Tíminn - 28.08.1970, Qupperneq 6

TIMINN
FÖSTUDAGUR 28. ágúst 1970.

Ingólfur Daviftsson:
„Gefjun
dró frá
Gylfa”
„Guð má eiga himnaríki, ef
ég fæ að halda Gurre“, er haft
eftir Valdemar Danakonungi
fyrr é tíldum. Valdemar var
veiðimaður mikill — og svo
áfjáður, að hann var stundum
í veiðiferðum um hámessutím-
ana, en það þótti stórsynd á
þeim tímum. Þess vegna lætur
þjóðsagan hann ganga mjög
aftur og fá ekki frið í gröfinni.
Sást afturgenginn kóngurinn
oft í trunglsljósi, venjulega á
þeysireið, eltandi refi og hjart-
ardýr, með veiðihunda sína
gjammandi á hælunum. —
G'jrre var nafntoguð veiðihöll
úti á Sjálandi, ekki mjög langt
frá Helsingjaeyri, en liggur nú
í rústum. Eru hallarrústirnar
friðaðar og fýsir marga að
skoða þær. Við sáum Gurre á
fögru, hlýju kvöldi og komum
líka til Villingarjóðurs (ViH-
ingeröd). Mun nafnið hið sama
og Viliingadalur og Villinga-
holt hér heima. Svo er uni
mörg fleiri nöfn. Vanlöse heitir
eitt úthverfi Kaupmannahafn-
ar, en er það ekki sama og
Vatnsleysa á íslandi og merkir
sennilega stað, þar sem vato
vellur upp úr jörð. Uppsprett-
ur munu til á Vatnsleysu og á
Vatnsleysuströnd og i bænum
Eldieysu eystra hefur líklega
kviknað, þ.e. eldur orðið laus.
— Skammt frá Villingarjóðri
liggur Listasafn Tegners sál-
uga (Tegners Museum), sem
margir ferðamenn skoða. Safn-
húsið var lokað um 'kvöldið, pu
við gengum um hina öldótto
landareign og litum á htigg-
rnyndir, sem úti standa, sumar
wppi á hóium og sjást langt
að. Þarna eru bæði einstakar
lfkneskjur og hópmyndir, flest
ar úr grískri goðafræði — og
er mjög gaman að virða þær
fyrir sér. Heiðalandið umhverf
is gefur þeim sérstakan blæ.
Nökkrir krakkar voru að klifra
í einni líkneskjunni, en lögðu
á flótta er við nálguðumst,
nema einn, sem þorði ekki að
stökkva niður. — Við hliðið
stendur steinn með þessari
áletrun: „Sá, sem fleygir papp-
ír og rusli er“ — og svo kem-
ur teikning af svíni!
Æði spöl utan við Kaup-
Litla hafmeyjan.
mannahöín Iiggur Lyngbær
(Lyngby), en þar eru tilrauna
stöðvar á sviði ræktunar og
jurtasjúkdóma. Þar dvaldist ég
stondum á skólaárum mínum
og fylgdist með tilraunum og
tók þátt í skoðunarferðum.
Kom þangað í sumar til að
líta á starfsemina, enda er þar
ætíð eitthvað nýtt á prjónun-
um. Gekk Mka Prinsessustíg-
inn fram með Lyngbæjarvatai
og út að eikinni eins og í gamla
daga. „Undir skógareikum há,
oft var gott að dreyma. En
aldrei fyrnast fjöllin blá á
Fjóni gamla heima“. Til eru
eikartré 500—1000 ára gömul,
td. kouungseikin og storka-
eikin í Norðurskógi, nálægt
Hróarskeldufirði; og viðar vaxa
ævaforn tré. „Ég vatt mér út
í veiðigarð, voldug eik þar fyr-
ir mér varð. Sú hefur lengi
viðrað sín völd, vaxin úr
grasi á Sturiuöld".
„Árbæjarsafn" Sjálands
(Frilandsmuseet) í Lyngbæ er
sannarlega verðugt heimsó'kn-
ar. Þarna standa aldagamlir
bæir á allstóra landsvæði á
víð og dreif í eðlilegu um-
hverfi, þ. e. vestorjózki bær-
inn stendur á senduu heiðar-
landi, en smjör drýpur af
hverja strái umhverfis hina
fjónsku og sjálenzku. Gömul
vindmylla gnæfir yfir svæðið,
en við læk niðri í lægðinni er
aldin vatnsmylla í gangi, sam-
byggð malarahúsinu, sem er
fremur ríkmanulegt. Fróðlegt
er að svipast um í lækninga-
jurtagarðinum. Þar gefur að
líta tegundir, sem almennt
voru notaðar til heimalækn-
inga í Danmörku og sumar
einnig á íslandi, t. d. vallhum-
allinn; hver kann að sjóða
hann í bjargar — eða Tjaruar-
plástur lengur? Gömlu bæirnir
dðnsku eru furðu forvitnilegir.
einnig fyrir íslending. f ein-
um sást eldgróf á miðju gólfi,
þar sem viðareldurinn var kynt
ur. Sfcógur var nógur í Dan-
mörku svo lengur mun hafa
verið setið við langelda þar
en á íslandi. Sumir bæir voru
að mestu eitt stórt gímald, að-
eins grind, eða hálfveggur að-
skildi fólk og fénað, sbr. fjós-
baðstofurnar gömlu, sem ein-
staka maður man eftir hér
heima. Viða hafa húsbændur
hvílt í velbúnum lokrekkjum,
en vinnufólfc sofið á hálmflet-
um; stundum þá í nánd við
bakaraofninn mikla, svo að yl-
Gefjunar gosbrunnur.
ar var sæmilegur. Sums staðar
hefur verið fagurlega málað,
sterkum litum, en víðast voru
viðir og þiljur brúnar af reyk
og ómálaðar, eu oft með út-
skurði, bæði þil og stoðir. líkt
og sennilega hefur verið í skál
unum á fslandi til forna. Efna-
menn munu og hafa tjaldað
hibýlin til hátíðabrigða. Svo
var t. d. um skálann á Hólum
í Eyjafirði, sem var hlaðinn úr
torfi og stendur víst enn. Móð
ir mín sagði, að á unglingsár-
um sínum hefði sfcálinn verið
tjaldaður innan, er veizlur
voru haldnar þar. — Skip-
stjórahúsin dönsku eru skraut-
leg og búin munum frá ýms-
um löndum og stinga mjög í
stúf við fiskimannakofana frá
Jótlandssíðu. Ég man vel sjó-
mannabúðir, sem grafnar voru
að hálfu í mel, veiðarfæri
geymd niðri og breitt þar, en
búið allt árið á loftiuu. Fær-
eyjabærinn gamli líkist mest
hinum íslenzka, sem roskið
fólk þekkir v.el, en þó er sinn
siður í landi hverju — og sjón
sögu rífcari. Þjóðbúningar eru
margir til í Danmörku; má
segja að sérhver landshluti
eigi sinn sérstaka búning. Eru
ýmsir þeirra næsta fagrir —
og öðru hvoru má sjá fólk
dansa í þeim, t. d. hér í Lyng-
bæ. Framreiðslufólk í veitinga
húsum víða um lönd þykir
mjög laða að gesti, ef það Klæð
ist þjóðbúningum.
Örlög furðu margra íslend-
inga hafa verið ráðin við Eyr-
arsund. Enn sækir fjöldi til
Hafnar, bæði til náms og
skemmtunar, enda eru þeir
ekki eins miklir útlendingar
þar og í öðrum borgum. í
gamla borgarhlutanum, innan
hinna fornu „veggja“ eða víg-
garða, geymir að kalla annað
Framhaiio á bls. 10.
Sámseyjarstúlka í þjóðbúningi.

i
!