Morgunblaðið - 06.09.2005, Qupperneq 21

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 6. SEPTEMBER 2005 21
UMRÆÐAN
BRÉF TIL BLAÐSINS
Morgunblaðið Kringlunni 1 103 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
ÉG UNDIRRITAÐUR, sem telst
jú bara meðaljón og varla það í
þessu ágæta samfélagi sem við bú-
um í, hef vissulega enga persónu-
lega hagsmuni af því sem hér fer á
eftir. Hins vegar hef ég af eigin
raun upplifað nokkuð sem ég get
ekki útskýrt með öðrum hætti en
meðvitaða aðför að ákveðnum ein-
staklingi og/eða fyrirtæki af hálfu
opinberra aðila í þeim eina tilgangi
að verja einhverja annars óskil-
greinda hagsmuni valdhafa. Sem
sagt „það að lenda í kerfinu“ af
einhverjum ástæðum er ekki gæfu-
legt fyrir nokkurn aðila, fyrirfram
„tapað“ mál. Mér var „nauðgað“ af
opinberu valdi og átti aldrei séns.
Nú sýnist mér að svipað sé að ger-
ast gagnvart ákveðnu fyrirtæki og
einstaklingum hér á meðal vor,
sem því miður eiga sér fátt til
varnar, þrátt fyrir fáránleika ásak-
ana. Í krafti almannasjóða er allt
gerlegt, þess vegna rætið og ósið-
legt. Það fer auðvitað ekki hjá því
að maður velti fyrir sér í hverskon-
ar „stóra bróður“-þjóðfélagi við lif-
um orðið, þar sem einstaklingurinn
má sín einskis gagnvart valdhöfum
og á sér engrar málsvarnar von.
Það getur varla dulist þér lengur,
lesandi góður, að í þessum pistli er
ég að vitna til málareksturs þess
sem nú gengur gagnvart „Baugs-
og/eða Bónus“-batteríinu og þeim
sem þar stjórna málum. Ef til vill,
ef vel er kafað, má finna þar í öll-
um þeirra margbrotna rekstri eitt-
hvað sem betur mætti fara „bók-
haldslega“ en getum við „litlu
aðilarnir“ staðist 3ja ára endur-
skoðun og lögreglurannsókn á
hverri krónu í okkar bókhaldi og
skattskilum? Treystum við ekki
okkar endurskoðendum? Það er
kannski dæmigert fyrir allan mála-
tilbúnaðinn að einmitt núverandi
forsætisráðherra skuli státa af
þeirri menntun helstri að vera lög-
giltur endurskoðandi? Spurt er;
hefði hann athugasemdalaust und-
irritað bókhald og ársreikninga
umræddra aðila? Ég segi: örugg-
lega. Ástæða? Mín reynsla er sú,
að endurskoðendur reyni eftir
mætti og lagaumhverfi hvers tíma
að hagræða stöðu sinna skjólstæð-
inga þeim í hag gagnvart hinu op-
inbera. Offarir af hálfu opinbers
eftirlits- og rannsóknarvalds hafa
nú leitt til þess að skítalykt er af
málinu og þeir sem til þess stofn-
uðu að kafna úr eigin fnyk.
Ég hef að sjálfsögðu engar for-
sendur til að dæma á einn né ann-
an veg í málum þessum en allur
málatilbúnaður og aðför bera keim
af vanhugsun, valdníðslu, sparðat-
ínslu og vandræðagangi sem virð-
ing embætta leyfir ekki að við-
urkennt sé né eftirgefanlegt. Svo
það fari nú ekki á milli mála, þá
eiga þessi skrif mín einfaldlega
rætur í þeirri bitru reynslu sem ég
hef sjálfur af málarekstri gegn op-
inberu valdi. Þar fæddust tvö
„launuð“ vitni mér í óhag fyrir
hvert eitt sem mitt mál studdi.
Fyrirfram tapað dæmi hvernig
sem á var litið og engu skipti mál-
efnaleg eða raunsæ umfjöllun.
Hvort dómstóll alþýðunnar, hver
sem hann nú er, eða heitir, ber
gæfu til að meðhöndla málsatvik
þessa „stóra máls“ sem nú er á
allra vörum á hlutlausan og mál-
efnalegan hátt, er mér að sjálf-
sögðu hulin ráðgáta. Því miður hef
ég enga trú á því, þar sem 99% lík-
ur eru nú þegar á sakfellingu í ein-
hverjum atriðum stórum eða
smáum, þó ekki sé nema til að
réttlæta allt havaríið, svona eftir á.
Þegar öllu er á botninn hvolft þá
stendur kannski eftir spurningin
um það, hvort við, hinir almennu
borgarar þessa lands, eigum
nokkra von um réttláta máls-
meðferð eða umfjöllun ef upp koma
ágreiningsefni um lagalegan rétt
okkar gagnvart opinberu valdi?
GUNNAR ÞÓR ÁRNASON
Tjarnarbóli 4, Seltjarnarnesi.
Lögregluríkið Ísland
Frá Gunnari Þór Árnasyni:
ÞAÐ kennir ýmissa grasa í
áróðrinum sem nú er rekinn fyrir
því að sameina sveitarfélög. Þó ber
e.t.v. mest á fullyrðingum um að
eftir því sem sveitarfé-
lag er stærra ætti það
að hafa betra fjár-
hagslegt bolmagn til
að sinna lögbundnum
verkefnum sínum. En
hér eru dæmi sem
sýna fram á hver kór-
villa er hér á ferðinni.
Sveitarfélagið Skaga-
fjörður ætti sam-
kvæmt kenningunni
að vera vel burðugt
eftir að hafa verið
sameinað úr öllum
hreppum þar nema
einum, en því er þó ekki að heilsa.
Þessi eini hreppur í Skagafirði sem
enn sker sig úr, Akrahreppur, og
telur ekki nema rúml. 200 manns,
er hins vegar í góðum málum og
stendur fyllilega undir sínum skyld-
um, m.a. rekstri á litlum sveita-
skóla. Nefna má einnig að í Húna-
þingi vestra hefur mikið verið
hagrætt eftir stóra sameiningu
sveitarfélaga þar, m.a. með um-
deildri sameiningu grunnskóla.
Engu að síður stendur rekstur þess
sveitarfélags í járnum. Loks má
minna á að fyrir sameininguna sem
leiddi til stofnunar Dalvík-
urbyggðar var Svarfaðardals-
hreppur rekinn með góðum af-
gangi, og hafði þó með höndum
rekstur Húsabakkaskóla. Það er
hins vegar bein afleiðing af þeirri
sameiningu að skólarekstur á
Húsabakka er nú aflagður, og nú er
Dalvíkurbyggð með skuldugustu
sveitarfélögum landsins. Flest
myndu íbúar Svarfaðardals vilja
gefa til að standa í sömu sporum og
íbúar Akrahrepps í dag. Þessi
dæmi og fleiri sanna að það er að-
eins til að skekkja umræðuna í að-
draganda sameiningar, þegar því er
haldið fram að stærð sveitarfélaga
ráði úrslitum um afkomumöguleika
þeirra.
Annað atriði sem dregið er fram
í tillögum sameiningarnefndarinnar
má finna á bls. 13 í skýrslunni
„Lokatillögur nefndar um samein-
ingu sveitarfélaga“ (frá mars 2005),
en þar segir: „Með því að sameina
sveitarfélög í nágrenni „höf-
uðstaða“ í héraði er hægt að leysa
svokallaðan „farþegavanda“ (e.
„free rider dilemma“). Íbúar ná-
grannasveitarfélaga
nýta sér ýmsa þjón-
ustu stóra sveitarfé-
lagsins án þess að
bera af því kostnað,
svo sem í atvinnu-
málum, menningu,
íþróttum og útivist.
Með sameiningu at-
vinnu- og þjón-
ustusvæða í eitt sveit-
arfélag er betur tryggt
að allir beri sama hag
og kostnað af sameig-
inlegum hagsmunum
alls svæðisins.“ Hér er
m.ö.o. fullyrt að litli sveitarhrepp-
urinn sé n.k. sníkjudýr á þétt-
býliskjarnanum, en ekkert minnst á
að alla aðra þjónustu sem sveita-
vargurinn þarf að sækja, s.s. versl-
un matfanga, eldsneytis, verk-
stæðis- og heilbrigðisþjónustu
o.m.fl., er einnig að finna í „höf-
uðstaðnum“. Maður skyldi því ætla
að skatttekjurnar af þessu renni í
bæjarsjóðinn, en þetta dæmi sýnir
einnig hve brenglaður áróður er
hér á ferðinni.
Loks er athyglisvert að lesa á
bls. 12 í sömu tillögugerð eftirfar-
andi: „Nefndin leggur ríka áherslu
á þá staðreynd að nýlegar skoð-
anakannanir staðfesta að umtals-
verður meirihluti almennings hér á
landi er hlynntur sameiningum
sveitarfélaga eða 65–70%.“ Önnur
skoðanakönnun fór hins vegar fram
í Eyjafirði nýverið þar sem afstaða
almennings var sundurgreind milli
hreppanna, og þar er annað upp á
teningnum. Þar kemur í ljós að íbú-
ar smærri hreppanna virðast munu
fella sameiningartillögurnar hér og
aðeins þrjú stærstu sveitarfélögin
af níu eru líkleg til að samþykkja
þetta, þótt brugðið geti til beggja
vona með eitt enn. Er það nokkur
furða eftir að fólk er búið að horfa
upp á aðfarir bæjaryfirvalda á Dal-
vík gegn íbúum Svarfaðardals í
Húsabakkamálinu, og sjá hvað hin-
ir síðarnefndu eru varnarlausir
gagnvart þessu? Því staðreyndin er
einfaldlega sú að litli hreppurinn
verður að krækiberi í h … undir
nýju og miðstýrðu bákni, verður
veikari aðilinn í frumskógarlögmál-
inu sem þá ræður ríkjum. Svarf-
aðardalur er heldur ekkert eins-
dæmi um þetta, sú reynsla hefur
verið að sannast nánast undantekn-
ingarlaust að þar sem sveit hefur
sameinast þéttbýli er afleiðingin
ævinlega missir litla sveitaskólans,
og íbúar sveitarinnar sitja bara eft-
ir með sárt ennið. Það var nöturleg
grein í Bændablaðinu sl. vetur eða
vor, þar sem segir frá afleiðingum
af lokun skóla í Fljótshlíð, en þar
lýsir einn bóndi því hvernig ungt
fólk (þ.e. barnafjölskyldur) hefur
með tímanum flust á brott, og eftir
standa draugaskólinn með drau-
gabæi í kring. Þetta er lýsandi
dæmi um þá landauðnarstefnu sem
birtist okkur í þessu sameining-
arferli sveitarfélaga. Viljum við
fleiri svona Fljótshlíðar? Full
ástæða er nú orðin til að skoða
hvort ekki sé hægt að gera samein-
ingu öllu fýsilegri kost fyrir litlu
sveitarfélögin, þannig að auglýstir
kostir hennar muni í raun njóta sín
án þess að fórnarkostnaður þessara
litlu hreppa verði svo hörmulegur
sem reynslan hefur nú margsann-
að. Þess í stað er rekinn þessi vafa-
sami áróður sem dæmin sýna hér
að ofan, t.d. skoðanakönnun sem
tilgreinir enga sundurliðun milli lít-
illa eða stórra hreppa, og sýnir því
niðurstöður hagfelldar sameining-
arferlinu.
Sameining sveitarfélaga?
Nokkrar athugasemdir
Þorkell Ásgeir Jóhannsson
fjallar um sameiningu
sveitarfélaga ’Þessi dæmi og fleirisanna að það er aðeins
til að skekkja um-
ræðuna í aðdraganda
sameiningar, þegar því
er haldið fram að stærð
sveitarfélaga ráði úrslit-
um um afkomumögu-
leika þeirra. ‘
Þorkell Á. Jóhannsson
Höfundur býr í Svarfaðardal
og á börn í Húsabakkaskóla.
UMRÆÐA um Reykjavík-
urflugvöll og staðsetningu hans
hefur verið mjög hávær að und-
anförnu.
Allar áætlanir hjá Reykjavík-
urborg virðast miða að
því að Reykjavík-
urflugvöllur fari úr
miðborginni. Háskól-
inn í Reykjavík flytur
fljótlega í Vatnsmýr-
ina, Valsmenn standa í
mikilli uppbyggingu
og forystumenn rík-
isstjórnarinnar vilja
byggja nýtt hátækni-
sjúkrahús með tilheyr-
andi umstangi.
Reykjavíkurlistinn
hefur tekið jákvætt í
að líta fram hjá spám
um hækkun yfirborðs sjávar og vill
byggja nýjan flugvöll á Löngu-
skerjum. En undrun vekur hve lítið
er rætt um hugmynd sem væri
mun nærtækari og skynsamlegri,
að flytja innanlandsflugið á Kefla-
víkurflugvöll.
Flugvöllinn á Suðurnesin
Hjálmar Árnason, þingmaður
Framsóknarflokksins, hefur verið
ötull við að hvetja til þess að flytja
innanlandsflugið á Suðurnesin. Tel-
ur hann að kostir staðsetning-
arinnar séu m.a. að samgöngur til
Suðurnesja hafa batnað mikið með
tvöföldun Reykjanesbrautarinnar
og að hugmyndir hafa verið viðr-
aðar um svokallaða Bessastaðahjá-
leið, þ.e. göng frá Straumsvík á
Álftanes og áfram inn að miðbæ
Reykjavíkur. Einnig hefur hann
bent á að í tengslum
við flutning innan-
landsflugsins væri
mjög hentugt að flytja
einnig Landhelg-
isgæsluna á Suð-
urnesin. Skip gæsl-
unnar yrðu nærri
almennum miðum, þar
er næg hafnaraðstaða
og með staðsetningu
þyrlusveitar Land-
helgisgæslunnar á
Keflavíkurflugvelli
væri hægt að ná enn
frekari samræmingu
við varnarliðið.
Enn meiri undrun vekur skortur
á áhuga hjá meirihlutanum í
Reykjanesbæ. Ekkert hefur heyrst
frá Árna Sigfússyni, bæjarstjóra,
sem hefur yfirleitt verið mjög dug-
legur að vekja athygli á ýmsum
möguleikum til atvinnusköpunar í
sveitarfélaginu. Enda hefur at-
vinnuleysi verið mikið á svæðinu,
m.a. vegna mikils samdráttar og
hagræðingar hjá varnarliðinu.
Hefði maður talið að hann tæki
þessum hugmyndum fagnandi.
En kannski má rekja þetta
áhugaleysi bæjarstjórans til við-
bragða Sturlu Böðvarssonar, sam-
gönguráðherra og samflokksmanns
Árna, við málflutningi Hjálmars
þar sem hann gefur lítið fyrir þessa
„óskhyggju“ þingmannsins og lýk-
ur svargrein sinni í Morgunblaðinu
þann 25. júlí sl. með: „Ekki meir,
ekki meir.“
Þrátt fyrir óvanalega gott at-
vinnuástand í landinu er enn tölu-
vert atvinnuleysi hjá konum á Suð-
urnesjunum. Í tengslum við
innanlandsflugið myndi þjón-
ustustörfum fjölga umtalsvert, en
þau eru yfirleitt vinsælli hjá kon-
um. Einnig opnast möguleiki til að
byggja upp bráðaþjónustu við Heil-
brigðisstofnun Suðurnesja, ef bæði
innanlandsflugið og Landhelg-
isgæslan væru komin þangað og
fjölga þannig enn frekar þjón-
ustustörfum á svæðinu.
Ég segi því miklu meir, miklu
meir!
Miklu meir, miklu meir
Eygló Harðardóttir fjallar
um flutning flugstöðvarinnar ’Þrátt fyrir óvanalegagott atvinnuástand í
landinu er enn töluvert
atvinnuleysi hjá konum
á Suðurnesjunum.‘
Eygló Harðardóttir
Höfundur er varaþingmaður Fram-
sóknarflokksins í Suðurkjördæmi
Jónína Benediktsdóttir: Sem
dæmi um kaldrifjaðan sið-
blindan mann fyrri tíma má
nefna Rockefeller sem Hare
telur einn spilltasta mógúl
spilltustu tíma...
Sturla Kristjánsson: Bráðger
börn í búrum eða á afgirtu
svæði munu naumast sýna getu
sína í verki; þeim er það fyr-
irmunað og þau munu trúlega
aldrei ná þeim greindarþroska
sem líffræðileg hönnun þeirra
gaf fyrirheit um.
Kristján Guðmundsson: Því
miður eru umræddar reglur nr.
122/2004 sundurtættar af
óskýru orðalagi og í sumum til-
vikum óskiljanlegar.
Sigurjón Bjarnason gerir
grein fyrir og metur stöðu og
áhrif þeirra opinberu stofnana,
sem heyra undir samkeppn-
islög, hvern vanda þær eiga við
að glíma og leitar lausna á hon-
um.
Þorsteinn H. Gunnarsson:
Nauðsynlegt er að ræða þessi
mál með heildaryfirsýn og
dýpka umræðuna og ná um
þessi málefni sátt og með hags-
muni allra að leiðarljósi, bæði
núverandi bænda og fyrrver-
andi.
Aðsendar greinar á mbl.is
www.mbl.is/greinar
Hlíðasmára 11, Kópavogi
sími 517 6460
www.belladonna.is
Réttu stærðirnar
ER NEFIÐ STÍFLAÐ?
Fæst í apótekum
og lyfjaverslunum
STERIMAR
Skemmir ekki slímhimnu
er náttúrulegur
nefúði sem losar stíflur
og léttir öndun.
Fyrir 0-99 ára.