 – Six Organs of Ad-
mittance. Þegar kom að því að taka upp næstu
skífu fannst honum nafnið á þeirri fyrstu svo
gott að hann tók það sem hljómsveitarnafn og
hefur haldið því upp frá því. Chasny gaf fyrstu
plöturnar sjálfur út á merkinu Pavillion og sá
búskapur var óttalegt basl – það tók hann fjög-
ur ár að selja fyrsta upplagið af fyrstu plötunni,
400 eintök, og kostaði hvert þó ekki nema sem
nemur 350 krónum.
Næsta plata var Dust and Chimessem sem
kom út 2000 og það ár kom einnig út einnar
hliðar plata, The Manifestation – á annarri hlið-
inni var eitt langt lag en á hinni mynd af sól. Sú
var gefin út í 500 eintökum, en síðar endur-
útgefin á disk með aukalagi. 2002 kom Dark
Noontide, 2003 Compathia, For Octavio Paz og
Nightly Trembling og síðan besta verk Chas-
nys, School of the Flower í janúar sl.
Allar eigulegar
Segja má að allar séu plöturnar eigulegar, helst
þó The Manifestation, Dark Noontide, For Oct-
avio Paz og svo School of the Flower. Síðast-
nefnda platan er svo eina Six Organs of Admitt-
ance skífan sem Chasny hefur tekið upp í
hljóðveri, en með honum á plötunni leikur
trommu- og slagverksleikarinn snjalli Chris
Corsano sem frægur er fyrir frjálsan djass.
Eins og getið er kaus Chasny frekar kassa-
gítarinn en rafmagnið. Eftir því sem hallaði
undan fæti hjá hávaðarokki níunda áratugarins,
það hætti að vera tíska, langaði Chasny æ
meira til að spila slíka tónlist. 2003 gekk hann
svo til liðs við hljómsveitina Comets on Fire.
Comets on Fire er frá Santa Cruz og leikur
hávaðasamt rokk, gríðarlega þungt með löngum
lögum og flóknum kaflaskiptingum þar sem fín-
leg fegurð togast á við argandi geðveiki. Fyrsta
plata sveitarinnar, samnefnd henni, kom út 2001
og ári síðar hélt sveitin í hljóðver að taka upp
nýja plötu. Ýmsir voru kallaðir til að hjálpa til
við upptökurnar, leggja til hugmyndir og hljóð-
færaleik, og einn af þeim var Ben Chasny. Svo
vel fór á með Chasny og félögunum í Comets on
Fire að þeir fengu hann til að spila með sér á
tónleikaferð og í framhaldinu gekk hann í
hljómsveitina, þó ekki hafi hann lagt Six Organs
of Admittance á hilluna. Á síðustu plötu Comets
on Fire, Blue Cathedral, sem er snilldarplata,
er Chasny svo meðal lagasmiða en ekki bara
hljóðfæraleikara – á kannski einhvern þátt í því
að gera Blue Cathedral að einni af bestu plöt-
um síðasta árs.
Allt mögulegt – allt leyfilegt
Vestan hafs hefur verið mikil gróska í tilrauna-
rokki ekki síður en nýrri gerð þjóðlagatónlistar
þar sem lítið er lagt upp úr hreinum hljómum
eða fallegum, en þess meiri áhersla lögð á sem
óhamdasta túlkun og tilfinningu. Einnig skirrast
menn ekki við að blanda saman í hefðbundna
blúsgrunnaða þjóðlagatónlist indverskum áhrif-
um og lausbesisluðum spuna. Þessi nýja hreyf-
ing tónlistarmanna, sem vinna iðulega saman
hver með öðrum í óteljandi samsetningum,
gengur undir ýmsum nöfnum í blöðum vestan
hafs, en flestir nota þó heiti sem snara má sem
þjóðlagasýru. Einn frumherja á því sviði, gítar-
leikarinn Ben Chasny, er ekki síst merkilegur
fyrir það að hann er jafnvígur á hvort tveggja,
súra þjóðlagatónlist sem byggist á ótrúlegri
fingrafimi á kassagítarinn og grenjandi til-
brigðaskotið þungarokk.
Eftir Árna
Matthíasson
arnim@mbl.is
Ben Chasny sem heldur úti hljómsveitinni Six Organs of Admittance.