Tíminn - 20.09.1970, Blaðsíða 8

6
TIMINN
SUNNUDAGUR 20. september 1970
Skeleggur stríðsmaður breytt-
ist í skjaldsvein óvinaliðsins
Halldór Pálsson, búnaðarmálastjóri, og fyrrum sauðfjárrækfarráðunautur, bregður sér að sjálfsögðu stund-
um í réttir sér til hressingar og fróðleiks og hefur gaman af að taka í horn á fríðri kind.
Haustannir
Haustannlr eru hafnar. Göngur
og réttir standa yfir, sauðfjár-
slátrun er hafin, verið að hirða
síðasta heyskapinn, taka upp
kartöflur og senn verður græn-
féðrið slegið. Uppskerutiminn er
og á að vera gleðidagar góðra
ræktunarmanna, þar sem erfið-
ið ber ávöxt. Því miður er -upp-
skerugleði íslendinga ekki mikil
á þessu hausti. Við höfum enn
haldið lengra inn í kuldann. Hey
fengur víðast hvar hrafl eitt af
skammakalinni ræktarjörð. Kart-
öflurnar smælki eitt.
Vestur í Strandasýslu er kalið
I mesta lagi, en sumarið hefur
verið svo naumt á ylinn, að græn
fóðrið, sem bændur sáðu í kal-
jörðina með ærnum kostnáði í
vor, verður ekki einu sinni sleg
ið á þessu hausti. Virðist þá fok-
ið í flest skjól og von að búin
minnki og byggð þynnist.
Það er aðeins eitt, sem hress-
ir vonina — sauðféð er heldur
fallegt, þegar það kemur af
fjalli, og diikar virðast sæmilega
vænir, þótt undarlegt megi virð-
ast og misjafnt muni vera.
Mangir glöggir bændur halda
því fram, áð byggð ýmissa harð-
býlla sveita og afskekktra, sem
þó haldast enn í sæmilegu
horfi, muni ekki standast ann-
an áratug jafnharðan eða harð
ari þeim, sem nú er á enda,
nema til komi sérstakar ráðstaf
anir um hliðaratvinnu við búskap
inn, og sé nú ekki seinna vænna
að hugsa fyrir þessu í sumum
sveitum.
Þung áföll
Þetta árferði ár eftir ár hefur
valdið bændum þungum búsifj-
um. Dr. Sturla Friðriksson áætl
ar, að beint tjón af kalinu einu
hafi síðustu þrjú árin numið 720
millj. kr. Ofan á bætist upp-
skerubrestur garðávaxta og ýmis
áföíll önnur af árferði. Þessa
bagga hafa bændur orðið að axla
einir, og merkin sjást greinilega.
Þeir hafa orðið áð neita sér
um margt, sem aðrir telja sjálf-
sagt, draga úr framkvæmdum, og
búin hafa skroppið saman. Marg-
ir bændur, sem höfðu 25 kúa
bú fvrir fimm árvim, verða nú
að láta ser nægja tuttugu. Eng-
in áhrif árferðisins h'’ta u
í búvöruverðið tii utj lenda.
Bændur hafa ekki hlutartrygg-
ingu eins og sjómenn, sem gjarn
an mættu hafa hana hærri. Þeir
verða að láta sér nægja það,
sem þeir uppskera.
Þegar á allt þetta er litið,
munu neytendur sízt sjá ofsjón-
um yfir því afurðaverði, sem
bændur fá. Þá staðreynd verður
að muna, áð ísland er harðbýlt
búnaðarland, en þjóðin verður
samt að lifa af því, sem það
gefur, og borga það verð, sem
moldin setur upp. Að hætta að
framleiða á landinu brýnustu
matvælin er raunar sama og að
flýja landið og gefast upp við
að búa hér.
Þegar þetta er haft í huga get
ur engum fundizt óeðlilegt, þótt
íslenzkar búvörur á markaði
hefðu að minnsta kosti hækkað
eins mikið og innfluttar matvör-
ur, síðasta áratug, ekki sízt þar
sem opinber niðurgreiðsla hefur
minnkað mjög hlutfaUslega. En
dæcmið er þó þannig, að búvör
urnar ha.'a haakkað minna þrjú
síðustu árin en til að enynda fisk
ur, kaffi, sykur eða haframjöl.
Þó er eins og ýmsum blöðum
verði miklu starsýnna á búvöru-
hækkun en aðrar neyzluvöru-
hækkanir.
Herhvöt Gylfa
Á bersum haustdögum, er þeir
a'.burðir hafa gerzt, að formaður
Alþýðuflokksins hefur með ann-
álsverðu atfylgi lengt lífdaga
óhrjálegustu íhaldsstjórnar, sem
setið hefur á fslandi, fram á
næsta vor, kemur í hugann göm
ul herhvöt, sem skeleggur alþýðu
foringi á íslandi flutti fyrir hálf
um öðrum áratug af svo mikilli
vígfimi, að dáðst var að um allt
land. Þess reiðilestrar er nú vert
að minnast og líta um leið yfir
farinn veg og sjá, hvernig verk
þessa sama manns hafa talað.
f herhvöt sinni sagði hinn víg-
fimi alþýðuforingi meðal annars:
„í öllum ríkjum er til óþjóð-
ho.’lur gróðalýður, sem hefur
það sem æðsta mark sitt í líf-
inu að skara e!d að sinni köku og
kæra sig kollóttan, hvernig það
gerist. Þessi gróðalýður hefur
hér á íslandi átt sitt sverð og
sinn skjöld, þar sem er Sjálf-
stæðisflokkurinn. Síðan 1939 hef
ur Sjálfstæðisf.ökkurinn setið
samfellt í ríkisstjórn og notað
aðstöðu sína purkunarlaust til
þess að vinna fyrir gróðalýðinn.
Og þeim mun rækilegar, sem
Sjálfstæðisflokkurinn hefur
brugðizt yfirlýstri stefnu sinni,
þeim mun betur hefur hann
fy.'gt fratn þeirri duldu fyrirætl-
un sinni að búa sem bezt í hag-
inn fyrir braskarana.
Gróðastéttin teygir loppu sína
upp á hvert matborð og nælir
sér í hluta af því. sem fram er
reitt. Hún leggur skatt á hverja
flík, sem þjóðin klæðist. Hún
treður vasana fulla í sambandi
við hverja húsbyggingu. Hún
læðist að sjómanninum og hrifs-
ar til sín h.öta af afla hans hér
innan lands og af gjaldeyrinum
fyrir framleiðslu hans utan
lands. Hún hefur tögl og hagldir
í bönkunum. Og sé þecta ekki
nóg, þá á hún umboðsmenn í
rá'ðherrastólv,.
Það er þetta, sem er að ís-
lenzku þjóð.'ífi Þetta er það.
sem þarf að breytast. íslenzkur
almenningur veðrur að skilja, að
áhrifum Sjálfstæðisflokksins i
íslenzk þjóðmál verður aið ljúka.
Hann hefur ráðið mestu nú i
fimmtán ár. Hann er búinn að
sýna það. að hann getur ekki
stjórnað landinu Það er kominn
tími ti.' þess að slá úr hendi
gróðalýðsins sverð hans og
kljúfa skjöld hans“.
Mai'gt var fleira vel mælt í
þessari snjöllu herhvöt. Hver
var þaö, sem svo ve' söng? Hann
hét Gylfi Þ. Gísrason.
Skjaldsveinn gróða-
lýðsins
Næstu árin lét Gylfi Þ. Gísla-
son verk fylgja orðum og sat
í ríkisstjórn, sem freistaði þess
eftir mætti að slá sverð úr hendi
gróðalýðsins og kljúfa skjö.’d
hans og varð töluvert ágengt í
því efni. Það varð þvi miður
skammgóður vermir. Þetta varð
síðasta herhvöt Gylfa stríðs-
manns gegn gróðalýðnum og líf-
verði hans, Sjálfstæðisflokknum.
Hinn vígreifi baráttumaður tók
allt í einu undar.'egum hughvörf
um í stað þess að kljúfa skjöld
gréðalýðsins, gerðist hann skjald
sveinn hans og hefur gegnt því
þjónustuverki í heilan áratug
Og Sjálfstæðisflokkurinn hefur
aldrei átt annan eins skjaMsvein
■— dyggan og trúan — sem setið
hefur við að fægja skjöld og
brýna sverð gróðalýðsins alia
daga. Að enduðum þessum ára-
tug kvað glöggur og reyndur Al-
þýðuflokksmaður upp þann dóm,
að svo vel hefði alþýðuforingjan-
um ti; tekizt í skjaldsveinsstöð-
unni, að þjóðin sæi ekki lengur
mun á Alþýðuflokknum og Sjálf
stæðisflokknum. Svona fjöl-
breytilegt getui æviskeið sumra
manna verið.
Lítil sjálfsvirðing
í fyrradag gerðist í borgar-
stjórn Reykjavíkur atvik, sem
sýnir glöggt, hve ,'öng valdaseta
getur spillt eðlilegu og heiðar-
legu sjálfsmati sæmiiegra
manna. íhaldsmeirihlutinn kvað
beinlínis upp þann úrskurð, að
embættismönnum borgarinnar
væri heimilt að bera starfsmenn
sína og undirsáta ærumeiðandi
sökum, án þess að þurfa að rök-
styðja þær, nefna dæmi eða nöfn
sekra. Hér var um merkilegt
prófmál að ræða, og eftir úr-
skurð borgars’tjórnar í því, hafa
forstjórar bæjarstofnana —
borgarstjóm að meinalausu —
frjálsar hendur um að bera und-
irmenn sína aHa fyrir einn sök-
um um ótilgreind trúnaðarbrot
eða þagnarskyldurof og þurfa
alls ekki að verða við tiímælum
þeirra um nánari skýringar á
því í hverju sökin sé fólgin, eða
nafngreina seka. Menn skulu að-
eins taka þessu þegjandi og
möglunarlaust.
Þessi afstaða meirih.'uta borg
arstjórnar í slíku prófmáli, er
svo furðuleg og ber svo mikinn
vott um skort á sjálfsvirðingu
og réttsýni, að fáir munu hafa
ætlað, að slíkt gæti gerzt á þess-
um háþróunartímum lýðræðis-
legrar samvizku. I þessu efni
er sama, hvort málið er stórt
eða :íti® í sjálfu sér. Það er
jafnmikið prófmál fyrir því.
Með afstöðu sinni £ borgarstjórn
hefur íhaldsmeirihlutinn dæmt
starfsmannahóp til- þess að liggja
undir ærumeiðandi áburði yfir-
manns síns og lokað fyrir þeim
leiðum til þess að ná rétti sin-
um. Jafnframt hafa borgarfull-
trúar þeir, sem að þessum úr-
skurði stóðu, gefið sjá.fum sér
í verki óvenjulegt siðgæðisvott-
orð.
Málið er ofur einfalt. Borg-
arverkfræðingur ber opinber-
lega í dagblaði undirmenn
sína, alla í einum hópi, sökum
um brot á trúnaði og þignar-
skyldu í starfi. Hann hvorki skýr
ir með dæmum, í hverju brotið
sé fólgið, né nefnir nöfn sebra.
Þegar starfsmennirnir biðja sam
eiginlega um nánari skýringu á
brotinu og hverjir hinir brotlegu
séu, virðir yfirmaiðurinn þá ekki
einu sinni svars. Starfsmennirnir
vilja ekki una þessu og te.'ja sig
eiga rétt á skýringu. Þeir leita
til borgarráðs og borgarstjórnar.
Þar er felld tillaga um að mæl-
ast til þess í al.Yi vinsemd, að
yfirmaðurinn verði við réttmæt-
um tiimælum starfsmannanna.
Þar með hefur borgarstjóm
kveðið upp úrskurð til fyrir-
myndar um rétta og siBmann-
lega hegðun yfirmanna borgar-
stofnana við undirmenn. Þeir
hafa frjálsar hendur með leyfi
borgarstjórnar.
Hé hefur í raun og veru gerzt
óhugnanleg saga, sem er jafn
hörmulegt vitni um skort á rétt-
.'ætiskennd kjörinna borgarfull-
trúa, hvort sem sakarefni í þessu
tilviki eru mikil eða lítil, og full
yrða má, að þessi afstaða meiri-
hluta borgarstjórnar sé alger-
lega öndverð réttlætisskyni hins
aJmenna borgara. Hver maður
getur litið í eigin barm um það.
A.K.