Tíminn - 09.05.1971, Blaðsíða 7

IUNNUDAGUR 9. maí 1971
TÍMINN
7
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framfcvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þónarinason (áb), Jón Helgason, Indriði G. Þorsteinsson og
Tómas Karlsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gíslason. Rit-
atjómarskrifstofur í Edduhúsinu, simar 18300 — 18306. Skrif-
etofur Baeikastræti 7. — Afgreióslusimi 12323. Auglýsingasími:
19623. AOrar skrifstofur sími 18300. Áskriftargjald kr. 195,00
á mámuði. innanlands. f lausasölu kr. 12,00 elnt. — Prentsm.
Edda hf.
Uppsögn landhelgis-
samninganna
Eftir sjónvarpsumræðurnar á dögunum um landhelg-
ismálið, er það enn ljósara en áður, að höfuðágrein-
ingurinn er um afstöðuna til landhelgissamninganna,
sem voru gerðir við Bretland og Vestur-Þýzkaland árið
1961. Stjórnarandstaðan telur það þurfa að vera fyrsta
skrefið í hinni nýju landhelgissókn að segja þessum
samningum upp til þess að íslendingar þurfi ekki einir
þjóða að leggja það undir úrskurð Haagdómsins, ef þeir
færa landhelgina út. Stjórnarflokkamir eru hins vegar
mótfallnir uppsögn, án þess að færa nokkur rök fyrir
því hvers vegna þeir vilja halda í samningana. Þeir
viðurkenna þó, að samningarnir séu uppsegjanlegir,
enda þótt ekki séu í þeim nein sérstök uppsagnar-
ákvæði.
Ef til vill stafar þessi andstaða stjórnarflokkanna gegn
uppsögn landhelgissamninganna að einhverju leyti af
því, að þeir stóðu að þessari samningagerð á sínum tíma.
Aðalatriðið er þó, að flestar eða allar forsendur hafa
breytzt síðan og því eiga allir landsmenn að geta verið
sammála um uppsögn samninganna nú, hver sem af-
staða þeirra kann að hafa verið fyrir 10 árum. Mikil-
vægust er sú breyting, að veiðitækninni allri hefur
fleygt fram, skipin stækkað og fengsælli veiðiaðferðir og
veiðitæki komið til sögunnar. Hættan, sem fiskstofn-
unum er búin, hefur þannig margfaldazt. Stöðugt era
líka að verða breytingar á víðáttu landhelgi hjá hinum
ýmsu þjóðum og meðan líkur eru til að sú þróun geti
haldið áfram, getur það ekki talizt hlutverk alþjóðadóma
að fjalla um þessi mál. Það verður að gerast á öðrum
vettvangi. Þannig mætti rekja þetta áfram. Þær forsend-
ur, sem kunna að hafa réttlætt umrædda samninga fyr-
ir 10 árum, eru því á bak og brott. Þess vegna á þjóðin
öll að geta staðið að uppsögn samninganna nú, hver
sem afstaðan kann að hafa verið fyrir 10 árum.
Þetta skilja áreiðanlega fjölmargir óbreyttir fylgis-
menn stjómarflokkanna, þótt forustumenn þeirra láti
hér stjómast af furðulegri tregðu og þráa. Um þetta
efni þarf þjóðin að kveða upp skýlausan dóm í kosning-
unum 13. júní. Hún verður að nota sér hinar brostnu
forsendur til að losna úr hafti landhelgissamninganna frá
1961.
Opnuð leið til aukinna
skattsvika
Það er kunnara en frá þurfi að segja, að skattaeftir-
liti er hér ábótavant. Miklar fjárhæðir eru dregnar und-
an skatti eftir ýmsum leiðum. Stjórnarflokkamir bættu
þó einni slíkri leið við á síðasta Alþingi með því að
ýta undir stofnun fjölmargra málamjmdahlutafélaga, sem
skapa aðstöðu til að breyta skattskyldum laimatekjum í
skattfrjálsan hlutabréfaarð. Ólafur Björnsson prófessor
skýrði þetta greinilega í grein í Mbl. fyrir nokkra, og
er nánar vikið að því á öðram stað í Tímanum í dag.
Fátt sýnir betur óstjórnina hjá stjómarflokkunum en
að skattsvikaleiðum skuli fjölgað í stað aukins skatta-
eftírlits. Vissulega er það orðið tímabært að hér komi
Q sögu ný vinnubrögð og nýir menn. Þ.Þ.
JAMES RESTON, NEW YORK TIMES:
Er Muskie aö missa forskotiö
sem forsetaefni demokrata?
Enn virðist hann vera sigurvænlegasti frambjóðandi þeirra
SÁ maSur, sem er á vörum
flestra í reyksölunum í Was-
hington um þessar mundir er
Ed „stóri“ Muskie frá Maine.
Sú er orðin raunin allt í einu,
aS allir þeir, sem líklegir eru
til aS keppa um forsetafram-
boS í báSum flokkum, hafa
hann aS bitbeini. Sá, sem tek-
ur fram úr í kapphlaupinu,
sætir venjulega þessari meS-
ferS.
Geta má þessa til dæmis, aS
John Mitchell dómsmálaráS-
herra, sem stjómaSi kosninga-
baráttu Nixons síSast og kann
aS taka þaS aS sér á ný, lætur
í ljós þá skoSun, aS Muskie
muni ekki takast aS hljóta
útnefningu Demokrataflokks-
ins til framboSa. Hann heldur,
aS líklegir frambjóSendur
Demokrataflokksins rífi hver
annan í sig í forsetakosningun
um og flokkurinn verSi aS lok
um aS sætta sig viS hrakinn
og illa leikinn frambjóSanda,
„aS líkindum annaS hvort
Humphrey eSa Kennedy".
LÍKLEGIR franibjóSendUr
Demokrataflokksins halda enn
þaS heit sitt, aS gagnrýna ekki
hver annan opinberlega, en í
einkasamtölum reyna flestir
aS hnýta í öldungadeildarþing-
manninn frá Maine. Þeir lýsa
vanþóknun sinni á því, hve
Muskie skipuleggi illa baráttu
sína, sé óákveSinn og auk þess
reynslulaus bæSi í vandamál-
um þéttbýlisins og utanríkis-
málum. Hann sé því eins konar
nýr Adlai Stevenson, sem þó
skorti málsnilldina, sem hinn
gamli Stevenson var gæddur,
svo og stjórnmálareynsluna,
sem hann gat byggt á.
Lýsingin hér á undan á ein-
ungis viS þaS, sem fram fer í
Washington. Aumingja Ed
Muskie. Hann hefur ekkert til
aS stySjast við nema fólkið,
skoðankannanimar og sína eig-
in heimafengnu einbeitni. Hann
er staðráðinn í að láta þvaðrið
lönd og leið, haga baráttunni
eftir eigin höfði og herða á
þegar honum sjálfum sýnist.
Hann játar, að gagnrýnin
kunni að hafa við eitthvað að
styðjast. Hann hafi ef til vill
verið framgjam, stundum
kannski talað ógætilega um
Vietnem, hafi ef til vill ekki
haft næga reiðu á hlutunum,
en rétt sé aS bíða og sjá, hvað
setur. Almenningur er sífellt
að „draga upp mynd af mér,“
segir hann, og þetta á eftir að
ágerast til muna, en ekkert
liggur á.
MIJSKIE hefur að undan-
förau bragðizt þann veg við
gagnrýninni, að hann hefur
hert baráttuna og er harð-
skeyttari við ríkisstjórn Nix-
ons en áður. Hann hefur einnig
aukið við starfslið sitt, en
vantar enn reynda ráðgjafa í
stjórnmálum. Hann hefur tek-
ið afstöðu til máls Calley, stutt
almenn andmæli gegn styrjöld-
MUSKIE
inni í Vietnam, en þó ekki
snúizt á sveif með harðvítug-
ustu andmælendunum. Einnig
hefur hann ráðizt á ríkislög-
regluna fyrir sumt af snuðri
. hennar og vinnur kappsamlega
en í kyrrþey að vandamálum
þéttbýlisins og utanríkismál-
unum.
Þrátt fyrir þetta hefur for-
skot hans ekki aukizt síðan
um áramót. Ef til vill er
ástæðan sú, að hann er ekki
sjálfur Sannfærður um, að þau
mál, sem nú era efst á baugi
— eða styrjöldin og efnahags-
málin — verði að tólf eða
fimmtán mánuðum liðnum
jafn mikilvæg og þau virðast
nú. Hann hefur því dregið af
sér og sparar orku sína og
vopn þar til síðar.
SKIPULEGGJENDUNUM í
Republikanaflokknum kemur
þetta vel. Þeim þætti stóram
miður ef Muskie næði þegar
í upphafi því forskoti, að hann
mætti heita viss um að bera
sigur af hólmi í baráttunni um
tilnefninguna og gæti því kom
izt hjá óþægindunum, sem era
samfara átökunum í forseta-
kosningunum. Baráttumenn
Republikanaflokksins líta svo
á, að því lengur, sem hann
bíður, þess meiri möguleikar
séu á, að gengi Demokrata-
flokksins kunni að hraka aft-
ur og styrjöldin og efnahags-
málin kunni að missa eitthvað
af mikilvægi sínu.
Mitchell dómsmálaráðherra
heldur til dæmis, að Republik-
anaflokkurinn hafi tímann
með sér. Hann segir, að eng-
inn hafi enn beðið sig að
stjóma kosningabaráttu sinni
árið 1972, „og ég gerist ekki
sjálfboðaliði." En hann álítur,
að kvartanir undan styrjöld-
inni og atvinnuleysinu verði
minna áberandi að ári en þær
eru nú, og engum muni takast
að sameina Demókrataflokk-
inn, — ekki Muskie að minnsta
kosti.
MITCHELL kvíðir ekki svo
mjög afstöðu þeirra 18 til
tuttugu og eins árs kjósenda,
sem taka í fyrsta sinni þátt í
forsetakosningunum árið 1972
og era um hálf tólfta milljón
að tölunni til. Skoðanakannan-
ir Gallup-stofnunarinnar hafa
að vísu þótt leiða í ljós, að
þrír af hverjum fjórum þess-
arra kjósenda hallast fremur
að Demokrataflokknum, en
Mitchell er ekki alveg viss um,
að neinum af frambjóðendum
Demokrataflokksins takist að
vekja hrifni þeirra í svo ríkum
mæli, að úrslitum geti ráðið.
Hann minnir hins vegar á
„hálfa sjöttu milljón“ eldri
kjósenda, sem muni hafa miklu
meiri áhrif í kosningunum
1972 en nokkru sinni fyrr
vegna þess nýja ákvæðis, að
mánaðarbúseta í fylki nægi til
að veita þar kosningarétt.
Þama sé einkum um að ræða
menn, sem gegni störfum sem
stjómendur í smáfyrirtækjum,
og séu sífellt að flytjast úr ein
um stað í annan og hneigist
venjulega til íhaldssemi. Árið
1968 þurfti langa búsetu til
þess að geta neytt kosninga-
réttar og af þeim sökum gat
margt þessara manna ekki
greitt atkvæði. Mitchell telur,
að nýja ákvæðið um, að þrjá-
tíu daga búseta nægi til að
veita kosningarétt, muni auka
kosningaþátttöku þessara
manna og þeir fylki sér um
Republikanaflokkinn.
Muskie og samherjar hans
eru einnig þeirrar skoðunar,
að nú henti betur að hafa vak
andi auga á öllum breytingum
á afstöðu kjósenda en að
hefja strax ákafa, persónu-
bundna herferð, sem enginn
geti hvort sem er haldið út
lálaust fram á haust árið 1972.
Samherjar Muskie gera sér
einkum far um að gæta meðal-
'hófs í afstöðu, forðast klofn-
ingu í flokknum og reyna að
ýta við æskufólkinu. Mikil-
vægt sé til dæmis að sjá til
þess, að 18—21 árs stúdentar
í skólum geti skráð sig og
neytt kosningaréttar í skóla-
bæjunum, þar sem þeir dvelja
kosningadaginn 1972, en þurfi
ekki að gera það þar, sem þeir
annars eru búsettir.
Sennilegt er því, að minna
sé leggjandi upp úr baktalinu
um Muskie en þeirri hljóðlátu
skipulagningu ,sem fram fer
bak við tjöldin. Öldungadeild-
arþingmaðurinn frá Maine
kemur betur fyrir í sjónvarpi
en aðrir fulltrúar Demokrata-
flokksins og geðjast stóram
hópum kjósenda í Demokrata-
flokknum yfirleitt betur en
flestir aðrir líklegir frambjóð-
endur. Erfiðleikar hans era að
vísu allmiklir, en geta varla
talizt óviðráðanlegir í augum
annarra en þeirra, sem láta
sér sjást yfir erfiðleika and-
stæðinga hans, þar á meðal
Humphrey, Kennedy og jafn-
vel Nixon forseta.