Tíminn - 30.08.1970, Page 14

14
TÍMINN
SUNNUDAGUR 30. ágúst 1070
Náttúruverndarráðst.
Framhald af bls. 1
til sín taka en verið hefur, vegna
þesa bve alvarleg þau eru orðin
á öllum Norðurlöndunum. Fjórir
íd.endingar taka þátt í ráðstefn-
unni: Ingvi Þorsteinsson, magist-
er, Sigurður Blöndal, skógarvörð
nr, Vilhjálmur Lúðvíksson, verk-
fræðingur og Gunnar Ólafsson, bú-
vísindamaður.,
Ingvi Þorsteinsson mun flytja er
indi um náttúruverndarmál, sem
lúta að uppblæstri og gróðureyð-
ingu. Við höfðum tal af Inigva
í dag, og kvað hann framlag okk-
ar á ráðstefnunni fyrst og fremst
verða á áðurnefndu sviði. Vanda-
mál okkar væru annars eðlis en
hinna Norðurlandaþjóðanna vegna
sérstöðu okkar, svo sem legu lands
ins, fámennis og atvinnuhátta, en
enginn vafi væri á, að við mættum
margt læra af þátttöku í ráðstefn
unni, þar sem. tekin verða til með
ferðar f jölmörg vandamál náttúru-
og umhverfisverndar.
Formaður
Framsóknar-
flokksins á
fundum
Ólafur
Formaður Fram
sóknarflokksins,
Ólafur Jóhannes-
: son. mætir á al-
i| mennum stjórn-
I málfundum á
| Hólmavík 5. sapt
|| ember n.k. og á
1 Patreksfirði 8.
september.
Futidirnir hefj-
ast kl. 9.
í Rangár-
vallasýslu
Framsóknarmenn í Rangárvalla-
sýslu lialda liéraðsmót að Hvoli
iaugardaginn 5. sept. og hefst það
M. 9 síðdegis. Ræður flytja al-
þingismennirnir Jón Skaftason og
Bjöm Fr. Björnsson. Skemmtiatr-
jði annast þjóðlagatríóið Þrír und
ir sama hatti, og Jörundur Guð-
mundsson, sem fer með gaman-
þætti. Hljómsveit Þorsteins Guð-
mundssonar leikur fyrir dansi.
Popphátíð
Framhald aí bls. 1
teknir fyrir þjófnað og nokkrir
fyrir að selja falska aðgöngumiða.
Þá hefur fólk baðað sig þarna,
án þess að hafa fyrir að fara í
baðföt, en lögreglan hefur látið
það svo til afskiptalaust, sagði
aðeins við unga stúlku, klædda
einni perlufesti, að hún
skyldi ekki reyna að fara til bæj
arins í þessum fatnaði.
Guðrún frá Lundi
Framhald af bls. 16.
o. s. frv. Ljóst er, að hér er um
mjög forvitnilega bók að ræða.
Þá kemur út fjórða bindið af
Það er svo margt, en eins og mörg
um er kunnugt hefur ritsafnið að
geyma fyrirlestra Gretars Fells,
sem hann hefur flutt á ýmsum
tímum. Er þar að finna margt fróð
legt og athyglisvert sem Gretar
hefur flutt.
Þá kemur út öðru sinni Sjálfs-
ævisaga Yoga eftir Paramahansa
Yogananda. Fyrra útgáfa bókar-
innar nefnist „Hvað er bak við
myrkur lokaðra augna?“ Þetta er
í fyrsta sinni sem raunverulegur
indverskur jógi ritar ævisögu sína
fyrir lesendur Vesturlanda. Lýs-
ir hann Ijóslifandi og í smáatrið-
um hinni andlegu fræðslu er hann
naut, og höfundurinn varpar m. a.
ljósi á lítt kunn þróunarsvið
nútíma Indlands.
íslenzk-ensk orðabók kemur út
hjá forlaginu. Hún er eftir Arn-
grím Sigurðsson BA, en þó munu
fleiri hafa unnið að þessari bók.
Bókin er heldur stærri en ensk-
íslenzka orðabókin sem verið hef
ur hér á markaðnum og tekin
saman af Sigurði Bogasyni.
Þá kemur út íslenzkir samtíða-
menn 3 bindi. í þessari bók eru
nefndir menn sem risið hafa upp
úr fjöldanum frá því hin bindin
tvö komu út, svo og þeir menn
sem ekki náðist til þegar þau
bindi voru skráð.
Þá koma út tvö síðustu bindin
af ritverkum Einars H. Kvarans.
Það eru fimmta og sjötta bindið.
Að lokum skýrði Gunnar blað-
inu frá því, að eins og venjulega
kæmi út töluverður fjöldi barna-
og unglingabóka hjá forlaginu.
Margar þeirra eru þegar tilbún-
ar og aðrar komnar langt áleiðis.
Kólera
Framhald af bls. 16.
þessum slóðum. Hitt er athyglis-
verðara, að nú skuli kóleran
hafa náð fótfestu í borgum, þar
sem hreinlætisaðstæður eru
mun betri, en í þeim löndum,
þar sem veikin er algengust
Alþjóða heilbrigðisstofnunin
hefur gefið þær upplýsingar, að
þegar E1 Tor fór að breiðast
út vestur á bóginn, hafi sjöundi
kólerufaraldurinn verið farinn
að geisa þar með. Fyrir 1961
var veikin tabmörku® við norð-
urhluta Indlands og héruð þar
í grenndinni, og létust að jafn-
aði 100 þúsund manns áríega úr
veikinni. Þegar E1 Tor kom upp
á Celebeseyjum, var álitið, að
veikin myndi halda sig þar. En
í ljós kom, að þessi kólera var
nokkuð annars eðlis, en sú
heimakæra, indverska og dróst
.ljótlega inn í Austur Asíu. Al-
þjóða heilbrigðisstofnunin kom
bá til skja’anna og gerði sótt-
varnarráðstafanir.
Síðustu tíu árin hefur h;n sí-
gilda kólera verið nokauð á
umdanhaldi í heimahéruðum sín
um, meðfram ánum Ganges og
Bramaputra, en aftur á móti
hefur E1 Tor kólera náð fót-
festu. E1 Tor er mun ónæmari
fyrir mótefnum og dvelur leng-
Happdrætti Mána
Keflavík
Dregið var 17. ágúst.
Upp kom no. 691.
Jón
Björn
SSÍ
4-5 herb. íbúð
eða einbýlishús á góðum
stað óskast til leigu. Upp-
lýsingar í síma 82939.
l'ftl u6h°
STIMPLAGERÐ
FÉLAGSPRENTSMIDJUNNAR
ÞAKKARÁVÖRP
Innilega þakka ég öllum þeim er glöddu mig á 85
ára afmælinu, með skeytum og á annan hátt. Guð
blessi ykkur öll.
GuSrún GuðmundsdóHir, Svarðbæli.
Þökkum samúð vlf/ andlát og iaröarför
Sigríðar Einarsson.
Elnar B. Pálsson
Franz E. Pálsson
Ólafur Pálsson
Þórunn S. Pálsdóttir
Árnl Pálsson
Krlstín Pálsdóttir
Jóntnna M. Pálsdóttir
Anna S. Björnsdóttir
Sigurbjörn Þorgeirsson
ur í líkamauum. Einkennin eru
þó hin sömu; eftir að maður
hefur smitazt, fær hann mik-
inn niðurgang í nokkra daga
og þá fer allt að 15% af .’íkams-
vökvanum, ásamt ýmsum nauð-
synlegum efnum burt.
Sé kólera látin afskiptalaus,
deyija um 60% af sjúklingunum,
en með mótefnum og sótthreins
un vatns, er hægt að lækka
þessa tölu niöur fyrir 1%. Sovét-
ríkin segjast hafa náð tökum á
kólerunni í landi sínu nú, og eft
ir því, sem bezt er vitað, hefur
enn enginn látið ’ífið þar.
Kólera þrífst bezt, þar sem
hreinlæti er ábótavant. Bakterí-
an lifir góðu lífi í óhreinu vatni,
það kom í Ijós árið 1855, þegar
sálfræðingur nokkur gerði kort
yfir sýktu svæðin í Lundúna-
borg og sá, að veikin var tilþrifa
mest umhverfis vatnsdæluna á
Broad Street. Dælunni var lok-
að og veikin hjaSnaði til muna.
Hvað er .’íklegt, að kóleru-
faraldurinn nú, breiðist mikið
út? Svar við þessari spurningu
er komið undir krafti þeirra
ráðstafana, sem nú era gerðar
til að hefta útbreiðsluna og að
tilfelli séu tilkynnt heilbrigðis-
yfirvöldum, undanbragðalaust.
Litlar líkur eru ta.’dar á, að
kóleran nái til Evrópu og ann-
arra héraða, þar sem heilbrigð-
isaðstæður eru með bezta móti.
Samt sem áður er vert að hafa
‘í huga, að manneskja haMin
kólerusmiti, getur hvenær sem
er, komið til hvaða f’ugvallar
í heiminum, sem vera skal, og
þá geta bakteríur komizt í vatn
þar, en hæpi'ð er, að úr því
yrði fara.’dur, ef hreinlæti er
nógu mikið á annað borð á
staðnum. Hitt er öllu alvar-
legra, að í Mið- og Suður-Afríku
yrði faraldurinn óskaplegur.
Þess vegna er alþjóða heil-
brigðisstofnunin mjög uggandi
yfir fréttum frá Guineu. sem
herma, að þar sé „einhver ó-
þekkt nifðurgangspest" að
ganga. Þar og í nágrannalönd-
unum hefur nú verið gripið til
strangra sóttvarnaraðgerða.
Samkvæmt síðustu fréttum,
hafa 22 tilfelli fundizt í ísrael
og enn er það aðeins Lýbía af
Afríkulöndum, sem hefur til-
kynnt, að þar hafi fundizt kól-
erutilfelli.
Nægt bóluefni er fyrir hendi
enn og meðal þeirra landa, sem
hafa beðið um bóluefni frá a’-
þjóða heilbrigðisstofnuninni,
má nefna Saudi-Arabíu, Congó,
Jemen, Sierra Leone, Alsír,
ísrael, Líberíu og St. Helenu.
Framleiðsla bóluefnis hefur nú
verið aukin til muna, ef svo
skyldi f-ara þrátt tyrir allt, að
kóleran breiddist út og næði hér
uðunum sunnan Sahara. Þar eru
hreinlætisaðstæður mjög slæm-
ar og víða litlar sem engar.
Menn og málefni
Framhala af bls. 8
mörg byggðarlög illa komin. En
þetta hefur einnig í för með
sér, að rekstrarafkoma kaupfé-
laganna er víða ekki eins góð
og skyldi, og afkoma þeirra er
ótryggust þar ,sem þátttaka í
atvinnulífi og þjónustu er mest
og fjölþættust. Á s.l. ári voru
18 kaupfélög á landinu með tap
rekstur. Afkoma þessara mikil-
vægu kjarabótastofnana almenn
ings er því engan veginn eins
trygg og æskilegt væri.
Ómaklegar kröfur
Kaupfélögin og önnur sam-
vinnufélög eru einhver mikil-
vægustu hagsmunasamtök al-
mennings í landinu. Launþeginn
og smáframleiðandinn eiga ekkj
kost á betra félagskerfi til þess
að tryggja sér sannvirði og láta
sér verða sem mest úr launatekj-
um. Lauþeginn á ekki sterkara
varnarvirki gegn því, að of mik
ið sé tekið af honum í viðskipt
um, og það skilar honum aftur. ef
of mikið er tekið til rekstrar.
Það á engan eigin vasa, sem
gróða er stungið í.
Hagsbætur þær, sem samvinnu
félögin hafa fært launþeganum,
neytandanum, í þjóðfélaginu eru
ómældar og bæði beinar og
óbeinar. Minna má á samvinnu-
tryggingamar, sem beinlínis hafa
leyst tryiggingarstarfið úr læð-
ingi, komið á fjöilda nýjunga,
og ekki aðeins gert það réttlæti
að meginreglu að láta þá, sem
ekki valda tjóni, njóta þess að
verðleikum, heldur endurgreitt
tryggingatökunum milljóna-
hundruð. Heildsalinn, SÍS,
borgar kaupfélögunum til baka
af venjulegri heildsöluálagningu
margra vara milljónatugi á ári,
þegar sæmilega gengur, og það
gerir m. a. ýmsum kaupfélögum
fært að veita afslátt og greiða
arð til félagsmanna af viðskipt-
um, eins og Reykvíkingar þekkja
til að mynda úr starfi KRON.
Samvinnufélögin hafa brotið nýj
um og betri verzlunarháttum
braut, svo sem kjörbúðunum, og
þannig mætti margt telja.
Þegar á alit þetta er Jitið má
það undarlegt heita, hve þau sam
tök og flokkar, sem telja sig
málsvara hins almenna launa-
manns og efnaminni stétta í kjara
baráttu veita samvinnufélögun-
um lítinn stuðning og nota ráð
þeirra lítið til hagsbóta fólki
sínu. Þvert á móti ber það ósjald
an við, að málgögn þessara
flokka hafa uppi andróður gegn
samvinnufélögum og ófrægi
þau við lesendur sína. Þessir
flokkar og málgögn þeirra gera
stundum þær kröfur, að sam-
vinnufélögin gangi hiklaust að
öllum kaupkröfum, sem fram eru
settar og gerist þannig brim-
brjótur í launastríðinu í land-
inu. Með slíkum áróðri er villt
um fyrir fólki. Eðli sínu sam
kvæmt geta kaupfélög eða önn-
ur samvinnufélög ekki beitt sér
þannig og hefur aldrei verið
ætlað áhrifahlutverk í þeim mál
um á hvorn veginn sem er.
Þeirra hlutverk er að greiðá
launamanni sannvirði vinnu, vilji
hann taka á sig eðlilega félags-
ábyrgð á móti, og þó fremur að
reyna að láta launamanninum
verða sem mest úr því kaupi,
sem hann fær. Þetta er mikil-
vægasta hlutverk samvinnufé-
laga fyrir launafólk, og með því
að launamaðurinn beiti kaupfé-
lagi sínu þannig fyrjr sig, færir
það honum mestar hagsbætur.
í stað þess að hafa uppi óeðli-
legar kröfur í garð samvinnufé-
laga ættu málgögn alþýðuflokka
og alþýðusamtaka að hvetja fólk
sitt til þess að fylkja sér sem
fastast um samvinnufélögin, hafa
þar félagsleg áhrif með atkvæð-
um sínum á reksturinn og beita
þessu hagsbótatæki almennings
þannig á réttan hátt. Þessir
flokkar ættu að styðja samvinnu
félögin með sama hætti og bræðra
flokkar þeirra í nágrannalöndum
gera, þar sem óeðlilegt þykir að
gera verkföll hjá samvinnufélög
um nema í sérstökum tilvikum,
og þeir hvetja fólfc sitt til þess
að notfæra sér samvinnuúrræði
í hagsbótas-kyni.
Segjum til að mynda, að al-
menningur j Reykjavík hefði
fylkt sér eins fast um KRON í
viðskiptum og fólk í mörgum
öðrum byggðarlögum gerir um
kaupfélög sín. Þá mundi KRON
verða margeflt hagsmunafélag al-
mennings og geta boðið enn betri
verzlunarkjör en nú og greitt
viðskiptafólki sínu til baka veru
legar fjárhæðir. Þannig á launa
fólkið að beita samvinnufélögun-
um og ráða þeim sjálft en ekkj
líta á þau sem brimbrjót í launs
stríði. — AK.