Tíminn - 13.10.1970, Blaðsíða 6

TÍMINN
ÞRIÐJUDAGUR 13. október 1970
GENDUR Á LA
ARSVÆÐINU
Svar Félags landeigenda í Laxársvæðinu við greinargerð stjórnar Laxárvirkjunar vegna vatnsmiðl-
unar Laxárvirkju nar við Mývatn
i.
Um maJinvirkjagerð Laxár-
virkjunarstjómar vi<$
Mývatnsósa.
í greinargerð stjórnar Laxár-
virkjunar, sem birtist fyrir
nokkru í dagblöðum, reynir
hún að bera af sér þær ásakan-
ir Mývetninga, að stíflan við
Miðkvísl, eina af útfallskvíslum
Laxár úr Mývatni, hafi verið
ólögleg. Eins og svo oft er
háttur þeirra, sem fara með
rangt mál, leiðir hún hjá sér
að ræða þær ásakanir, seim
henni eru bornar á brýn.
í upphafi segir, að vegna
hinna miklu rennslistruflana,
sem urðu í Laxá á vetrum, sér-
staklega þó við úrrennsli árinn-
innar úr Mývatni, og þeirra
miklu truflana, sem þar af
leiðandi urðu á raforkufram-
leiðslu virkjananna við Laxá,
þá hafi „eftir ýtarlegar athug-
anir“ verið talið nauðsynlegt
til úrbóta að gera þær stíflur
í hinum 3 kvíslum Laxár, sem
hafa staðið, sú fyrsta frá árinu
1946 og hinar frá árunum
1960 og 1961. Þá segir, að þess-
ar framkvæmdir hafi algjör-
lega liomið í veg fyrir þær al-
varlegu truflanir, sem þarna
urðu oft á hverjum vetri.
Það er rétt með farið hjá
FRYSTIKISTUR
IGINS-djúpfrystirinn gerir yður kleif hagkvæmari matar-
innkaup og sparar yður snúninga vegna matarkaupa.
Tvöfaldur þéttilisti I loki — hlifðarkantar á hornum —
Ijós i loki — faeranlegur á hjólum — Ijósaborð með
rofa fyrir djúpfrystingu, kuldastilli og 3 leiðbeiningar-
Ijósum, „gult djúpfrysting" — „grænt venjuleg frysting"
— „rautt of lág frysting". —
Stærðir Staðgr.verð Afborg.verð
145 Itr. kr. 16.138.— kr. 17.555.— -j út + 5 mán.
190 Itivkr. 19.938j— kr. 21.530.— í út + 5 mán.
285 Itr. kr. 24.900,— kr. 26.934,— út + 6 mán.
385 Itr. kr. 29.427.— kr. 31890— } út + 6 mán.
-O'
RAFIÐIAN
VESTURGÖTU 11 REYKJAVÍK SfM119294
stjórn Laxárvirkjunar, að síð-
an framkvæmdirnar við Yztu-
kvísl voru gerðar hafa rennsl-
istruflanir í Laxá minnkað.
Hins vegar er það ný kenn-
ing hjá Laxárvirkjunarstjórn,
að þessar framkvsemdir hafi al
gjörlega komið í veg fyrir þær
alvarlegu truflaair, sem þarna
urðu, því að þær hafa einmitt
Fyrri hluti
ttttittttiiittttilttttittttttttttttiittttttttii
verið ein af röksemdunum fyr-
ir nauðsyn þess að fá uppistöðu
lón í Laxárdal.
AUir vita, sem rafmagns hafa
notið frá Laxárvirkjun, að raf-
magnstruflanir urðu oft á vetr
um á árunum 1960—69, en
minni veturinn 1969—70. Skýr-
ingin á þessu er sú. að Lax-
árvirkjun hugðist nota loku-
virkin við Mývatnsósa til dag-
legrar ' vatnsmiðlunar. Hinar
tíðu vatnssveiflur í ánni urðu
þess valdandi, að aldrei komst
traustur ís á ána í Laxárdal,
en hún braut hann öðmi hverju
og þannio myndaðist óeðlileg-
ur ísraðningur í ánui, er olli
rafmagnstruflunum og stór-
spjöllum á lífi í ánni. Þannig
lá dauður urriði uppi um
bakka eftir slíkar hamfarir,
sem beinlínis má rekja til að-
gerða Laxárvirkjunar. Síðast-
liðinn vetur var þessu vatns-
miðlunarfikti hætt og þá rann
áin undir traustum ís í Laxár-
dal og truflanir urðu litlar sem
eagar.
Hér má einnig við bæta. að
Laxárvirkjun hofur ár eftir ár
framið það lögbrot að sprengja
ísstíflur úr ánni með dýnamiti.
Hefur Laxárvirkjun þannig ár
eftir ár valdið tjóni á silungi
í Laxá, en hún hefur ekki haft
neina lagaheimild til slíkrar
notkunar dýnamits.
II.
Mótmæli Mývetninga gegn
stíflugerð við Mývatnsósa.
Upphaf málsins var stíflu-
gerðin í Syðstukvísl. í greinar-
gerð stjórnar Laxárvirkjunar
segir um hana: „Stíflan í
-Syðstukvísl, sem er í landi
Haganess, var gerð með fullu
samþykki bóndans þar, Stefáns
Helgasonar, og yfirlýstu sam-
þykki hreppsnefndar Skútu-
staðahrepps um byggingu stífl-
unnar.“
Stefáa í Haganesi er nú gam-
all maður og kveðst ekki muna
fyrstu orðræður varðandi stíflu
gerðina, en Sigurður sonur
hans, sem þá var búsettur á
Skútustöðum, ber, að faðir
hans hafi í fyrstu neitað, en
þá hafi þegar verið vitnað til
ráðherraleyfis eða eignarnáms
og því hafi faðir hans gefið
samþykki að lokum. En sam-
tíenis hafi Stefán sett það skil-
yrði, er greinir í svofelldri yfir
lýsingu, sem Stefán gaf hinn
29. september s.l.:
„Varðandi stíflugerðina í
Syðstnkvísl við Dragsey voru
engir samningar gerðir, en ég
gaf samþykki mitt til þess með
því skilyrði, að sama vatns-
magn rynni um kvíslina sumar
og vetur og áður var, því að
ég taldi það skyldu mína gagn-
vart sveitungum mínum að
halda eðlilegu rennsli í kvísl-
inai og um leið eðlilegri vatns-
hæð 1 Mývatni.
Stjóm Laxárvirkjunar færði
sér í nyt samþykki Stefáns, en
virti skilyrði hans að vettugi
strax og framkvæmdir hófust
í Geirastaðakvísl og frá árinu
1060 hefur Syðstakvísl verið
lokuð á vetrum.
í áðurgreindri yfirlýsingu
Laxárvirkjunarstjórnar segir
ennfremur, að hreppsnefnd
Skútustaðahrepps hafi lýst yfir
hlutleysi sínu um byggingu
stíflunnar. Eaginn stafur
finnst þó um slíka hlutleysis-
yfirlýsingu í bókum Skútustaða
hrepps og þáverandi oddviti
hreppsins, Jón Gauti, kannast
ekki við slíka yfirlýsingu.
1) Almennur sveitarfundur
1. marz 1945.
Nokkru Ijósi á forsögu þessa
máls varpar fundargerð al-
menns sveitarfundar, sem hald-
inn var hinn 1. marz 1945. Þar
var lesiö upp bréf frá sæ. Magn-
úsi M. Lárussyni til fundar-
ins, en sr. Magnús lá þá rúm-
fastur. í fundargerðinni segir
m.a.:
„Hann skýrir frá þvi, St
Steinsen bæjarstjóri á Akur-
eyri hafi leitað viðtals við sig
nýlega og tjáð sér, að bæjar-
stjórn Akureyrar vildi leita
samainga við landeigendur í
Mývatnssveit um. að rafveita
bæjarins setti stifiugarða í
Laxá til að hækka vatnsiborð
Mývatns um allt að 50 cm. að
vetrinum til. Hafði bæjarstjór-
inn jafnframt látið í það skína,
að mannvirki þessi myndu
gerð, hvort heldur Mývetning-
um líkaði betur eða verr. Er
þó ekki vitað, að bærinn hafi
fengið eða farið fram á no'kkra
eignarnámsheimild hér hjá Al-
þingi."
Síðaa segir m.a. um viðbrögð
fundarmanna við málaleitan
þessari:
„Voru fundarmenn einhuga
um, að hér væri mjög athuga-
vert mál á ' ferð, sem full-
ástæða væri til að afstýra, að
til framkvæmda kæmi, ef þess
væri kostur. Þar sem víst má
telja, að slíka vatnshækkun
þyrfti að hefja löngu áður en
vatnið legði á hverju hausti,
gæti orðið mjög mikil hætta á
landbroti auk annarra spjalla,
og gæti enginn maður séð fyrir
eða metið fyrirfram, hvar það
tjón kæmi niður. eða hversu
mikið það kyani að verða, er
tímar liðu."
Eins og 'kunnugt er, reyndist
ótti fundarmanna árið 1945
ekki ástæðulaus. ísrek á
vetrum hefur þegar brotið nið-
ur bafeka vatnsins. sem áður
voru grasi grónir, auk alls ann
ars tjóns. sem stíflugerðin hef-
Ur valdið.
2) Fundur stjórnar Laxár-
virkjunar og Mývetninga
hinn 12. júní 1060.
Sunnudaginn 12. júní 1960
boðaði stjórn Laxárvirkjunar
til fundar við Mývatnsósa
hina efri. Komu þar þeir, sem
bjuggu með ofanverðri Laxá,
en auk þess komu á fundinn
nokkrir ábúendur jarða um-
hverfis Mývatn.
í fundargerðinai segir cna,:
„Sigurður Thoroddsen verk-
fræðingur tók til máls og
skýrði fyrirhugaðar fram-
kvæmdir, sem nú væru á dag-
skrá. Þá tóku til máls nokkr-
ir ábúendur við Laxá og skýrðu
sín sjónarmið og kom það
fram, að ekki mundu allir hér
Sólun
SÓLUM HJÓLBARÐA Á FÓLKSBÍLA,
JEPPA- OG VÖRUBÍLA MEÐ
DJÚPUM SLITMIKLUM MUNSTRUM.
Ábyrgð tekin d sólningunni.
Kaupum notaða sólningarhæfa nylon-hjólbqrða.
önnumit allar .viðgerðir hjóibarða með
fullkomnum tækjum.
GÓÐ þJÓNUSTA. — VANIR MENN.
BARÐINN HF.
Ármúla 7. — Sími 30501.—Reykjavík.