Tíminn - 14.03.1971, Blaðsíða 7

SUNNUDAGUR 14. marz 1971 TIMINN 7
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastj óri: Kristján Benediktsson. Riitstjórar: Þórarinn
Þónarinsson (áb). Jón Heligason^ In'driði G. Þonsteinsson og
Tómas Kariisson. Auglýsingastj óri: Steinigrímur Gíslason. Rit-
stjómarskrifstofur í Edduhúsinu. símar 18300 — 18306. Slkrif-
stofur Bauikastræti 7. — Afgreiðslusími 12323. Auglýsingasími:
19523. Aðriar síkrifsitofur sími 18300. Ástorifitargjald kr. H95.00
á mánuði, inmianlands. í lausasölu fcr. 12,00 eint. — Prentsm.
Edda hf.
þúsund
Gylfi Þ. Gíslason og Aiþýðublaðið halda áfram að
reyna að andmæla því, að kaupmáttur tímakaups verka-
manna sé minni nú en 1958, þegar miðað er við verðlag
helztu matvara og verð á nýju húsnæði. Ekki reyna þó
Gylfi og Alþýðublaðið að mótmæla þeim tölum Hagtíð-
inda, sem Tíminn hefur birt. Hins vegar er reynt að
gera það eftir krókaleiðum.
Fyrsta aðferð Gylfa og Alþýðublaðsins var að lát-
ast finna út meðaltal tímakaups verkamanna og iðn-
aðarmanna og atvinnutekna þessara stétta, sjómanna og
bænda. Með þessu var gerð augljós tilraun til að drepa
málinu á dreif og komast hjá því að ræða sérstaklega um ,
kaup verkamanna og annarra láglaunastétta. Svo los-
aralegir og öfgakenndir voru líka þessir útreikningar
Gylfa, að Alþýðublaðinu hefur þótt ráðlegt að reyna að
færa ný rök málflutningi sínum til stuðnings. Síðustu
rök blaðsins eru á þessa leið: Utanferðir hafa aukizt
stórlega hin síðari ár, einkabílaeign landsmanna hefur
margfaldazt, tugir þúsunda hafa keypt sjónvarpstæki.
Þessum fullyrðingum Alþýðublaðsins er auðvelt að
svara. Auikin ferðalög og aukin bílaeign sanna alls
ekki tilsvarandi tekjuaukningu hjá almenningi. Hér
getur verið um það að ræða, að menn séu að ráðstafa
sparifé eða að safna skuldum. í mörgum tilfellum er
skýringin sú, að menn spara annað við sig. Og allra
sízt er þetta nokkur sönnun um aukin kaupmátt hjá
verkamönnum, því að þeir munu ekki fjölmennir í* hópi
utanfara eða bíleigenda.
Frá ríkisstjórninni og Efnahagsstofnun hennar eru
fyrir hendi nýlegar upplýsingar, sem vel má ráða af,
hvort verlcamenn hafi eða geti leyft sér að lifa ein-
hverju lúxuslífi. Þegar Magnús Jónsson lagði skatta-
frumvarp ríkisstjórnarinnar fyrir Alþingi, gerði
hann sérstaka grein fyrir því, hvernig ríkisstjórnin
hefði farið að því að ákveða skattvísitöluna. Ákvörð-
un hennar hafði verið byggð á því að undanþiggja
almenn verkamannalaun tekjuskatti. Samkvæmt út-
reikningi Efnahagsstofnunarinnar væru almenn
verkamannalaun áætluð 192 þús. kr. á árinu 1970,
og væri þá gert ráð fyrir 15% yfirvinnu til viðbót-
ar við dagvinnuna. í ár verða þessar tekjur nokkru
hærri vegna þess, að kauphækkunin, sem samið var
um í fyrra, gildir allt árið nú, en gilti aðeins rúma
sex mánuði í fyrra. í útreikningi Gylfa í Alþýðu-
blaðinu er gert ráð fyrir, að tímakaup verði til
jafnaðar 12% hærra í ár en í fyrra. Samkvæmt
því ætti verkamaður, sem fékk 192 þús. kr. í árs-
tekjur í fyrra, að hafa 215 þús. kr. árstekjur í
ár. Kaupmátturinn mun þó ekki aukast að sama
skapi, þar sem verðlagið verður hærra í ár en í fyrra.
Það getur áreiðanlega hver sagt sér það sjálfur, hvort
fjölskyldufaðir með 192 þús. kr. árstekjur hefur getað
lifað einhverju lúxuslífi á síðastl. ári, eða hvort hann
getur veitt sér einhvern stóraukinn munað, þótt þessar
tekjur kunna að hækka í 215 þús. kr. 1 ár. Alþýðu-
blaðið verður því að leita að mönnum, sem geta leyft
sér árlegar utanferðir og ríkmannlega bílaeign annars
staðar en í röðum verkamanna.
Það er staðreynd, sem ekki verður leynt, að tekju-
skiptin hafa verið að breytast verkamönnum og öðr-
um láglaunastéttum í óhag síðustu árin og tímakaup
verkamanna hrekkur verr fyrir nauðþurftum nú en
fyrir 12 árum. Slík er öfugþróunin, sem hlotizt hef-
ur af gengisfellingastefnu Gylfa og félaga hans. Þ.Þ.
192
JAMES RESTON, New York Times:
Hvað bíður hermannanna, þegar
þeir koma heim frá Vietnam ?
Fiestir þeirra lenda í röðum atvinnuleysingjanna
ÞEIR eru að koma heim
„drengirnir", eins og við kom-
umst venjulega að orði. En
að hverju hafa þeir þá að
hverfa hér heima? Og hverju
búa þeir yfir, þegar þeir eru
komnir, hvað hugsa þeir, hvað
dreymir þá um, og hvaða venj
ur hafa þeir tileinkað sér?
Auðveldara er að svara fyrri
spurningunni. Þeir hitta hér
fyrir sundraða þjóð, fimm
milljónir manna eru atvinnu-
lausir og eftirspurn eftir ó-
lærðum vinnukraftí er minnk-
andi. Þjóðfélagið er forríkt, en
þó er skortur á húsnæði engu
síúur en atvinnu, og ekki of-
gnótt af neinu, nema verð-
bólgu og ókyrrð í samfélaginu.
„Heimkomnar hetjur“ ættu
annað og betra skilið.
VIÐ vitum ebki, hvað her-
mennirnir okkar hafa í fórum
sínum, þegar þeir koma heim,
en við vitum þó, að þeir eru
ekki ,,drengir“ lengur. Þeir
eru fullorðnir menn, sem þjálf
aðir hafa verið í ofbeldisverk-
um og skæruhernaði. Sjálfsagt
eru þeir gramir jafnöldrum
sínum, sem voru kyrrir heima
og þurftu hvergi að fara. Sum
ir þeirra hafa eflaust lært harð-
ýðgi í alngvarandi orrustum og
aðrir kurina að vera spilltir af
notkun sterkra en ódýrra eit-
arlyfja. Allir gera þeir sér vonir
um nytsöm störf að hverfa áð
og sómasamlegt líf. og til þess
hafa þeir fyllsta rétt.
Ekki þarf aó* efa, að mikill
meiri hluti þeirra ao'lagast lífs-
háttum venjulegra vinnandi
fjölskyldumanna, eins og raun-
in hefur orðið í fyrri styrjöld-
um. Westmoreland hershöfð-
ingi er til dæmis sannfærður
um, að agi hermennskunnar
hafi miklu varanlegri áhrif á
þá flesta, en harðýðgin og
spillingin.
HINU verður þó ekki and-
mælt, — jafnvel þó að West
moreland hershöfðingi hafi á
réttu að standa, og hermenn
irnir verði hvorM til vandræða
né af þeim stafi háski, — áð
heimkomnu hermennirnir eiga
hönk upp í bakið á okkur. Um
þetta ætti okkur öllum að geta
komið saman, jafnvel þó atl við
horf okkar til styrjaldarinnar
séu misjöfn. Við eigum þeim
skuld að gjalda, sem ekki má
bíða með að greiða þar til aft-
ur er „næg atvinna", og ,,stöð-
ugt verðlag", komið á að nýju.
Það kann að eiga ærið langt
í land. Margir hermannanna
verða eflaust andlega vanheilir
og eins konar stríðsfangar hér
heima óþreyjufullir, vonsvikn-
ir og vinnulausir.
Auðvitað gerir ríkisstjórnin
sér fulla grein fyrir þessu öllu.
Samþykkt hefur verið áætlun,
sem á að auðvelda þeim að
taka upp venjulega, borgara-
lega lífshætti. Sjúkum á að
veita læknishjálp og aðstoð á
að veita við þjálfun og nám
fyrir þá, sem óska eftir og á
þurfa að halda. Einnig á að
veita eiturlyfjaneytendunum
andlega og líkamlega læknis-
hjálp, og meira að segja á að
NIXON
viðhafa traust öryggiseftirlit —
ef nauðsynlegt reynist. Allar
þessar fyrirhuguðu ráðstafanir
eru þó smámunir einir í sam-
anburði við vandann, sem við
er að glíma.
HÉR í Washington hefur um
fátt verið meira rætt að und-
anfömu en forgangsrétt, rétt-
láta aðiid að nýtingu auðæfa,
sanngjarna sMptingu arðsins,
og ábyrgð heimamanna á hverj
um stað á lausn þess vanda,
sem þar er við að etja. Mjög
eru þó skoðanir þingmanna
sMptar um þessi mál. Öldunga
deildarþingmenn hafa ekki
einu sinni getað komið sér sam
an um reglurnar, sem fara eigi
eftir við þingstörfin, hvað þá
um störf að nýtilegri löggjöf
til stefnumótunar í lausn
brýnna viðfangsefna.
Heimkomnu hermennimir
valda sérstökum. nýjum vanda,
og lausn hans ætti áð ganga
fyrir öllu öðru. Þar reynir ein-
mitt alvarlega á sanngjama
sMptingu arðsins og eðlilega
ábyrg& heimamanna. Heim-
komnir hermenn þarfnast
miklu meira framlags af ríkis-
fé og meiri og skjótari aðstoð-
ar heimamanna en þeim er í
té látin, enn sem komið er.
ÞRÁTT fyrir ýmsa aðstoð
frá samtökum fyrrverandi her-
manna og veralegt framlag af
ríkisins hálfu verða flestir
hinna heimkomnu hermanna
að láta sér lynda að skipa sér
í raðir atvinnuleysingjanna,
sem eru að leita sér að vinnu
og ganga eftir félagslegri að-
stoð eftir því, sem unnt er.
Samkvæmt nýjustu tölum um
veitta fátækrahjálp hefur hún
aukizt örar slðastliðið haust en
nokkru sinni fyrr, að nokkru
leyti vegna heimkominna her-
manna. Aukningin er þegar
orðin það miMl, að veruleg
hætta virðist á, að fátækra
hjálpin fari að minnsta kosti
hálfan annan milljarð dollara
fram úr því, sem Nixon forseti
gerði ráð fyrir á árinu 1972.
Atvinnuleysi hefur aukizt
ört siðastliðið ár og ríkis-
stjórnin hefur einkum kennt
um fækkun í hernum og minnk
andi vinnu í þeim verksmiðj-
um, sem starfa að framleiðslu
hernaðarnauðsynja fyrir her-
stjórnina. Hún hefur þó verið
næsta fáorð um þær mannlegu
skyldur, sem heimkoma her-
mannanna leggur okkur á herð
ar.
LAUSN málsins strandar
tæplega á erfiú'leikum í stjórn
málunum. Hverjar sem skoð-
anir þingmanna kunna annars
að vera, munu fæstir þeirra
greiða atkvæði gegn fjárveit-
ingum til útvegunar vinnu fyr-
ir heimkomna hermenn, jafn
vel þó að það hafi i för með
sér fjárútvegun til opinberrar
þjónustu, framkvæmda á veg
um fylkja, borga eða sveitar
félaga í landinu.
En hvað sem öðru líður ættu
einstaMr atvinnurekendur í
sérhverju byggðarlagi að geta
orðið að mjög miMu liði, ef
gerðar væru skrár um heim-
komna hermenn og sMpaðar
nefndir í hverju héraó'i til þess
að reyna að sjá svo um, að þeir
verði látnir ganga fyrir öllum
öðrum um vinnu.
Mestum erfiðleikum veidur
hér í Washington, að sögn
þeirra, sem fara eiga með fram
kvæmda- og löggjafarvald, a$
embættismennirnir þykjast
hvarvetna eiga við hindranir
og flækjur að glírna, og geta
ekki hrundið af stað neinum
framkvæmdum við velferðar-
mál. íbúðarhúsabyggingar eða
endurþjálfun.
ÞAÐ á vitanlega við um
alla framkvæmd styrjaldarinn-
ar yfirleitt, að hvorki gengur
né rekur. Sama er a& segja um
friðarsamningana, framtíð Viet
nam, Kambodíu og Laos. En
vandamál hinna heimkomnu
hermanna veldur ek'M alvar-
legum ágreiningi. Flestir viður
kenna skyldur okkar og hásk-
ann, sem yfir kann að vofa,
en þessi mál hafa með ein-
hverjum hætti þokazt í skugg-
ann af átökunum um ágrein
ingsefnin i stjórnmálum og
efnahagsmálum.'
Fáir flytja svo ræðu um
styrjöldina, að þeir fari ekki
sérstökum viðurkenningarorð
um um hermennina sjálfa og
lýsa þeim miklu fórnum, sem
þeir hafi orðið að færa við erf
iðari aðstæður en dæmi séu um
áður í hernaðarsögunni. En
þetta hrekkur skammt til að
hjálpa heimkomnu hermönnun
um.
Þeir þurfa á fé a& halda og
þurfa að fá atvinnu. Kostnað-
urinn, sem leiðir af uppfyll-
ingu þessarra þarfa, verður
sennilega miklu lægri þegar til
lengdar lætur en gjaldið. sem
afleiðingar afskiptaleysisins
kunna að kref ja okkur um.