Tíminn - 03.09.1970, Blaðsíða 8

6
TIMINN
FIMMTUDAGUR 3. september 1970.
MynöOrnar hér til hliðar ero
«8 vfsu ekki frá Suður-Afríko,
en þær voru teknar fyrir nokkr-
um vikum i Nígeríu, og sýna af
töku manns, sem ákærður var
fyrir rán. Á efri myndinni sést
prestur biðja fyrir hinum dæmda
sem er bundinn við staur, en á
neðri myndinni er verið að taka
hann nlður eftir að hann hefur
verið skotinn til dauða.
Frétta-
bréf frá
Sameinuðu
þjóðunum
HEUM AllRA DAUDADtiMA i
Dauðarefsing er að hverfa úr
sögunni nálega um heim allan.
Fjöldi þeirra aíbrota, sem
leiða til dauðadóms, verður æ
minni, og í tilvitoum, þar sem
kveðnir eru upp dauðadómar,
er æ fátíðara að þeim sé full-
nægt. í Suður-Afriku hefur
þróunin gengið í þveröfuga
átt og orðið ískyggilega ör.
í riti sem ber heitið „The
Death Penalty and tihe Ohurch
iji South Africa“ og gefið er
út af alkirkjuráði Suður-
Aíríku, bendir höfundurinn,
Teter Randall, á eftirfarandi
6taðreyadir.
Á tímabilinu 1911—1947
voru að meðaltaii hengdir
færri en 25 manns árlega. Á
tímabilinu 1948—1956 var með-
altalið komið yfir 66 árlega.
Á áratugnum 1957—1966 hækk
aði meðaltal henginga upp í
rúmlega 80 á ári.
Árið 1968 voru 118 manns
tefcnir af lífi í Suður-Afríku.
Frá 1911 til og með 1966
var 2107 dauðadómum full-
nægt í Suður-Afríku — 1932
fyrir morð, 123 fyrir nauðgan-
ir, 44 fyrir rán og innbrot við
hættulegar aðstæður, 7 fyrir
skemmdarverk án manasjáta,
og ejnum fyrir landxáð.
Hokningur af samanlögðum
aftöku.Tl síðan árið 1910 átti sér
stað á árabiUuu 1953—1966.
Eins og stendur framkvæmir
Suður-Afríka nálega helming-
inn af öllum aftökum í veröld-
inni, sem vitað er um.
Randall bendir á. að orsök
hinna tíðu henginga liggi i
sjálfu réttarkerfi landsins. Rétt
arkerfið í Suður-Afríku spegi-
ar apartheid-kerfið: Dómarar
eru hvítir og flestir hinna
dauðadæmdu þeldökkir
Rar.nsókn, sem efnt var til
þegar árið 1949, leiddi í Ijós,
aö líkurnar á dauðadómi í
morðmáli voru meiri, ef fórn-
arlambið var af hvíta kynstofn-
inum; að það kom sárasjaldan
fyrir að hvítur maður væri
dæmclui fyrir morð, ef fórnar-
Iambið var þeldökkt; að hvítir
menn voru ekki hengdir fyrir
morð eða nauðganir á þeldökku
fólki. á sama tima og þeldökk-
ir menn voru að jafnaði hengd
ir fyrir morð eða nauðganir á
hvítu fólki.
í Suður-Afríku hefur dauða-
dómur verið óhjákvæmilegur
fyrir morð og leyfilegur fyrir
riauógvin og svifc síSan 1917.
Dæma má til slíkrar refsingar
A einu ári,
1968, fóru
118 aftökur
fram í
Suður-Afríku
fconu sem fundin er sefc utn
dráp á nýfæddu bami sínu og
einnig sakborninga undir 18 ára
aldri.
Síðan 1958 hafa dómstólamir
haft heimild til að dæma menn
til dauða fyrir rán og tilraun-
ir til rána, innþrot og tilraunir
til innbrota við hættulegar að-
stæður og fyrir mannrán.
Á síSustu ámm hefur dauða-
refsingu verið beitt við brot
gegn tvennum öryggislögu-Ti,
sem vora samþykkt í því skyni
að bæla niður andstöðu við
apartheid — Hin almennu við
aukaleg (General Law Amend-
ment Act) og Hermdarverka-
lögin (Terrorism Act), sem eru
frá 1962 og 1967.
Með því að beita Hinucn al-
mennu viðaukalögum verða til
tölulega smávægileg afbrot,
sem annars falla undir önnur
lög, að ,,skemmdarverkum“,
hafi sakborningarnir haft í
hyggju að valda einni eða
fleiri af þeim afleiðingum, sem
viðaukalögin fjalla um. Það er
skylda sakborniags að sanna,
að hann hafi ekki haft í hyggju
að valda greindum afleiðing-
um. Ungt fólik, sem dæmt »r
fyrir skemmdarverk, getur
ekki gert kröfu til hinna mild-
ari endurhæfingarráðstafana,
sem annars koma til greina í
því skyni að beina ungum af-
brotamönnum inn á réttar
brautir.
Hermdarverkalögin verka
aftur fyrir sig allt að fimm ár-
um og skilgreina „hermdar-
verk“ almennum orðum þanaig,
að þau séu hver sá verknaðux
eða tiiraun eða þátttaka í verkn
aði, sem miði að þvi að stofha
varðveizlu laga og réttar í Suð-
ur-Afríku í hættu. Einnig í
þessu tilviki er sú kvöð á sak-
bominginn lögð að saana, að
ekkert slíkt hafi fyrir honum
vakað.
SameinuSu þjóðirnar hafa
samþyk'kt fjölmargar ályktan-
ir, þar sem látin er í ljós
óánægja með þann hátt að
beita dauðareísingu til að
brjóta á bak aftur andstöðuna
við apartlieid-stefnuna og hafa
skorað á Suður-Afríku að hætta
að dæma menn til dauða fyrir
pólitíska starfsemi. Eada þótt
andstöðu gæti gegn þessu rétt
arkerfi hjá hvítum lögfræðing-
um. stjórnmálamönnum og
menntamöanum í Suður-Afríku,
eru engar horfur á breytingu
til batnaðar í þassum rnálum
þar í iandi