Tíminn - 14.03.1971, Blaðsíða 6

6
TIMINN
SUNNUDAGUR 14. marz 1971
Hlutur landbúnaðar
í þjóðarbúskapnum
Dauflegar sáttahorf-
ur í Laxárdeilu
Sáttafundunum f Laxárdeil-
unni í síðustu viku lauk án ár-
angurs. Iðnaðarráðherra lagði
fram sáttatillögu, er fól í sér að
jarðgöngin að nýju virkjuninni
yró*u þrengd, stöðvarhúsið
minnkað og aðeins einni véla-
samstæðu komið fyrir þar í stað
tveggja og hæð stíflu lækkuð í
20 metra úr 23.
Laxárvirkjunarstjórn hafði
bundið hendur sinar með sam-
þykkt áður en sáttfundir hófust
og lagði greinargerð fram í upp-
hafi fundanna, sem útilokaði, að
Laxárvirkjunarstjórn gæti fall-
izt á tillögur iðnaðarráðherra. Á
fundi á Húsavík á fimmtudag
lýsti formaður Laxárvirkjunar-
stjórnar því hins vegar yfir, að
hann myndi beita sér fyrir sam-
þykki Laxárvirkjunarstjórnar
við sáttatillögu ráðherrans, ef
það gæti orðið til þess að sætt-
ir tækjust í deilunni.
Hætt er við, að litlu muni það
breyta, því að Landeigendafélag-
ið hafnaði sáttatillögunni og
lagði fram tillögu um að fram-
kvæmdir við Laxá yrðu stöðvað-
ar meðan líffræðilegar rannsókn
ir í Laxá færu fram en séð yrði
fyrir raforku á orkuveitusvæði
Laxárvirkjunar t.d. með gufu-
virkjun á hitasvæðinu við Mý-
vatn. ,
Athyglisverðir
útreikningar
Guðmundur G. Þórarinsson
hefur gert útreikninga á raforlcu
verði fyrir Landeigendafélagið.
Útreikningamir eru annars veg-
ar miðaðir við þá 6.5 MW virkj-
un í Laxá, sem nú er unnið að
og hins vegar við orkukaup til
Laxársvæðisins með línu yfir há-
lendið frá Búrfelli.
Útreikningar Guðmundar grein
ast í tvo möguleika, annars veg-
ar er miðað við að gufuaflsstöð-
in í Námaskarði sé rekin sem
toppstöð, en hins vegar að hún
sé rekin sem grunnstöð í orku-
veitukerfinu. Sé sá möguleiki
nýttur að reka gufuaflsstöðina
sem grunnstöð kemur í ljós, ao'
6,5 MW virkjun i Laxá er mun
óhagstæðari en orkukaup með
50 MW línu frá Búrfellsvirkjun,
verði ekki um áframhaldandi
virkjunarframkvæmdir í Laxá að
ræða, eins og allt bendir óneit-
anlega til. Verði gufuaflsstöðin
rekin sem grunnstöð verður
framleiðsla og sala 6.5 MW virk-
unar i Laxá svo lítil að sýni-
legt er að heppilegra hefði ver-
ið að bíða með virkjunarfram-
kvæmdir, þannig að nýting fjár-
magns, sem bundið er í virkjun-
inni yrði betri.
Orkuverð frá 6.5 MW virkjun
í Laxá miðað við 400 milljón
króna stofnkostnað yrði um 1,1 ^
kr. á kílówattstund sé gufuafls-
stöðin rekin sem grunnstöð, en
87 aurar á kílówattstund sé hún
rekin sem toppstöð.
Lína að sunnan trygg-
ir lægra orkuverð
Orkuverð frá wirfellsvirkjun
Fjöldi fólks hefur nú atvinnu við sútun. Útflutningur á sútuðum skinnu m og ullarvörum nam 320 miiljónum á sl. ári.
með 50 MW línu yfir hálendið
myndi hins vegar verða 74 aur-
ar á kílóvattstund. Línan norður
myndi lcosta rúmar 200 milljón-
ir króna samkvæmt upplýsingum
Landsvirkjunar. Orkuverðið
nyrðra, 74 aurar á kílóvattstund,
er miðað við það að orkan feng-
ist inn á línuna frá Búrfells-
virkjun á 50 aura kílóvattsstund-
in. Yrði orkan frá Búrfells-
virkjun hins vegar seld á 60
aura kílóvattstundin yrði orku-
verðið nyrðra 82‘ourar og er-þá
miðað við að gufuaflsstöðin sé
rekin sem toppstöð. Ef gufu-
aflsstöðin yrði hins vegar rekin
sem grunnstöð myndi orkuverð-
ið nyrðra verða 86 aurar á kíló
vattstund miðað við 50 aura
verð frá Búrfellsvirkjun en 95
aurar nyrðra miðað við 60 aura
verð á kílóvattstund við línu
norður frá Búrfellsvirkjun.
Þetta eru mjög athyglisverðar
tölur, sem gefa talsvert ólíka
mynd af viðhorfum í orkumál-
um Norðlendinga, en Laxárvirkj
unarstjórn hefur dregið upp.
Hlutur landbúnaðar-
Ins í þjóðar- -
búskapnum
Æði oft verður þess vart í
umræðum um þjóðmál, að marg-
ir eru þeir, sem ekki gera sér
fulla grein fyrir mikilvægi land-
búnaðarins í íslenzkum þjóðar-
búskap. Ganga menn stundum
algerlega fram hjá þeirri stað-
reynd, að hin tiltölulega fá-
menna bændastétt skapar mörg
þúsund manns í þéttbýli at-
vinnu. Þau andamál, sem skap-
azt hafa vegna nokkurrar of-
framleiðslu landbúnaðarvara.
hafa vaxið ýmsum um of í augum
Þau vandamál þarf að leysa far-
sællega og sýnilegt er t.d. að
miðað við óbreyttar aðstæður
verða bændur nú að stöðva aukn
ingu mjólkurframleiðslunnar,
því að mjög lágt verð fæst fyrir
þær mjólkurafurðir, sem fluttar
eru úr landinu.
En erfiðara er að fara að ráð-
um þeirra góðu manna, sem
ráðleggja bændum að draga úr
kjötframleiðslu en framleiða
fleiri gærur í staðinn!!
Landbúnaðurinn skap-
aði 755 milljónir í er-
lendum gjaldeyri á
síðasta ári
Á s.l. ári voru fluttar. út land-
búnaðarvörur fýrir 435 ihilljón-
ir króna.(;Er^ það 156 miljjón
króna ^ lægri upphæð en árið
1969. Útflutningur á kjöti drógst
saman vegna vaxandi neyzlu inn
anlands og minni framleiðslu.
Útflutningur á gærum minnkaði
einnig talsvert, en sú gleðilega
þróun hefur orðið, að innlendar
sútunarverksmiðjur kaupa nú
meginhluta gæruframleiðslunn-
ar. Útflutningur á loðsútuðum
skinnum og ullarvörum hefur
því farið mjög vaxandi. Útflutn-
ingur þessara vara nam 190
milljónum króna á árinu 1968
en fór á síðasta ári í 320 millj-
ónir og hefur því vaxið um 130
milljónir króna. Orkar það ekki
tvímælis, að verðmæti skinnaút-
flutningsins á eftir að vaxa veru-
lega á næstu árum, því að sút-
unarverksmiðjurnar eru tæpast
komnar að fullu í gagnið enn.
Sé útflutningsverðmæti iðnaðar
vara úr landbúnaðarafurðum
bætt við verðmæti annars út-
flutnings landbúnaðarvara kem-
ur í ljós, að samtals hefur þessi
útflutningur ,sem byggist á land
búnaðarstarfsseminni numið 755
milljónum króna. Þessar upplýs-
ingar koma fram í viðtali, sem
Dagur á Akureyri átti nýlega við
Inga Tryggvason, forstöðumann
upplýsingaskrifstofu landbúnað-
ins.
Þótt það verð, sem fæst fyrir
sumar landbúnaðarvörur okkar
á erlendum mörkuðum sé vissu-
legt lágt, þá munar okkur tals-
vert um 755 milljónir í gjald-
eyri. Og það gefur góða mynd
af mikilvægi landbúnaðarins fyr
ir íslenzkan útflutningsiðnað,
hve stór hlutur iðnaðarvara' úr
landbúnaðarafurðum er í útflutn
ingi iðnaðarvara. Á síðasta ári
nam útflutningur loðsútaðra
skinna og ullarvara 320 millj.
kr., eins og fyrr sagði. Það þykir
sumum kannski ekki há upp-
hæð, en til samanburðar má
geta þess, að útflutningur ann-
arra íslenzkra iðnaðarvara að
undanskildum unnum sjávaraf-
urðum og áli, nam aðeins 200
milljónum króna og er útflutn-
ingur á kísilgúr þar af stór
hluti.
Landbúnaðurinn skap-
ar þúsundum manna
í þéttbýli vinnu
Víst er um það, að .það yrði
þröngt um atvinnu víða í þétt-
býli, ef farið væri að ráðum
þeirra ,sem vilja draga sem
mest úr landbúnaðarframleiðslu
á íslandi og fækka bændum.
Það eru þúsundir manna.
sem hafa atvinnu sína og tekj-
ur af fullvinnslu landbúnaðar-
vara. Sá iðnaður, sem byggist á
fullvinnslu landbúnaðarvara er
orðinn mjög mikilvægar í ís-
lenzkum þjóðarbúskap, skapar
veruleg útflutningsverðmæti og
mikil verðmæti til sölu innan-
lands. Fjöldi þess fólks, sem
vinnur við ullar- og skinnaiðnað
hefur vaxið mjög á undanföm-
um árum og mun enn fara vax-
andi og margir eru þeir sem
starfa við mjólkurbú, sláturhús,
kjötvinnslustöðvar og flutninga
og dreifingu landbúnaðarvara.
Undir þessari starfssemi allri
stendur bændastéttin, sem er
orðin tiltölulega fámenn stétt.
Hlutur bænda í atvinnutekjum
þjóðarinnar er þó í hrópandi
ósamræmi við það, hve mikil
verðmæti þeir skapa í þjóðarbú-
inu. Samkvæmt upplýsingum
Hagstofunnar eru bændur lang
tekjulægstir allra starfshópa
þjóðfélagsins. Þessar staðreynd-
ir um mikilvægi landbúnaðarins
í þjóðarbúinu og kröpp kjör
bænda virðast of oft gleymast
eða vera ýmsum ekki nægjan-
lega ljósar og því er þetta rifj-
að upp hér enn einu sinni.
Að yngja upp með
aldursforsetum
Nýi flokkurinn með „opnu
starfshættina“ og hið „full-
komna flokkslýðræði" efndi til
prófkjörs í Reykjavík um næst
síðustu helgi. Málgagn Samtaka
frjálslyndra og vinstri manna,
Nýtt land, greinir frá þessu próf
kjöri s.l. fimmtudag. Þar segir
SVO:
„Um næstsxðustu helgi fór
fram skoðanakönnun SF í
Reykjavík. Varaformaður upp-
stillingarnefndar tjáði blaðinu,
að talning hefði farið fram s,l.
fimmtud., en nefndin hefði sam-
þykkt samhljóða, að ekki yrði
gefnar upp tölur um atkvæða-
magn einstakra manna eða þátt-
töku í könnuninni fyrr en á sér-
stökum félagsfundi, sem haldinn
yrði í næstu viku.“
„Ekki svo ýkja
mikilvæg"
Ennfremur segir málgagn
flokksins með „opnu starfshætt-
ina“ og hið fullkomna lýðræði;
„Leggja má áherzlu á, að úr-
slitin úr skoðanakönnuninni eru
ekki svo ýkja mikilvæg til birt-
ingar, þar eð þau eru á engan
hátt bindandi, hvorki fyrir nefnd
ina né félagsfundinn, sem að
sjálfsögðu hefur endanlegt vald
um skipan listans.“ Þó segir
blaðið: ,,En það væri ánægja
að segja frá því, að um 55%
félaganna hefðu tekið þátt í
könnuninni. Hins vegar hefðu
þátttakendur utan félagsins ver-
ið færri en vonazt hafði verið
til.“
Sem sagt góðir hálsar í mikla
lýðræðisflokknum, það er mikil
ánægja ríkjandi yfir þátttöku
ykkar í prófkjörinu, en vilji
ykkar og úrslitin „eru ekki svo
ýkja mikilvæg til birtingar,“ því
að það á ekkert að gera með
þau! Skoðanakönnun var nánast
aðeins gerð til gamans fyrir for
ystu flokksins. Nýi flokkurinn
hefur það að aðalbaráttumáli að
yngja upp lið stjórnmálamanna
á Alþingi og hleypa inn nýjum
mönnum með ný viðhorf. Kosn-
ingabarátta flokksins verður í
samræmi við þetta. Því að slag-
urinh mun standa um það, hvort
Hannibal Valdimarssyni tekst að
ná kosningu og taka sæti aldurs-
forseta Alþingis næsta kjörtíma-
bil en hann verður orðinn 72
ára þegar því lýkur! — TK.