Tíminn - 03.01.1970, Blaðsíða 7

LAUGARDAGUR 3. janúar 1970.
7
TIMINN
Útgefandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjórl: Kristján Benediktsson Ritstjórar- Þórarinn
Þórarinsson (áb) Andrés Kristjánsson. Jón Helgason og tndriði
G. Þorsteinsson Fulltrúi ristjórnar: Tómas Karlsson Auglýs.
ingastjóri: Steimgrimur Gislason Ritstjómarskrifstofur 1 Edau-
húsinu, símaT 18300—18308 Skrifstofur Bankastræti 7 —
Afgreiðslusímí: 12323. Auglýsingaslmi: 19523 Aðrar skrifstofui
síml 18300 Áskriftargjald kr. 165.00 á mánuði. tnnanlands —
í lausasölu kr. 10.00 eint. — Prentstniðjan Edda h. f.
Ekki sjálfvirkt hnoss
Þótt stjómarsinnar reyni enn að deila á þá afstöðu
Framsóknarmanna að vilja láta undirbúa EFTA-málið
betur, áður en ákvörðun væri tekin, eru þeir samt famir
að játa, að hér sé þörf róttækra endurbóta og aðgerða, ef
vel eigi að fara. Þannig segir Vísir í áramótagrein siimi,
að EFTA-aðild sé ekki „neitt sjálfvirkt hnoss, heldur
aðeins möguleiki“, og Magnús Jónsson, fjármálaráðherra
segir í sama blaði, að „EFTA-aðild muni fylgja ýmsir
erfiðleikar". Þessi ummæli sýna vel, að ýmsum forgöngu-
mönnum EFTA-aðildar er nú að verða ljóst, að undir-
búningur hafi ekki verið svo góður sem skyldi.
En þrátt fyrir þetta, bólar enn ekki á teljandi
aðgerðum af hálfu ríkisstjómarinnar til að mæta þeim
erfiðleikum, sem Magnús Jónsson ræðir um. Af hálfu
stj ómmálaflokkanna er Framsóknarflokkurinn sá
eini, sem hefur bent á slík úrræði og mælt ákveðið með
framkvæmd þeirra. Ólafur Jóhannesson, formaður Fram-
sóknarflokksins, gerði þetta glöggt í þingræðu sinni um
EFTA-málið, en hann sagði m.a.:
„Ég vil þá fyrst nefna það, að afnema þyrfti nú þegar
innflutningstolla á hráefnum og vélum til iðnaðarins.
í öðm lagi þyrfti að breyta lögum um tekju- og
eignarskatt til samræmis við það, sem tíðkast í EFTA-
löndum, og þá m.a. þannig: a) að auðvelda sammna
fyrirtælkja, b) að heimila afskriftir í samræmi við endur-
kaupsverð og sem sannastan endingartíma, og c) að at-
huga, hvort hægt væri að afnema aðstöðugjald.
í þriðja lagi held ég, að það þyrfti að setja hér lög
um fræðslu og þjálfun starfsmanna iðnaðarins. Og ég
held, að sú löggjöf þyrfti að miðast við, að sú starfsemi
yrði fjórþætt. í fyrsta lagi þyrfti að vera námskeið
í stjómunartækni fyrir framkvæmdastjóra og aðra stjóm-
endur. í öðm lagi þyrfti að vera skóli fyrir rekstrartækni-
ráðunauta. f þriðja lagi þyrfti að vera skóli fyrir verk-
stjóra og í fjórða lagi þyrfti að setja upp námskeið fyrir
iðnverkafólk.
Ég vil í fjórða lagi nefna það, að hér þyrfti að koma
á fót á vegum ríkisins og atvinnuveganna samvinnu-
stofnun til þess að aðstoða útflutningssamtölkin við
markaðsleit á EFTA-svæðinu og utan þess.
Ég vil í fimmta lagi nefna það, að það þyrfti að
breyta lögum um söluskatt á þá lund, að rafmagns-
gjöld, hitaveitugjöld, olía, kjötvömr og aðrar brýnustu
nauðsynjar verði ekki gjaldstofn fyrir söluskatt.
í sjötta lagi tel ég, að það þyrfti að setja hér löggjöf
um útflutningsábyrgðartryggingar.
Loks held ég, að það þyrfti að útvega viðskiptabönk-
unum nú þegar sérstakt fjármagn til þess að lána iðn-
fyrirtækjum til þess að koma rekstraraðstöðu sinni í
viðunandi horf. Þessi rekstrarlán til iðnfjmirtækja geta
verið með mismunandi hætti, en ég mundi vilja nefna
það sérstaklega, að fyrirtækin yrðu að fá heimild til sölu
á allt að 90 daga víxlum, er nemi allt að þriggja mánaða
framleiðslu þeirra og auk þess fái iðnfyrirtækin yfirdrátt
arheimild á hlaupareikningum, sem svari til þriggja
mánaða kaupgreiðslum viðkomandi fyrirtækis.“
Hér em taldar upp nokkrar þær grandvallarráðstaf-
anir, sem þarf að gera, ef EFTA-aðild á ekki að mis-
takast. Hver getur láð Framsóknarflokknum, þótt hann
vildi fresta málinu, unz fyrir lægi, hvort þessar ráðstaf-
anir yrðu gerðar eða ekki? Þegar aðild hefur verið ákveð-
in, er enn meira áríðandi, að þessar ráðstafanir verðí ekki
dregnar. Forastumenn stjómarflokkanna verða að fara
að skilja, erns og ritstjóri Vísis, að EFTA-aðild er ekki
neitt sjálfvirkt hnoss, heldur aðeins möguleiki. Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
n
Japönum verður bráðum leyfi-
legt að vígbúast á nýjan íeik
Áhrif þeirra munu fara vaxandi í Asíu.
FYRRA lauigardag fóru
fram þingkosningar í Japan,
sem ekiki er ósennilegt að eigi
eftir aið marka söguleg spor
bæði í sögu Japaios og Asíu.
Og óuimdeilanlega sýndu bæði
þær og tildrög þeirra, að Jap-
an er nú komið í tölu þeirra
ríkja, sem einna mestu munu
ráða um gang heimsmáia á
hinum nýbyrjaða áratug, senni-
lega næst á eftir Bandaríkj-
unum og Sovétríkjunuin.
Tildrög kosninganoa voru
þau, affl í heimsókn Satos for-
sætisráðtheira til Washington
um miðjan nóvember síðastl.,
náfflist samkomulag um þaffl
milli hans og Nixons forseta,
affl Bandaríkin létu Okiniawa
af hendi árið 1972, en hún hef
ur verið undir stjórn Banda-
rfkjanna síðan styrjöldinni
lauk, eða um aldarfjórðungs-
skeiið. Bandaríkin hafa komið
þar upp öflugum herstöðvum
fyrir kjarnorbuvopn og hefur
Okinawa oft verið talin hyrn-
ingarsteinn vama Bandaríkja-
manna á Kyrr.ahafi. Japanir
hafa jafnan gert tilkall til
þess, að Bandamíkin skilufflu
þeim Ofcinawa og flyttu kjarn-
orkuivopn sín þaðan. Á síðari
árum hafa þeir mjög auikiið
þessar kröfur og þær hlotið
mikið fylgi hjá almenningi
Kunnugir erlendir blaðamenn
hafa talið, affl ekki yrði hægt
fyrir stjórn Japans affl endur-
nýja varnarsáttmálann við
Bandaríkin, nema þau hefðu
áður látið Okinawa af hendi,
en þessi sáttmáli rennur út
fljótlega. Herstjóm Banda-
ríkjanoa taldi þau hins vegar
ekki getaffl sleppt Okinawa, án
þess að veikja mjög varnir
sinar. Nixon forseti hefur hins
vegar álitiffl, affl ekki væri amn-
affl fært en affl láta umdan kröf-
uim Japana. Þar hefur tvímæla
laust ráðilð mestu, að Japan er
komið í röffl stórvelda, sem
Bandarikin meta hvað mest að
eiga góð skipti viffl. Niðurstað-
an af viðræðum hans og Satos
vairð þvi sú, að Japanir tækju
við yfirráfflum á Okinawa 1972,
og fyrir þann tíma hefðu Banda
ríkin flutt kjarnorkustöðvar
sinar þaðan. Hins vegar yrðu
þeim leyfilogtt fyrst um sinn
affl hafa afflrar herstöðvar
þar. Ætlun Bandaríkjanna
mun nú sú, affl flytja kjam-
orkuvopnin frá Okinawa til
einhverra þeirra smáeyja, sem
þau ráða yfir á Kyrrahafi, en
stafflsetning þerrra verfflur þó
ekki eins hentug þar og á
Okinawa.
FYRIR SATO var þaffl mikill
pólitískur ávinningur, affl Jap-
anar fá Okinawa aftur,
enda var hann fljótur að hag-
niýta sér það. Strax eftir heim
komuna til Tokio, lýsti haun
yfir því, affl þingiið væri rofiffl
og efnt yrffli til nýrra kosn-
inga innan rúmlega mánafflar
effla 27. desemher. Afflalmál
þessa kosninga yrffli endurnýj-
un vamarsáttmálans við Banda-
ríkín.
SATO var sigurviss, þegar
hann greiddi atkvæffli á laug-
ardaginn var.
í kosningabaráttunmi lagði
Sato ríka áherzlu á, affl stjóm
hans myndi ekki breyta því
ákvæði stjómarskrárinnar,
sem bannar Japan affl heyja
styrjöld og endurvígbúast.
Þetta ákvæði var sett í stjóra
arskrána affl kröfu MacArth-
urs, sem þá var herstjóri
Bandaríkjanna í Japan og átti
affl hindra þaffl, affl Japan gerð-
ist aftur herskátt og yfirgangs
samt ríki. Sato sagfflist að vísu
vilja breyta stjórnarskránni
þannig, affl Japönum yrði leyfi
legt affl koma upp vörnum til
affl geta varið land sitt, en þvi
ákvæði yrði haldið áfrarn, að
Japan mætti ekki heyja striffl
undir öðrum kring'umstæðum.
Því myndi Japan ekki afla sér
kjarnorkuvopna né hafa af-
skipti af vömum utan eigin
landamæra. í þessum efnum
yrffli dffl treysta áfram á Banda
ríkin og því væri naufflsynlegt
affl endurnýja varnarsamning-
inn við þau.
Allir andstöiðuflobkarnár
deildu á þessa afstöfflu Satos,
en þó með mismunandi hætti.
Sósíaldemókratar og Komeito
flokkurinn töldu sig fylgjandi
samstarfi við Bandaríkin, en
á annan hátt en Sato. Sosialist
ar og kommúnistar lýstu sig
andvíga öllu varnarsamstarfí
viffl þau.
Andstöffluflokkar Satos lögfflu
hins vegar meiri áherzlu á
önnur mál en varnarmálin,
einkum þó dýrtífflarmálin, en
dýrtíð hefur aukizt nokkuffl í
Japan seinustu misserin.
ÚRSLIT kosninganna urfflu
þau, að flokkur Satos, Frjáls-
lyndi flokkurinn, hélt meira en
velli þegar litið er á þingsæta-
töluna. Hann fékk nú 288 þing
sæti af 486 alls eða 16 fleiri
en hann hafði áfflur. Hins veg-
ar minnikaði hlutur hans í
atkvæðamagninu. Hann fékk
nú 48% greiddra atkvæða í
stað 49% áfflur. Þátttaka í kosn
ingunum varffl minni en hún
hefur nokkru sinni verifð sið
an í þingkosningunum 1947.
Af öðrum flokkum bætti
Komeito-flokkurinn einnig affl-
stöfflu sína, fékk 47 þingsæti
og hætti því viffl sig 22 þing
sætum. Þetta er nýr flokkur,
sem aðeins einu sinni hefur
tekið þátt í kosningum álður.
Stefna hans er nokkuffl óljós,
en hann lelur það aðaltakmark
si'tt að koma á heifflarlegri
stjóm. Hann styfflst viffl nýja
trúarhreyfingu Buddhaista,
sem virðast eiga vaxandi fylgj
affl fagna. Erlend-r blafflamenn
álíta, að hann geti orfflið Frjáls
lynda flokknum hættulegur
keppinautur.
Kommúnistar bætfu nú viffl
sig 10 þingsætum, en þeir
höffflu áður 4. Þeir afneita
bæði tengslum viffl rússneska
og kínverska kommúnista.
Sósialdemókratar héldu
velld, þ. e. að þeir hafa á-
fram 31 þingsæti eins og áfflur.
Eini flokkurinn, sem tap-
affli, var Sósíalistaflokkurinn,
sem er ekki ósvipuð samsteypa
og Alþýfflubandal. hér áfflur en
þaffl klofnaffli. Flokkurinn tap-
affli 44 þingsæti, og hefur aú
90 þingmenn.
Loks vom kjömir 16 óháffl-
ir þio'gmenn en 14 þeirra
hafa lýst yfir því, að þeir
styfflja stjóm Satos.
Kosni.ngafyrirkomulagiffl í
Japan er þannig. affl kosið er
hlutfallskosningum f kjördæm-
um, sem hafa ýmist 3 effla 5
þingmenn.
Eins og áfflur segir, var
þátttakan í kosningunum lítil
effla 68.5% Hún var enn minni
í borgunum og græddi Frjáls-
lyndi flokkurinn á því. Aðal-
fylgi hans er utan stórborg-
anna.
SIGUR Satos gerir honum
mögulegt að endurnýja vamar
samninginn viiffl Bandaríkin.
Hann mun og sennilega gera
Sato mögulegt affl breyta
stjórnarskráimi þannig, að
eodurvígbúnaður Japans verði
leyfilegur i vamarskyni. Þetta
ákvæði hefur þegai verið nokk
uffl sniðgene ffl þar sem Japan
hefur nú um "on búsund
manna her En nú má biíast
við ,að þetta verði gert löglegt
og vígbúnaðurinn siðan auk-
inn. Til þess að breyta stjóra
ars'kránni þarf 2/3 hluta at
Framhald á bis. 11