Mánudagsblaðið - 21.12.1981, Blaðsíða 2

2 MÁNUDAGSBLAÐIÐ Mánudagur 21. des. 1981
landsmönnum öllum
egra jóla árs og friðar.
m viöskiptin á liðnum
labótafélag Islands
smöin um land allt.
Seljaútibú
BÚNÁÐARBANKANS
tekur til starfa 11. desember
Afgreiðslutími mánudaga til föstudaga kl. 09.15—16.00
Síðdegisafgreiðsla fimmtudaga kl. 17.00—18.00
★ Við bjóðum Seljahverfinu alla ínnlenda bankaþjónustu
★ Við reynum að miða aðbúnað og þjónustu fyrst og fremst
við einstaklinga og fjölskyldur
ic Starfsfólk reynir að sýna viðskiptamönnum lipurð og
skilning í öllum afgreiðslum
★ Við bjóðum björt og notaleg húsakynni án hefðbundinnar
formfestu
ic Við bendum á, að Búnaðarbanki íslands er annar stærsti
viðskiptabanki þjóðarinnar og einn traustasti hornsteinn
íslenzkra peningamála
★ Athygli er vakin á því, að útibúið starfar til bráðabirgða í
núverandi húsnæði og bíður eftir aðstöðu í verzlunar- og
þjónustumiðstöð Seljahverfis
★ Við bendum á, að Skógarsel hefur nýlega veríð gert að
aðalbraut og biðjum viðskiptamenn að gæta varúðar í
umferðinni
★ Loks bjóðum við viðskiptamenn velkomna f útibúið. Það
verður heitt á könnunni í skammdeginu.
Jón Sigurðsson
útibússtjóri
Sigurður Karlsson
gjaldkeri
Gerður Daníelsdóttir Sigríður Stefánsdóttir
bókari bókari
bCnaðarbanki íslands
SELJAÚTIBÚ
Stekkjarseli 1 (á horni Stekkjarseis, Stokkasels og Skógarsels)
Sími78855
FRJÁLST ÚTVARP
Mánudagur 14. des. 1981 MÁNUDAGSBLAÐIÐ '3
FRJALST UTVARP
-Þegar við ræðum um frjálst
útvarp, er átt við hvort tvggja,
bæði sjónvarp og hljóðvarp,
sagði Guðmundur H. Garðars-
son fyrrv. alþm. þegar við
báðum hann um nokkur orð um
málefnið, en hann hefur sem
kunnugt er verið mjög framar-
lega í flokki talsmanna frjálsrar
útvarpsstarfsemi.
-Og þó við nefnum útvarpið
frjálst, ætlumst við til að settar séu
eðlilegar leikreglur bæði með
löggjöf og reglugerð um það með
hvaða hætti menn geti öðlasyétt til
útvarpsreksturs og hvaða reglum
þeir skuli hlýta við reksturinn. Við
höfum sett okkur ákveðnar reglur í
samskiptum og slíkt myndi ekki
síður gilda varðandi frjálst útvarp.
Óhjákvæmilegt er að einhverjir
aðilar eða stofnanir hins opinbera
hefði á höndum leyfisveitingu til
slíks rekstrar. Það mætti hugsa sér
Póst og síma eða samgöngumála-
ráðuneytið sem leyfisveitendur að
fullnægðum ákveðnum skilyrðum.
-Á sama hátt og við þurfum að
gera í samneyti við annað fólk,
gengjust menn þar undir ákveðnar
skuldbindingar um að þetta tæki,
hljóðvarpið eða sjónvarpið yrði ekki
misnotað til skaða.
Hver hefur áhuga?
Hvaða aðilar myndu hafa áhuga
og bolmagn til að setja upp
hljóðvarpsstöðvar?
-Þeir, sem eitthvað þekkja til
málanna, vita að það er tiltölulega
ódýrt að setja upp hljóðvarpsstöðv-
ar og krefst ekki sömu tækni,
mannafla, þekkingar né íjármagns
og sjónvarp. Hugsanlegir þátttak-
endur í hljóðvarpsrekstri eru því
mun fleiri en sjónvarps.
-Hvað snertir hljóðvarpsrekstur
held ég ætti að stefna að því að sett
yrði á laggir önnur stöð, sem næði til
alls landsins, og maður gæti hugsað
sér að væri í eigu almenningshluta-
félags þar sem settar væru
takmarkanir á það hvað einn aðili
mætti eiga stóran hlut. Þetta kæmi í
veg fyrir að fáir, stórir yrðu ráðandi
aðilar. Slík stöð myndi veita ríkis-
útvarpinu ákveðna samkeppni.
-Auk þess finnst mér það liggja í
augum uppi, að staðbundnar
stöðvar myndu henta vel á Islandi.
Þá á ég við í stærri kaupstöðum eða
þéttbýliskjörnum. Þar myndu eiga
hluti kaupstaðurinn sjálfur, ýmis
fyrirtæki, bæði samvinnu- og
einkafyrirtæki og svo einstaklingar.
Auk þess myndi ríkið svo koma inn í
myndina með þátttöku skólanna í
dagskránni. Ég býst við að þörf yrði
fyrir einar sex, sjö stöðvar af þessu
tagi á landinu.
• •
Onnur sjónvarpsrás
En ef við snúum okkur svo að
sjónvarpi?
-Já, eftir því, sem ég veit best, er
nú orðin nauðsyn að endurnýja
tækjabúnað endurvarpsstöðva sjón-
varpsins. Því finnst mér að nú ætti
að nota tækifærið, þegar sett yrði á
laggirnar ný sjónvarpsstöð, að hún
myndi taka þátt í enurnýjun stöðv-
anna ásamt ríkissjónvarpinu og geta
síðan nýtt þær líka. Jafnframt yrði
endurvarpskerfið stórbætt. Þannig
yrðu rásirnar tvær, önnur ríkisrekin
en hin frjáls, eins og við nefnum
það.
-Ég held að ríkissjónvarpið okkar
myndi áfram gegna því hlutverki,
sem það gerir nú, að viðbættu mjög
auknu kennsluefni. Hin nýja rás
myndi síðan þjóna betur hinum
daglegu kröfum fólksins um ýmsar
nýjungar og tilbreytingu, yrði það
sem við getum kallað léttara.
-Ég held að það sélífsspursmál að
frelsa bæði sjónvarp og hljóðvarp úr
höndum stjórnmálamanna. Mér
finnst tímaskekkja að stjórnmála-
menn skuli ekki gera sér ljóst, að það
á ekki að vera þeirra hlutverk að
skammta fólki menninguna gegn
um hljóðvarp og sjónvarp, á þann
Ólafur Hauksson ritstjóri er
einn þeirra yngri manna, sem
hvað mest hafa kvatt sér hljóðs
og talað fyrir frjálsum útvarps-
rekstri. Við áttum stuttleg
orðaskipti um málefnið á
dögunum.
-Viðhorfin í þessu máli hafa
gjörbreyst á svo ótrúlega stuttum
tíma, sagði Ólafur - Um síðustu
áramót töldu flestir, sem fjölluðu
um frjálst útvarp á Islandi, að slíkt
yrði aldrei að veruleika á íslandi. En
vídeó- æðið kom þarna a.m.k. til
góðs og hefur meðal annars haft
áhrif í þá átt að nú eru allir að heita
má sammála um að afléttia
einkarétti ríkisútvarpsins.
Valdamissir
-En hvað þá tekur við? Jú, við
óttumst einna helst að embættis-
menn og þingmenn þori ekki að
missa völdin yfir þessum fjölmiðli,
og þeir stefni því að því að láta ríkið
reka þær hlóðvarpsstöðvar, sem
huganlega fengist leyfi fyrir. Ekki
yrði það til bóta, svo mikið er víst.
-Þú spyrð um frjálst útvarp.
Auðvitað er ekki ætlunin, að hvaða
Pétur eða Páll geti fengið sér sendi
og sett upp stöð. Gert er ráð fyrir og
verið að vinna að tillögum að því að
það þurfi að sækja um leyfi og upp-
fylla ákveðin skilyrði, ef til vill til
einhvers úthlutunarráðs á vegum
stjórnvalda. Við viljum í raun setja
fram strangar reglur um rekstur
útvarps.
Engin ógnun
-Ég held ekki að þetta myndi ógna
Ríkisútvarpinu. Það yrði eftir sem
áður ómissandi fjölmiðill. Stað-
bundnar stöðvar myndu ekki
minnka notagildi þess neitt.
Sennilega myndi fljótlega eftir að
einkaleyfmu væri aflétt bætast við
stór hljóðvarpsstöð á Reykjavíkur-
svæðinu, þar sem byggt væri á upp-
lýsingum hver konar, léttri tónlist
og auglýsingum. Þá gætum við
hugsað okkur stöð rekna af trúfélagi,
aðra sem miðuð væri við sérstaka
tónlist svo til eingöngu, og flytti þá
jafnvel engar auglýsingar, heldur
væri fjármögnuð á annan hátt og svo
mætti raunar lengi telja. Síðan
myndu staðbundnar stöðvar í þétt-
býliskjörnum úti á landi verða þjón-
ustustöðvar við svæðin og annast
hvers konar skilaboðaþjónustu,
tilkynningar til íbúa, orðsendingar
frá fyrirtækjum og stofnunum
staðanna, jafnvel þætti úr skólum og
svo útvarpa músik á milli.
Allt unga
fólkið er
fylgjandi
frelsinu
- en stjórnmálamenn
hafa ekki enn áttað
sig sem skyldi. segir
Guðmundur H.
Garðarsson í viðtali
um frjálst útvarp
veg, sem þeir gera nú. Með þeim,
hætti, sem við ræðum hér um, yrði
bætt um betur. Fólk lætur sér ekki
gamla háttinn lynda öllu lengur.
Hugsunarhátturinn er gjörbreyttur
frá því fyrir þrem, fjórum
áratugum. Nútímafólk hefur mun
mótaðri skoðanir og þekkir þarfir
sínar í þessu efni langtum betur en
t.d. ég sem stjórnmálamaður.
Fékkst enginn
-Annars má ég til með að geta
þess hér, að árið 1976 kom ég með
Guðmundur H. Garðarsson
tillögu á Alþingi um afnám
einkaréttar ríkisútvarpsins. Þá
fékkst enginn samþingmanna
minna til að skrifa upp á slíkt, svo ég
bar hana fram einn. Og auðvitað
fékkst engin umræða um málið
heldur. Síðan eru ekki nema fimm
ár og nú eru þessi mál í brennidepli.
Hefði hins vegar verið tekið á
málinu fyrir fimm árum af
framsýni, væri ekki hið hrikalega
vídeó-vandamál upp risið núna, því
að þá hefði fyrirfram verið búið að
beina þeim málum í ákveðinn
farveg, án þess að ég sé að tala um að
banna eitt eða neitt. Aðeins að setja
reglur til þess að auðvelda málin.
En hvað um auglýsingar, sem
menntamálaráðherra segir að ríkis-
útvarpið verði að hafa einkarétt á
áfram?
-Auðvitað verða frjálsar útvarps-
s’öðvar að byggjast á auglýsingum.
Við breytinguna verður að setja
ríkisútvarpið inn á fjárlög. Það er
óeðlilegt að einokunaraðili, ríkisút-
varp, skuli þurfa að byggja rekstur
sinn á auglýsingatekjum, sem eru
óákveðnar.
En hverjir myndu taka sig saman
og setja upp nýja sjónvarpsstöð?
-Ég hef hugsað það talsvert, og
held það yrði að vera opið hlutafélag
með takmörkunum á eignahlut,
mjög ströngum, og þannig búið um
hnúta að á hverju ári séu möguleikar
fyrir nýtt fólk að kaupa sig inn. Þetta
táknað ákveðna aukningu á hlutafé
árlega. Þetta ætti að geta verið ferskt
í tíu til tuttugu ár, en síðan veldur
hver á heldur, og að þeim tíma
liðnum mætti endurskoða hlutina.
Fjögur, fimm ár
Hvenær gætu irjálsar sjónvarps-
eða utvarpssendingar hafist?
-Ég fæ ekki séð neinn vilja hvað
snertir sjónvarp. Og verið er að ræða
um staðbundnar hljóðvarpsstöðvar
undir hálfopinberu eftirliti sveita-
stjórna og ríkisútvarpsins. Það var
ekki markmiðið. Núverandi sam-
setning Alþingis skaparekki þennan
möguleika, sem verið er að ræða.
Aftur á móti, þegar búið er að breyta
kosningalögunum, held ég að komi
til skjalanna á Reykjavíkursvæðinu
nýtt fólk, sem muni breyta þessu.
Auk þess held ég, að unga fólkið úti
á landi sé mjög fylgjandi frjálsu
útvarpi, en ég held líka, að
stjórnmálamennirnir, sem eru
fulltrúar þessa fólks, hafi ekki áttað
sig sem skyldi í þessu efni. Vegna
alls þessa getur verið um að ræða
f)ögur, fimm ár, þar til frjálst útvarp
sér dagsins ljós, en tæplega lengri
tíma.
Almenningur á bylgjuna
nú er að þrýsta á þingmenn
-Það er almenningur, sem á
útvarpsbylgjuna og almenningur
vill frjálst útvarp. Það er því fyrsta
skrefið, eins og málin standa i dag,
að fólk sameinist um að beita þing-
menn sína þrýstingi. Þetta á jafnt
við um fólk í þéttbýli og dreifbýli.
Það er hætt við að stjórnmálamenn-
irnir vilji ekki missa tökin, en
almenningur getur losað þau ef
hann vill.
Dagskrá einn dag
Hvernig gæti dagskrá eins dags í
hljóðvarpsútsendingu stórrar stöðv-
ar á Reykjavíkursvæðinu litið út?
-Ég get ímyndað mér, að slík stöð
myndi fyrst og fremst gegna ýmis
konar þjónustu við hlustendur sína.
Líklega myndi þar líka leikið mikið
af léttari rhúsik.
-Dagskráin myndi hefjast
snemma, líklega um kl. 7 og þá með
einhverjum almennum fréttum,
veðri fyrir svæðið og upplýsingum
um færð. Svo verður allt í einu
árekstur á Breiðholtsbrautinni og
allt er stopp - þá útvarpar stöðin
fréttum um það og ráðleggur
mönnnum að aka heldur gegn um
Kópavog á leið sinni í Breiðholtið.
Þetta er tekið sem dæmi, sama dæmi
hefur verið notað áður í þessu sam-
bandi, svona rétt til að skýra fyrir
fólki hvað átt er við.
-Áfram skulum við halda með
hugsanlega dagskrá. Eftir er að
nefna hina ýmsu þætti, framreidda
af atvinnumönnum eingöngu, viðtöl
og stuttar frásagnir í þá veru að
fræða fólk um það sem er að gerast á
líðandi stund. Eftirmiðdagstónleik-
ar með spjalli eru líklegt efni.
Ólafur Hauksson fylgist með
útsendingu hjá KZEL útvarps-
stöðinni í Oregon í Banda-
rikjunum, en Ólafur hefur
kynnt sér útvarpsrekstur víða.
Sá við hljóðnemann cr dagskrá-
stjóri stöðvarinnar.
Fyrir einu ári
voru menn í vafa -
nú er fylgið við
frjálst útvarp svo
að segja óskipt,
segir Olafur
Hauksson
-En um það leyti, sem flestir eru á
leið heim úr vinnu, yrði sennilega
meira um upplýsingar, tilkynningar
hvers konar varðandi umferð og svo
auglýsingar frá fyrirtækjum, sem
vildu fá menn til að heimsækja sig í
leiðinni heim.
-Að kvöldi get ég séð fyrir mér
meira af sérþáttum, tónleika,
samtalsþætti, heimsóknir og þætti
um alla skapaða hluti. Einnig t.d.
myndi vafalaust verða um samskipti
við aðrar stöðvar að ræða og skipst á
þáttum.
-Um fjölda starfsmanna? Já,
líklegur fjöldi starfsfólks á hljóð-
varpsstöð af millistærð, sem þjónaði
Reykjavíkursvæðinu, álítum við að
sé 10-14 starfsmenn alls. Ég veit um
stöð í Bretlándi, sem þjónar 250
þúsund manna svæði, eða álíka
mörgum og Islendingum öllum og
útvarpar 17 tíma á dag blönduðu
efni. Þar eru 25 starfsmenn.
Kannski er það ekki sambærilegt, en
svona til viðmiðunar eru fastráðnir
starfsmenn hljóðvarpsins okkar
rúmlega 100 talsins, fyrir utan alla
lausráðna starfsmenn, sem annast
mikinn hluta dagskrárinnar, þeirrar
sem er unnin í þáttum.
FRJÁLST ÚTVARP